Potas jest elektrolitem, przenosi ładunki elektryczne, zaopatruje komórki w składniki odżywcze, pomaga usuwać zbędne produkty przemiany materii. To jeden z najważniejszych składników mineralnych obecnych w organizmie człowieka. Potas jest wchłaniany w przewodzie pokarmowym, w górnej części jelita cienkiego. Za jego regulacje odpowiadają nerki. Pierwiastek rozpuszcza się w wodzie i znajduje się we krwi, w komórkach czy w przestrzeni międzykomórkowej. To dlatego tak ważny jest jego odpowiedni poziom.
Bez potasu organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować, ponieważ pierwiastek ten:
- kontroluje ciśnienie krwi,
- pełni kluczową rolę w procesie spalania białek i węglowodanów,
- bierze udział w procesach syntezy, czyli budowy aminokwasów i białek,
- wpływa na gospodarkę wodno-elektrolitową,
- odpowiada za równowagę kwasowo-zasadową,
- kontroluje pracę nerek,
- jest niezbędny dla prawidłowej pracy serca,
- zapobiega obrzękom,
- dotlenia mózg, poprawia koncentrację,
- pobudza wydzielanie insuliny,
- odgrywa rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu mięśniowego, uczestniczy w skurczu włókien mięśniowych, kontroluje pracę mięśni,
- zapewnia prawidłową prace układu nerwowego.
Badanie określające stężenie potasu we krwi zleca się, gdy pojawią się objawy wskazujące na niedobór bądź nadmiar potasu w organizmie. Potas w normie oznacza, że wynik zawiera się w przedziale 3,5-5,5 mmol/l. Niedobór bądź nadmiar potasu diagnozuje się rzadko, głównie z uwagi na to, że jego ilość w diecie zazwyczaj przewyższa zapotrzebowanie organizmu. W związku z tym niedobory zwykle dotyczą osób, które cierpią na choroby jelit bądź nerek (jest to związane z jego wchłanianiem i wydalaniem).
Potas - źródła w diecie
Potas dostarczany organizmowi pochodzi z diety. To pierwiastek, który występuje we wszystkich produktach, z wyłączeniem tłuszczów i cukrów.
Produktami, które zawierają go najwięcej, są:
- suche nasiona strączkowe (szczególnie biała fasola),
- kakao, otręby pszenne,
- suszone owoce (głównie morele i figi),
- warzywa (głownie pomidory i ziemniaki),
- owoce (banany, owoce cytrusowe),
- produkty pełnoziarniste (makarony, pieczywo, kasze z pełnego przemiału),
- mięso,
- ryby,
- nabiał.
Dbając o obecność potasu w diecie warto ją również wzbogacić w wapń.
Niedobór potasu - objawy
Niedobór potasu w organizmie może objawiać się w rożny sposób. Zwykle jest to:
- zmęczenie,
- rozdrażnienie, nadpobudliwość,
- opuchlizna nóg i rąk,
- osłabienie siły mięśniowej i napięcia mięśni szkieletowych, wiotkość mięśni,
- nadciśnienie,
- porażenie mięśni gładkich jelit,
- zaburzenia pracy mięśnia sercowego, nieregularne bicie serca,
- w ciąży niedobór stanowi zagrożenie dla rozwijającego się płodu.
Jeśli niedobór potasu trwa długi czas, wówczas wzrasta ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, kamicy nerkowej, a także choroby nadciśnieniowej,
Na niedobór potasu, czyli na hipokalemię, są narażone osoby, które stosują radykalną bądź ubogą dietę lub przez długi czas zażywają leki moczopędne, nasercowe lub na nadciśnienie, cierpią na biegunki. Bardzo duży ubytek potasu w organizmie ma miejsce podczas intensywnego wysiłku, silnego pocenia się, a także podczas długotrwałego stresu.
Jeśli codzienna dieta nie zaspokaja zapotrzebowania na potas, można go suplementować. Ważne jest, by nie robić tego bez potrzeby i porozumienia z lekarzem, ponieważ nadmiar potasu jest nie mniej szkodliwy.
Nadmiar potasu - objawy
Nadmiar potasu, czyli hiperkalemia, zdarza się rzadko, ponieważ organizm człowieka sam potrafi regulować jego nadmiar. Zagrożone są nim osoby, które mają chore nerki - narządy funkcjonujące poprawnie pozbywają się tego pierwiastka wraz z moczem. Podwyższone stężenie potasu dotyczy również osób, które chorują na cukrzycę, zmagają się ze schorzeniami wątroby, niewydolnością serca czy niewydolnością kory nadnerczy. Nie bez znaczenia jest zażywanie niektórych leków nasercowych. Nadmiar potasu może prowadzić do zaburzeń pracy serca.
Nadmiar potasu może dawać rożne objawy. To miedzy innymi:
- apatia,
- metaliczny posmak w ustach,
- skurcze łydek,
- zaburzenie pracy serca, zatrzymanie akcji serca.
