Czarnuszka (z łac. - Nigella sativa, z ang. Black Cumin), gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Ma białe lub niebieskie kwiaty z błękitnym unerwieniem. Pochodzi Europy Południowo-Wschodniej i Azji Zachodniej, rośnie dziko w basenie Morza Śródziemnego, jest uprawiana w wielu krajach na całym świecie. Przypuszcza się, że początkowo była hodowana jako roślina przyprawowa, zaś jako roślina lecznicza - nieco później. Inne nazwy czarnuszki to: kminek egipski, kmin czarny, kolendra siewna, czarnucha, kąkolnica.
Czarnuszka - właściwości
Czarnuszka ma wiele właściwości, dlatego używa się jej zarówno w kuchni, jak i lecznictwie oraz kosmetyce. Surowcem zielarskim są nasiona czarnuszki, z których wytwarza się olejek. W lecznictwie stosuje się zmielone nasiona, a także napar, odwar lub nalewkę wytwarzaną z nasion.
Czarnuszka traktowana jako remedium na różne schorzenia, ponieważ jej nasiona zawierają:
- olej, który w 85 procentach składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych (między innymi kwasu linolowy, alfa-linolenowy, palmitynowy),
- olejki eteryczne,
- witaminy: A, E, F, B1, B3, B6,
- minerały: cynk, selen, magnez, wapń, żelazo, potas,
- fosfolipidy i fitosterole,
- flawonoidy i saponiny,
- białko - które dostarcza osiem niezbędnych aminokwasów,
- węglowodany,
- alkaloidy.
Czarnuszka - działanie lecznicze
Działanie czarnuszki trudno wyliczyć i spamiętać. Jej walory są liczne i nie do przecenienia. Okazuje się, że czarnuszka działa zarówno prozdrowotnie, jak i leczniczo. Ma działanie: moczopędne, wiatropędne, żółciopędne, jak również przeciwbakteryjne, przeciwbólowe, przeciwrobacze, przeciwzapalne oraz grzybobójcze. Dezaktywuje lub niszczy niektóre rodzaje komórek rakowych, chroni przed negatywnymi skutkami chemioterapii i radioterapii.
Czarnuszka rozkurcza mięśnie gładkie, poprawia trawienie i pomaga na zatrucia oraz biegunki, łagodzi stany reumatyczne i przewlekłe stany zapalne. Nasiona czarnuszki mogą być pomocne przy nadciśnieniu i wrzodach żołądka. Wpływają też na produkcję mleka, przez co wspomagają laktację u matek karmiących piersią, regulują miesiączkę, dobrze działają na układ rozrodczy. Oprócz tego olej z nasion czarnuszki obniża poziom cukru, buduje odporność, działa jak środek przeciwalergiczny i pomaga na astmę. Nie można nie wspomnieć, że kmin czarny ma pozytywny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy - wykazuje między innymi właściwości antydepresyjne.
Napar z nasion czarnuszki jest stosowany przy nieżytach krtani, oskrzeli i nosa, w chorobach wątroby, przy kamicy żółciowej, skąpomoczu. Zewnętrznie zaś i leczniczo napary z czarnuszki są polecane przy trądziku, atopowym zapaleniu skóry i grzybicy skóry. Co ważne badania naukowe potwierdzają jej działanie lecznicze w wielu aspektach.
Czarnuszka w kuchni
Nasiona czarnuszki mają charakterystyczny, ostry i korzenny smak oraz muszkatołowo-korzenny zapach. W smaku przypominają pieprz. Są doskonałą przyprawą, stosowaną wszechstronnie. Dodaje się ją do serów, pieczywa i mięs, marynat, kiszonej kapusty i ogórków konserwowych, pieczywa, likierów i słodyczy.
Czarnuszka w kosmetyce
Olejku czarnuszki używa się do produkcji perfum i kosmetyków - ze względu na działanie ochronne przed promieniowaniem. Ponieważ czarnuszka ma działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, zewnętrznie stosuje się ją na trądzik, łuszczycę, grzybicę, jak również wysypki i alergie skórne. Olejek z czarnuszki świetnie nawilża i odżywia skórę, paznokcie i włosy. Można go stosować nie tylko zewnętrznie, ale i przyjmować doustnie.
Czarnuszka dla dzieci
Olej z czarnuszki może być podawany także dzieciom, które ukończyły 1. rok życia, wystarczy 1/4 łyżeczki dziennie. Jej intensywny i charakterystyczny smak można łagodzić miodem, jeśli dziecko może go jeść bądź sokami, najlepiej świeżymi, warzywnymi bądź warzywno-owocowymi.
Najlepszy olej z czarnuszki to taki, który jest świeży, tłoczony na zimno, jest nierafinowany, niefiltrowany i nieoczyszczony, zamknięty w ciemnej butelce, która chroni go przed światłem słonecznym. Olej z czarnuszki należy przechowywać w lodówce.
