Kozieradka: poznaj i doceń jej cenne właściwości

Kozieradka to roślina, którą wykorzystuje się w wielu leczniczych terapiach. Znalazła zastosowanie także w kuchni oraz kosmetyce. Co jeszcze warto wiedzieć o jej dobroczynnych właściwościach?

Kozieradka pospolita - zastosowanie

Kozieradka pospolita (łac. Trigonella foenum-graecum L.), inaczej koniczyna grecka, greckie siano czy boża trawka, to roślina, która dzięki swoim właściwościom znalazła zastosowanie w lecznictwie (w szczególności w medycynie azjatyckiej), w kuchni, kosmetyce, a także w kulturystyce. Roślina ta zawiera m.in.: śluz, tłuszcze, śladowe ilości olejków eterycznych, saponiny steroidowe, cholinę, lecytynę, witaminy: PP, H, F, B1, karoten, biopierwiastki: żelazo, fosfor, potas, wapń, flawonoidy, kumaryny, fosfolipidy, kwas fitynowy, alkohole cukrowe i cyklitole (inozytol).

Tradycyjna medycyna chińska i hinduska stosuje nasiona kozieradki w leczeniu cukrzycy do obniżania poziomu glukozy we krwi. Starożytni Egipcjanie używali jej jako afrodyzjak. W starożytnych Chinach, Indiach, Egipcie i Grecji, służyła jako pożywienie dla ludzi, pasza dla zwierząt oraz lek. Prażone nasiona, które wywierają pozytywny wpływ na układ pokarmowy, zażywano dla wzmacniania i odmłodzenia. Na Bliskim Wschodzie tuczono nimi kobiety w haremach, zaś w Azji wykorzystuje się je jako środek mlekopędny, do pobudzania laktacji. Liście kozieradki przyjęły się w Iranie - jako surowiec leczniczy w chorobach narządu wzroku: przy zapaleniu brzegów powiek i zapaleniu spojówek oraz w chorobach skóry (czyrak mnogi). W kosmetyce jest wykorzystywana na wypadające włosy.

Kozieradka - zastosowanie w kuchni

Wysuszone nasiona tej rośliny są cenioną, aromatyczną przyprawą, Można je dodawać do: sałatek, sosów, zup, serów, ostrych sosów, twarożku, mięs, ryb, makaronu, potraw z warzyw, zapiekanek, dipów i dressingów na bazie jogurtu, do dań z warzyw strączkowych (np. humusu).

Łączy się je również z miodem i konfiturami. Nasiona kozieradki posiadają specyficzną nutę goryczki. Aby się jej pozbyć, należy je lekko uprażyć, tak jak praży się orzeszki. Świeże liście kozieradki i kiełki z nasion można dodać do sałatek, a liście wysuszone idealnie pasują do dań warzywnych, zwłaszcza pikantnych.

Kozieradka w kulturystyce

W 2010 r. w piśmie "International Journal Sports Nutrition Exercise Metabolism" zostały opublikowane wyniki badań naukowców z Baylor University, z których wynika, że kozieradka redukuje ilość tkanki tłuszczowej i podwyższa stężenie testosteronu. Eksperyment polegał na podawaniu młodym mężczyznom codziennej dawki 500 mg kozieradki, którzy przez 4 dni w tygodniu trenowali z ciężarami. Po 8 tygodniach można było stwierdzić, że kozieradka obniżyła ilość tkanki tłuszczowej i zwiększyła poziom całkowitego i biologicznie dostępnego testosteronu. Nie poprawiła siły mięśniowej i wytrzymałości.

Kozieradka - zastosowanie w kosmetyce

W kosmetyce kozieradka znalazła zastosowanie do pielęgnacji cery łojotokowej i trądzikowej, a także do wzmacniania włosów. Wcierka z naparu z nasion kozieradki zapobiega wypadaniu włosów i stymuluje wzrost nowych kosmyków. Łagodzi podrażnienia skóry głowy.

Cechy charakterystyczne kozieradki:

  • nasiona zwiększają wydzielanie soku żołądkowego,
  • pobudzają wydzielanie soku trzustkowego oraz śliny,
  • ułatwiają trawienie pokarmów,
  • pobudzają czynności krwiotwórcze szpiku kostnego,
  • przyczyniają się do zwiększenia ilości czerwonych krwinek,
  • działają przeciwkaszlowo, przeciwdepresyjnie,
  • działają przeciwmiażdżycowo,
  • zapobiegają marskości wątroby,
  • wzmacnia odporność organizmu na patogenne szczepy bakterii,
  • przyśpiesza procesy detoksykacji (odtruwania),
  • zapobiega zastojom żółci,
  • posiada funkcję ochrony wątroby przed wpływem niektórych ksenobiotyków,
  • stanowi źródło łatwo przyswajalnego białka i tłuszczu roślinnego,
  • reguluje wypróżnianie.

