Dodatki do żywności - które "E" ą szkodliwe dla zdrowia?

Dodatki do żywności to w większości przypadków substancje konserwujące, mające na celu zwiększenie trwałości produktów spożywczych i polepszacze smaku. Część z nich jest pochodzenia naturalnego, a część stanowią substancje chemiczne. Które z nich są bezpieczne, a które szkodliwe?

Co oznacza tajemnicze i budzące kontrowersje "E" na opakowaniu?

Temat szkodliwości "E" w składzie na opakowaniu jest bardzo na czasie. Dużo się o tym mówi i niemal każdy słyszał o szkodliwości dodatków do żywności. Jednak nie wszyscy wiemy, że nie wszystkie "E" są niepożądanymi dodatkami. Zanim zaczniemy panikować, że dany produkty jest szkodliwy, warto rozeznać się w tym, które oznaczenia są szkodliwe. Dodatki oznaczone numerami od E100 do E199 to barwniki. Konserwanty są w przedziale od E 200 do E299. W grupie od E 300 do E399 mieszczą się antyoksydanty, zaś od E 400 do E499 znajdują się środki zagęszczające. Następnie, od E 500 do E599 - są środki brylujące, od E 600 do E 699  wzmacniacze smaku, od E 900 do E 1290 substancje dosładzające, a modyfikowane skrobie zaczynają się od E 1300.

Czego nie może jeść dziecko w pierwszym roku życia?

Zobacz wideo

Dodatki do żywności - podział

Dodatki można podzielić na dwie główne grupy - w zależności od pochodzenia i z uwagi na funkcję technologiczną.

1. Podział uwzględniający  pochodzenie :

  • dodatki naturalne,
  • dodatki identyczne z naturalnym,
  • dodatki sztuczne.

2. Podział uwzględniający funkcję technologiczną:

  • konserwanty chemiczne - mają za zadanie powstrzymywanie wzrostu drobnoustrojów. Najczęściej używane konserwanty to sole kwasu sorbowego, benzoesowego i siarkowego (IV);
  • przeciwutleniacze - ich zadaniem jest hamowanie procesu utleniania składników żywności.  Do tej grupy zaliczane są: kwas askorbinowy i tokoferole, galusam propylu, butylohydroksyanizol BHA, butylohydroksytoluen BHE;
  • regulatory kwasowości - są odpowiedzialne za poprawę smaku, zmniejszają rozwój bakterii, hamują albo wręcz przeciwnie - przyspieszają procesy enzymatyczne. Wykorzystuje się takie związki organiczne, jak kwas octowy, cytrynowy, mlekowy i ich sole;
  • barwniki - mają na celu wzmocnienie i nadawanie barwy produktom spożywczym. Należą do nich ekstrakty zawierające antocyjany, chlorofil, syntetyczny β-karoten, azorubina, błękit brylantowy FCF;
  • substancje smakowo-zapachowe, wśród których wymienia się dwie podstawowe:

> Aromaty wyodrębniane z surowców naturalnych - mowa tu o substancjach wzmacniających smak i zapach, np. popularny glutaminian sodu czy nukleotydy, a także substancje słodzące. Oprócz cukrów są to tak zwane poliole (maltiltol, laktiol, sorbitol), sacharyna czy aspartam.

> Substancje kształtujące teksturę - w tym przypadku chodzi o substancje zagęszczające i żelujące - guma arabska, agar, karagen, tragakanta, pekryna), guma guar, ksantyn, mączka chleba świętojańskiego, gelan. karboksyceluloza, skrobie modyfikowane), emulgatory takie jak: lecytyna, estry kwasów tłuszczowych i ich pochodne oraz substancje przeciwdziałające zbrylaniu, czyli krzemiany i fosforany.

