Robisz zakupy dla rodziny? Zwróć uwagę na etykiety

Robiąc zakupy dla całej rodziny, często sugerujemy się konkurencyjnymi cenami czy zachęcającym wyglądem opakowania, ale nie zwracamy uwagi na etykiety. To błąd. Najcenniejsze informacje znajdują się właśnie (najczęściej) z tyłu opakowania.

W czasach, kiedy wszystko robimy w pośpiechu, niewiele osób pozwala sobie na czytanie etykiet. Świadomość tego, co znajduje się w opakowaniu, może uchronić nas i członków naszych rodzin przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Kampania Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) #EUChooseSafeFood ma pomóc nam w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących codziennych wyborów żywieniowych i wyjaśnić naukowe podstawy bezpieczeństwa żywności w UE.  

Nie bez powodu producenci umieszczają na swoich produktach spożywczych: nazwę żywności, wykaz składników - w tym alergenów, warunki przechowywania, datę minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia, informację o wartości odżywczej i adres podmiotu wprowadzającego produkt do obrotu. Są oni zobligowani do podawania tych informacji unijnymi przepisami prawa żywnościowego. Przepisy te opracowano w trosce o zdrowie i bezpieczeństwo konsumenta oraz w celu zapewnienia mu prawa do świadomych wyborów żywieniowych Dodatkowo, zgodnie z obowiązującym prawem polskim, żywność produkowana i wprowadzana do obrotu na terytorium Polski musi być oznakowana w języku polskim. Etykieta zawsze musi być czytelna, a informacje nt. żywności łatwo dostępne. 

Robiąc zakupy, możemy zatem przeczytać, co znajduje się w wybranych przez nas produktach. To my – jako świadomi konsumenci – ponosimy całkowitą odpowiedzialność za nasze wybory żywieniowe. Poniżej wyjaśniamy, na co szczególnie powinniśmy zwrócić uwagę. 

Wartość odżywcza 

Rzeczą, którą prawdopodobnie sprawdzamy najczęściej, jest wartość odżywcza kupowanych przez nas produktów. Odruchem wielu osób będących na diecie jest czytanie, ile dany produkt ma kalorii. Jednak nie jest to jedyna informacja, jaką znajdziemy w tabeli wartości odżywczych na etykiecie. Na większości środków spożywczych powinna znaleźć się informacja o wartości energetycznej, ilości tłuszczu, ilości kwasów tłuszczowych nasyconych (na nie szczególnie powinniśmy uważać, gdyż stanowią niepożądany składnik w naszej diecie, podobnie jak cukry i sól), węglowodanów, cukrów, białka i soli. Czasem producenci podają także informacje obejmujące kwasy tłuszczowe jednonienasycone, kwasy tłuszczowe wielonienasycone, alkohole wielowodorotlenowe, skrobię, błonnik, witaminy lub składniki mineralne.  

Istotną wiadomością, którą znajdziemy na etykietach, są także referencyjne wartości spożycia (RWS), czasem określane jako NRV lub RI (skrót od określeń w języku angielskim – Nutrient Reference Values, Reference Intake). Pokazują one, ile procent dziennego zapotrzebowania na konkretne wartości odżywcze dla przeciętnej osoby dorosłej dostarczy nam jedna porcja konkretnego produktu (i/lub jego 100 g/100 ml). Odejmując te dane od 100 proc., dowiemy się, jak skomponować pozostałe posiłki, aby nasza dieta była zbilansowana – zasady tej nie należy stosować do składników, które w diecie należy ograniczać - cukrów, kwasów tłuszczowych nasyconych i soli. Wartości procentowe RWS dla tych składników należy traktować jako wskazówkę „NIE WIĘCEJ NIŻ", a nie ilości, które trzeba codziennie spożyć. W obliczeniach uwzględnić należy również składniki zawarte w potrawach przygotowywanych w domu czy też w słodzonej herbacie. 

materiał promocyjny

Wykaz składników wraz z substancjami powodującymi alergię 

Na każdej etykiecie (z pewnymi przewidzianymi w prawie wyjątkami) znajdziemy wykaz składników. Warto pamiętać, że kolejność składników wymieniona w wykazie składników nie jest przypadkowa – te, których udział jest największy, znajdują się na początku wykazu, te, których jest najmniej w produkcie – na jego końcu. Uszeregowane są zatem od największego do najmniejszego – pod względem ilościowym. 

W wykazie umieszcza się wszystkie składniki, również substancje dodatkowe, enzymy, aromaty i - co najważniejsze dla bezpieczeństwa konsumenta (wyróżnione w wykazie) - składniki mogące wywołać reakcje nietolerancji oraz alergie. Jeżeli produkt w swoim składzie zawiera składniki złożone (jak na przykład polewa czekoladowa na lodach), ich skład również znajdziemy na opakowaniu.  