Kozieradkę można wykorzystać do leczenia wspomagającego:

  • wrzodów żołądka - ekstrakty wodne i maceraty z nasion kozieradki są stosowane pomocniczo w leczeniu choroby wrzodowej, tworząc warstwę ochronną błony śluzowej żołądka, zabezpieczając przed czynnikami drażniącymi, jak np. kwas solny lub pepsyna. Przyspiesza to proces gojenia.
  • dolegliwości przewodu pokarmowego, na poprawę trawienia; sporządzony na ich bazie wysuszonych nasion kleik wspomaga trawienie, pomagając na wzdęcia, zapalenie błony śluzowej żołądka oraz przy chorobie wątroby. W tym ostatnim przypadku nasiona kozieradki ochraniają komórki wątroby w stopniu porównywalnym ze stosowaną w schorzeniach wątroby sylimaryną. Ponieważ nasiona zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego oraz śliny, mogą być podawane dla pobudzenia apetytu;
  • zaparć - dzięki wysokiej zawartości błonnika pobudzają perystaltykę jelit i ułatwiają pasaż jelitowy;
  • pasożytów przewodu pokarmowego - nasiona kozieradki pomagają w leczeniu chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego;
  • hemoroidów (żylaków odbytu) - zawarte w nasionach flawonoidy uszczelniają naczynia krwionośne;
  • raka jelita grubego - nasiona zawierają diosgeninę, która może uchronić przed rozwojem tego nowotworu - hamuje wzrost i stymuluje śmierć komórek ludzkiego nowotworu jelita grubego HT-29;
  • miażdżycy i związanych z nią chorób serca, m.in. choroby wieńcowej. Dzięki zawartości w nasionach saponin steroidowych, nasiona kozieradki przyczyniają się do obniżenia stężenia całkowitego cholesterolu: "złego" cholesterolu LDL, trójglicerydów oraz VLDL - lipoprotein o bardzo małej gęstości. Saponiny nasilają metabolizm cholesterolu i jego przemianę w wątrobie do kwasów żółciowych, stymulując ich wydalanie. Saponiny opóźniają też wchłanianie związków tłuszczowych, co w efekcie zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy i związanych z nią chorób serca, m.in. choroby wieńcowej. Właściwości przeciwmiażdżycowe wykazuje także zawarta w nasionach niacyna.
  • glukozurii (cukromoczu). Nasiona kozieradki, spożywane w postaci kleiku, opóźniają opróżnianie żołądka i redukują poposiłkowy wzrost stężenia glukozy. Hamują aktywność enzymów rozkładających węglowodany oraz obniżają poziom glukozy w moczu, zapobiegając tym samym cukromoczowi. Wykazują zdolność obniżania poziomu cukru we krwi także dzięki obecności aminokwasu, który zwiększa uwalnianie insuliny, a zawarty w nasionach kozieradki zespół polifenoli zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę;
  • zakażeń bakteryjnych; wyciągi z kozieradki wykazują działanie antybiotyczne. Potrafią zwalczyć takie bakterie, jak: gronkowiec złocisty, E. coli, pałeczka zapalenia płuc, dwoinka rzeżączki, pałeczka ropy błękitnej, Salmonella i rzęsistek pochwowy.
  • zakażeń grzybiczych; wodne ekstrakty z korzeni, nasion i pędów kozieradki wykazują aktywność przeciwgrzybiczą wobec drobnoustrojów chorobotwórczych.
  • chorób górnych dróg oddechowych; nasiona kozieradki działają wykrztuśnie, mogą działać przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Ponadto mogą zapobiegać, a także wspomagać leczenie chorób neurodegeneracyjnych, szczególnie choroby Alzheimera.
  • stanów zapalnych skóry i tkanki podskórnej; gorące okłady z nasion na czyraki, ropnie, owrzodzenia, siniaki

Domowe syropy z warzyw i owoców wspomogą twoją odporność i pomogą w walce z przeziębieniem. Sprawdź, jak łatwo je zrobisz!

Wartości odżywcze nasion kozieradki (w 100 g)

  • Wartość energetyczna - 323 kcal
  • Białko ogółem - 23 g
  • Tłuszcz - 6.41 g
  • Węglowodany - 58.35 g
  • Błonnik - 24.6 g

Witaminy

  • Witamina C - 3 mg
  • Tiamina - 0.322 mg
  • Ryboflawina - 0.366 mg
  • Niacyna - 1.640 mg
  • Witamina B6  - 0.600 mg
  • Kwas foliowy -  57 µg
  • Witamina A - 60 IU

Minerały

  • Wapń - 176 mg
  • Żelazo - 33.53 mg
  • Magnez - 191 mg
  • Fosfor - 296 mg
  • Potas - 770 mg
  • Sód - 67 mg
  • Cynk - 2.50 mg

Przepisy

Okład z kozieradki

1 łyżkę zmielonych nasion należy zalać 1 szklanką letniej wody i dokładnie wymieszać. Następnie gotować na małym ogniu pod przykryciem przez 3 minuty. Okłady z ciepłego odwaru stosuje się 2-3 razy dziennie na czyraki, wrzody i stany zapalne skóry.

Wcierka z kozieradki na wypadanie włosów

3 łyżki zmielonych nasion należy zalać 150 ml wody, zagotować i odstawić do przestygnięcia. Specyfik wciera się we włosy, po wtarciu owija folią spożywczą na trzy godziny, po czym myje się włosy. Zabieg może być wykonywany raz na 7 dni lub częściej. Po miesiącu daje się zaobserwować zmniejszoną ilość wypadających włosów. Pozostałości wcierki można przechowywać w lodówce maksymalnie przez tydzień. Wcierka ma bardzo intensywny zapach (rosołu lub pieczonego kurczaka) i staje się on bardziej intensywny, kiedy stoi kilka dni w lodówce.

Źródła:

  • Król-Kogus B., Krauze-Baranowska M., Kozieradka pospolita (Trigonella foenum graecum L.) – tradycja stosowania na tle wyników badań naukowych, "Postępy Fitoterapii" 2011, nr 3.
  • Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
Więcej o:
Copyright © Agora SA