Dodatki do żywności i ich szkodliwość dla zdrowia

Jak czytać etykiety produktów, by coś z nich zrozumieć? Jakie produkty wybierać i czego nie powinny one zawierać? Poniżej przedstawiamy część dodatków wraz z listą dolegliwości, jakie mogą wywoływać:

  • Aklryloamid - występuje w ciastach, ciastkach, chipsach i frytkach, może powodować uszkodzenie układu nerwowego, pokarmowego;
  • Apartam (E 951) - występuje w jogurtach, płatkach śniadaniowych, coca coli, gumach do żucia, produktach z dopiskiem "light" i w słodzikach, ma silne działanie rakotwórcze, może prowadzić do epilepsji, choroby Parkinsona, cukrzycy, chłoniaka, zaników pamięci;
  • Glutaminian sodu (E 621) - występuje w produktach instant, może powodować nudności, zawroty głowy, palpitacje serca;
  • Erytrozyna (E 127) - występuje w herbatnikach, biszkoptach, konserwowanych wiśniach, czereśniach, koktajlach owocowych i osłonkach na kiełbasy, może powodować wysypkę, bóle brzucha, czasami uczulenie na światło, astmę, nadpobudliwość, ma także działanie rakotwórcze (na wątrobę, serce, tarczycę, płodność, żołądek);
  • Benzoesan sodu (E 211) - występuje w gotowych zupach, sosach, konserwach, przetworach owocowych i warzywnych, w napojach gazowanych, ma działanie rakotwórcze, może powodować astmę, pokrzywkę, podrażnienia żołądka;
  • Guma arabska (E 414) - występuje w wyrobach cukierniczych (zwłaszcza kakaowe i czekoladowe), galaretkach, polewach, napojach bezalkoholowych, piwie, żywności bezglutenowej w żywności dla niemowląt opartej na zbożach, może powodować wysypkę, pokrzywkę, katar sienny, a także nasila objawy astmy;
  • Sacharyna (E 954) - występuje w słodzikach i produktach dla  diabetyków, może podrażniać przewód pokarmowy;
  • Kwas fosforowy (E 338) - występuje w serach i wędlinach paczkowanych próżniowo, w coca coli, napojach energetyzujących, odmineralizowuje kości i zęby;
  • Błękit pantotenowy (E 131) - występuje w gazowanych napojach, lodach i galaretkach, ma działanie rakotwórcze;
  • Zieleń (S) brylantowa (E 421) - występuje w sosach, galaretkach, lodach i ciastach w proszku, objawy alergii i anemii;
  • Kwas sorbowy (E 200) - występuje w wyrobach cukierniczych, w pizzy, chlebie,  serze, skorupiakach, soku cytrynowym, w winie i cydrze, objawy alergii;
  • Siarczyn sodu (E 221) - polepszacz do chleba, obniża zawartość witamin, wzmaga objawy alergii i astmy
  • Azotyn potasu - występuje w peklowanych wędzonych wędlinach i przetworach rybnych, może powodować astmę, zapalenie nerek, bóle i zawroty głowy, jest rakotwórczy;
  • Tartrazyna (E 102) - występuje w napojach gazowanych o smaku pomarańczowym, w produktach instant, słodyczach, konserwach, sosach, sztucznym miodzie i musztardzie, może powodować reakcje astmatyczne u alergików; w połączeniu z benzoesanami może wywoływać nadpobudliwość u dzieci;
  • Diacetyl - używany do aromatyzowania pieczywa, margaryn, popcornu (ma maślany smak i zapach),
    sprzyja rozwojowi choroby Alzheimera oraz choroby płuc;
  • Czerwień Allura (E 129) - występuje w żelkach, ciastkach, galaretkach, słodkich napojach i płatkach zbożowych, może powodować wymioty, krwawienia z przewodu pokarmowego, uszkodzenia nerek, alergie, nadpobudliwość u dzieci;
  • Karagen (E 407) - występuje jako zagęstnik - w konserwach, wędlinach, w mleku w proszku, w dżemach, galaretkach, może powodować zmiany złośliwe żołądka i jelit;
  • Azotan (III) sodu (E 250) - występuje w wędlinach, ma działanie rakotwórcze;
  • Azotan (V) sodu (E 251) - występuje w wędlinach i serach  podpuszczkowych i topionych, ma działanie rakotwórcze;
  • Butylohydroksyanizol (BHE) (E 320) - tłuszcze i produkty tłuszczowe, ma działanie rakotwórcze;
  • Butylohydriksytoluen (BHT) (E 321) - tłuszcze i produkty tłuszczowe, powoduje uczulenia.

Źródło: B.Statham, E 13 Tabele dodatków i składników chemicznych

Więcej o:
Copyright © Agora SA