Oczywiście, o zdrowie i dobrą formę trzeba dbać przez całe życie. Początki są jednak wyjątkowo ważne, bo to wtedy odbywa się najbardziej intensywny rozwój, a stan odżywienia we wczesnym dzieciństwie wpływa na odległe (tzw. długofalowe) efekty zdrowotne. Niewątpliwie o naszym potencjale zdrowotnym i rozwojowym w znacznym stopniu decydują geny, ale na to, jak wykorzystamy drzemiące w nas możliwości, mamy już spory wpływ.(1) Tak przynajmniej twierdzą epigenetycy i mają naprawdę mocne dowody.
Teoria programowania żywieniowego
Wpływ środowiska, w którym żyjemy, i sposób odżywiania w tzw. krytycznych okresach życia, w największym stopniu decyduje o faktycznym rozwoju człowieka i jego zdrowiu we wszystkich kolejnych latach.(1) Właściwa dieta mamy i dziecka pozwala uruchomić w naszym kodzie genetycznym najcenniejsze elementy. Zapewnia nie tylko prawidłowy wzrost czy odżywienie wszystkich komórek, ale programuje stan zdrowia na kolejne lata życia, warunkując między innymi:
- harmonijny rozwój oraz funkcjonowanie mózgu i zmysłów, dzięki czemu dziecko lepiej wykorzysta swój potencjał intelektualny i będzie miało mocniejszą psychikę,
- prawidłowy rozwój kości i stawów oraz mięśni, a między innymi od tego zależy zdrowa sylwetka i sprawność, a także ochrona przed złamaniami z powodu odwapnienia i kruchości kości (osteoporoza) w drugiej połowie życia,
- ochronę przed otyłością, a otyłość to przecież wiele poważnych problemów, nie tylko zdrowotnych, ale także masa przykrości ze strony rówieśników,
- rzadsze występowanie lub przynajmniej łagodniejszy przebieg tzw. chorób cywilizacyjnych – między innymi chorób serca (np. choroby wieńcowej, zawału serca), naczyń krwionośnych (np. nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu), uczuleń i chorób alergicznych (np. astmy, atopowego zapalenia skóry) oraz chorób nowotworowych.(1)
Ścisłą zależność między odpowiednim żywieniem, a jego wpływem na jakość życia dziecka teraz i w przyszłości nazywamy "programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia". Oznacza to, że pewne elementy diety, np. białko czy dobre kwasy tłuszczowe pochodzące z diety, programują organizm dziecka, wpływając na jego stan zdrowia w późniejszych latach. (3)
Shutterstock, fot. denira
Istotne detale
To dość oczywiste, że każda mama chciałaby najlepszego programowania żywieniowego dla swojego dziecka. To naprawdę ma znaczenie czy karmimy dziecko piersią, kiedy zaczniemy rozszerzać jego dietę (nie można tego robić za wcześnie, ale też zbyt późno), jak łączyć składniki, jak przyrządzać dania, ile razy dziennie je serwować, a nawet, jaka powinna być konsystencja dania (już grudki, czy jeszcze na gładko), itd. itp.
Dziecinnie proste
W Polsce od 10 lat realizowany jest edukacyjny program „1000 pierwszych dni dla zdrowia". Został zainicjowany przez Fundację Nutricia, której misją jest edukacja o roli żywienia na różnych etapach życia człowieka.
Na oficjalnej stronie Programu https://1000dni.pl/ znaleźć można przejrzyste poradniki dotyczące żywienia kobiet w ciąży, niemowląt i dzieci. Ich niewątpliwą zaletą jest prosty przekaz, który pozwala szybko zorientować się w obowiązujących zasadach i znaleźć odpowiedzi na nurtujące pytania, a nawet konkretne przepisy na optymalne dania.
Do poradnika dla przyszłych mam powinny zajrzeć też osoby, które dopiero planują ciążę, by się do niej odpowiednio przygotować. Program towarzyszy też kobietom we wspaniałych (i tych trudniejszych) chwilach związanych z karmieniem piersią. Poświęcono mu osobny poradnik Żywienie kobiet w okresie ciąży – teoria i praktyka.
Shutterstock, fot. goodluz
Zasady te można wydrukować i przypiąć na lodówce. Przydadzą się na co dzień nie tylko mamom, ale też tatusiom czy babciom.
Dla głodnych wiedzy są jeszcze dostępne szczegółowe artykuły czy Raport dotyczący roli bezpieczeństwa żywności dla dzieci. Z okazji okrągłej rocznicy najpopularniejsze publikacje ze strony będą przypominane na Instagramie i Facebooku, więc warto też śledzić te profile.
Mamy przekonują, że to działa!
Z tegorocznego badania wśród kobiet w ciąży i mam małych dzieci(2) wynika, że edukacja żywieniowa popularyzowana przez program 1000 pierwszych dni dla zdrowia jest dobrze znana, a bezpłatne narzędzia, które pomagają zadbać o właściwe żywienie dzieci, chętnie wykorzystywane.
Blisko ¾ ankietowanych kobiet deklaruje, że słyszała o idei 1000 pierwszych dni.
W ciągu 10 lat portal https://1000dni.pl/ odnotował ponad 30 mln odsłon i doczekał się niemal 12,5 mln użytkowników. Aktualnie w każdym miesiącu stronę odwiedza 230 tysięcy osób.
Przypisy:
- Pod red. prof. Hanny Szajewskiej i dr hab. n. med. Andrei Horvath, „Poradnik żywienia niemowląt, Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin", „Medycyna praktyczna", Kraków, 2020.
- Świadomość idei „1000 pierwszych dni dla zdrowia". Raport z badania przeprowadzonego przez Minds & Roses na zlecenie Fundacji Nutricia Polska w styczniu 2023 roku. Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI na grupie 989 kobiet w ciąży i matek dzieci w wieku 0-3 lata.
- https://1000dni.pl/0-6-miesiecy/programowanie-zywieniowe-we-wczesnym-okresie