W przepisach prawa żywnościowego ustanowionych zostało 14 substancji powodujących alergie i reakcje nietolerancji, których podanie w oznakowaniu żywności jest obowiązkowe. Należą do nich: zboża zawierające gluten, skorupiaki, jaja, ryby, orzeszki ziemne, soja, mleko, orzechy, seler, gorczyca, nasiona sezamu, dwutlenek siarki i siarczyny, łubin i mięczaki. Zgodnie z przepisami nazwa alergenu powinna być podkreślona, pogrubiona lub napisana inną czcionką albo kolorem. Informacja o alergenach musi być podawana na etykietach żywności opakowanej, jak również w odniesieniu do żywności nieopakowanej. W przypadku żywności nieopakowanej informacje te powinny być podane w miejscu sprzedaży: na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi. Wspomnianym „innym sposobem" może być np. segregator udostępniany klientom czy też menu restauracji.  

Przedstawiony wykaz 14 alergenów nie jest katalogiem zamkniętym, może on być  w przyszłości uaktualniany przez Komisję Europejską po wcześniejszej ocenie naukowej (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności – EFSA).  

W związku z tym osoby ze stwierdzoną alergią pokarmową na inne niż wymienione składniki, czy też na przykład wykazujące reakcje krzyżowe z niektórymi produktami w związku z alergią na pyłki, powinny dokładnie czytać wykaz składników zamieszczony na etykiecie. 

To duże ułatwienie dla konsumentów, a szczególnie rodziców, którzy wybierając produkty dla swojego dziecka, chcą stawiać na te, które są dla niego bezpieczne.  

Czasem producenci informują konsumentów o tym, że dany produkt nie zawiera konkretnych alergenów, np. „bez laktozy", „bez glutenu". W produktach takich poziom laktozy lub glutenu powinien być na poziomie bezpiecznym dla osób wykazujących na nie reakcje alergiczne, lub nietolerancji.  Przedsiębiorca musi wdrożyć odpowiednie procedury gwarantujące zachowanie odpowiednich poziomów tych alergenów lub ich brak (na poziomie równej granicy oznaczalności analitycznej), które pozwalają na oznakowanie żywności tymi komunikatami. Informacje „bez laktozy" czy też „bez glutenu", podobnie jak wszystkie inne oznakowania żywności, nie mogą wprowadzać konsumentów w błąd. Dlatego właśnie określenia te mogą być podawane na żywności, w której takie alergeny mogłyby zwykle występować lub konsument może się ich spodziewać (np. w mleku i produktach mlecznych, w których standardowo obecna jest laktoza lub w produktach stosowanych jako zamienniki przetworów mlecznych, np. w napojach roślinnych, w których - przez analogię - konsument może spodziewać się obecności laktozy).  

materiał promocyjny

Termin przydatności do spożycia lub data minimalnej trwałości 

Podczas zakupów należy sprawdzać, czy żywność, którą chcemy kupić, nie jest przeterminowana. Na opakowaniach znajdziemy dwa rodzaje komunikatów: "należy spożyć do..." lub "najlepiej spożyć przed...". Pierwszy z nich pojawia się na produktach, które szybko się psują, np. mleko, fermentowane produkty mleczne, niepasteryzowane soki, żywność gotowa do spożycia (pierogi, sałatki), i oznacza, że po tej dacie żywność uznawana jest za niebezpieczną. Lekceważenie tego komunikatu może skutkować np. zatruciem pokarmowym. Pamiętajmy, że po otwarciu produktu termin przydatności do spożycia przestaje obowiązywać. Trzeba zużyć go w terminie wskazanym przez producenta na opakowaniu (np. „Po otwarciu spożyć w ciągu 7 dni"). Drugi komunikat natomiast („najlepiej spożyć przed…") jest dla nas wskazówką, że do tego czasu żywność zachowuje najlepszą jakość (pełne właściwości fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i organoleptyczne) – o ile jest przechowywana w odpowiednich warunkach. Po tym terminie konsument też może spożyć produkt (po ocenie organoleptycznej - za pomocą zmysłów: wzroku, węchu, dotyku i smaku, i jeśli był przechowywany w warunkach zalecanych przez producenta). Termin ten dotyczy produktów trwałych mikrobiologicznie np. mąki i innych produktów sypkich, olejów, konserw, cukierków.  

Warunki przechowywania i warunki użycia 

Każdy produkt powinien być przechowywany w określonych warunkach, o których producent informuje na etykiecie - tuż obok terminu przydatności do spożycia (obowiązkowo) lub daty minimalnej trwałości (w razie potrzeby - tam gdzie jakość i bezpieczeństwo produktu zależy od warunków przechowywania). 

Wskazówki mogą dotyczyć temperatury czy wyboru miejsca przechowywania. Jeśli je zlekceważymy, możemy spodziewać się, że zmieni się nie tylko smak tego, co kupiliśmy, ale również wygląd i jakość mikrobiologiczna - co będzie miało wpływ na nasze bezpieczeństwo. 

Więcej o:
Copyright © Agora SA