Uczulenie na gluten u dzieci i dorosłych. Co jeść, a czego unikać?

Uczulenie na gluten nie jest tym samym co celiakia, choć wiele osób je myli, ponieważ istotą obydwóch jednostek jest toksyczne działanie białka zawartego w pszenicy, życie i jęczmieniu, nazywane dla uproszczenia glutenem. Podstawą leczenia uczulenia na gluten jest wykluczenie go z diety. Jakie są objawy alergii? Co jeść, a czego unikać? Na czym polega dieta bezglutenowa?

Uczulenie na gluten, jeden z powszechnych i silnych alergenów, występuje bardzo często. Z informacji podanych przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej wynika, że alergia na gluten dotyczy nawet 25 % osób z alergią pokarmową.

Zobacz wideo

Co to jest gluten? Gdzie występuje?

Gluten jest wspólną i umowną nazwą białek znajdujących się w zbożach, które dla osób chorujących na celiakię bądź mających uczulenie czy nadwrażliwość na gluten są toksyczne.

Gluten występujące w ziarnach zbóż (pszenica, w tym orkisz, jęczmień, żyto i zwykły owies) oraz w produktach z nich otrzymywanych, czyli w kaszach, mąkach, płatkach, otrębach, makaronach czy pieczywie, a także w wyrobach je zawierających. Żadne procesy obróbki zbóż nie są w stanie zneutralizować niekorzystnego działania glutenu.

Uczulenie na gluten - objawy

W zależności od tego, jak szybko po spożyciu glutenu pojawi się reakcja uczuleniowa, alergie dzieli się na natychmiastowe i późne. Reakcja natychmiastowa występujące do godziny od kontaktu z glutenem, zaś późna objawia się po kilku godzinach, a nawet 2 dniach.

Reakcja natychmiastowa zależy od specyficznych dla glutenu przeciwciał w klasie IgE. Najczęstsze objawy to:

Reakcje późne są niezależne od przeciwciał w klasie IgE. Najczęściej objawiają się biegunką lub zaostrzeniem atopowego zapalenia skóry. Charakter i zakres, a także kombinacje, w jakich mogą się pojawiać objawy, zalezą od wielu czynników, także wieku.

Uczulenie na gluten nie jest tym samym co celiakia. W odróżnieniu od niej nie prowadzi do negatywnych zmian w obrębie jelita cienkiego. Obydwie nieprawidłowości należą do grupy nietolerancji pokarmowych.

Uczulenie na gluten u dzieci

U najmłodszych pacjentów uczulenie na gluten zwykle objawia się jako atopowe zapalenie skóry, rzadziej są to sygnały ze strony układu pokarmowego czy oddechowego. Alergia często pojawia się po spożyciu nawet małych ilości glutenu. Dobra wiadomość jest taka, że większość dzieci z alergii na gluten wyrasta (co nie jest możliwe w przypadku celiakii).

Od kiedy gluten dla niemowląt? Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci należy unikać zarówno zbyt wczesnego (poniżej 4. miesiąca życia), jak i późnego (powyżej 7. miesiąca życia) wprowadzania glutenu do diety niemowlęcia. Należy robić to stopniowo i obserwować reakcje organizmu dziecka.

Uczulenie na gluten u dorosłych

U dorosłych alergia na gluten objawia się pod postacią pokrzywki, obrzęku naczynioruchowego, wstrząsu anafilaktycznego lub biegunki. Jej objawy pojawiają się dopiero po spożyciu większych ilości glutenu.

Jak sprawdzić uczulenie na gluten? Jeśli pojawią się objawy, które mogą  wskazywać na uczulenie na gluten, warto skonsultować się z  lekarzem, który zleci stosowne badania. Zwykle są to:

  • przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) w klasie IgA,
  • przeciwciała przeciwgliadynowe (AGA) w klasie IgG i IgA,
  • przeciwciała przeciwendomyzjalne (anty-EmA) w klasie IgA,
  • testy genetyczne (HLA DQ2 i HLA DQ8).

Uczulenie na gluten - co jeść?

Podobnie jak w przypadku celiakii podstawą leczenia alergii jest dieta bezglutenowa, czyli wykluczenie glutenu z diety. Jakie produkty są dozwolone, a które zabronione? Co jeść, a czego unikać?

Dieta bezglutenowa u dzieci, jak i u dorosłych, może utrudniać życie, ponieważ gluten znajduje się w wielu produktach. Zabronione w diecie bezglutenowej są: pszenica (w tym orkisz), jęczmień, żyto i zwykły owies oraz wszystkie wyroby z ich dodatkiem. Gluten mogą, choć nie muszą, zawierać takie produkty jak wyroby garmażeryjne, słodycze, nabiał, piwo czy leki.

Gluten - gdzie go nie ma? Produktami naturalnie bezglutenowymi jest mięso, owoce i warzywa, a także kukurydza, ryż, soja, gryka, amarantus, soczewica czy orzechy. Za bezglutenowe uznaje się również produkty przetworzone, w których - według ustaleń FAO/WHO - zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na kg). Oznacza się je międzynarodowym znakiem Przekreślonego Kłosa (co reguluje Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) nr 828/2014 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat nieobecności lub zmniejszonej zawartości glutenu w żywności).

Dieta bezglutenowa - po jakim czasie efekty? Trudno to jednoznacznie określić, kiedy można spodziewać się poprawy stanu zdrowia i wyeliminowania objawów uczulenia na gluten. To kwestia indywidualna. Zdecydowanie warto być pod kontrolą zarówno lekarza, jak i dietetyka, którzy nie tylko poprowadzą dietę, ale i na bieżąco będą rozwiewać wszelkie wątpliwości. Co istotne, o ile w przypadku celiakii dieta bezglutenowa jest wymogiem na całe życie, o tyle przy alergii na gluten uczulenie może z czasem zmniejszyć swoje nasilenie lub całkowicie ustąpić.

Więcej o:
Copyright © Agora SA