Gruczoły łojowe, potowe, obecność lipidów oraz komórek układu odpornościowego to tylko niektóre z elementów wpływających na zapewnienie prawidłowego funkcjonowania naszej skóry. Część z nich wytwarza się już w okresie życia płodowego, inne, jak na przykład skórny układ immunologiczny, dojrzewają do prawidłowego funkcjonowania w ciągu pierwszych trzech lat życia. Jest jeszcze jeden, wyjątkowo ważny składnik odpowiedzialny za prawidłowe działanie skóry: mikrobiom. Szczegółowe badania na jego temat, które prowadzono przez ponad 20 lat, pozwoliły nam dowiedzieć się więcej na jego temat i wykorzystać tę wiedzę w praktyce.
Czym jest mikrobiom?
Mikrobiom to zróżnicowany ekosystem drobnoustrojów. Pełni ważną rolę w zapobieganiu namnażania się szkodliwych patogenów, wykształcenia prawidłowych mechanizmów immunologicznych oraz zwalczania infekcji. Inne drobnoustroje występują na skórze, inne w przewodzie pokarmowym, jeszcze inne w drogach oddechowych, czy w układzie moczowo-płciowym. Skóra jest największym organem naszego organizmu i możemy spotkać na niej różne mikroorganizmy w zależności od pełnionych przez nią funkcji. Przykładowo inne drobnoustroje spotkamy na skórze kończyn, a inne w okolicach łojotokowych, czyli na skórze głowy i w górnych częściach tułowia.
Tak więc, kiedy przychodzimy na świat, zakamarki naszego organizmu zaczynają być kolonizowane przez miliardy korzystnych drobnoustrojów. Dzięki temu wzmacnia się nasz układ odpornościowy. W prawidłowych warunkach flora skóry jest zróżnicowana, a poszczególne jej składniki egzystują w harmonii. Jednak czasem dochodzi do zaburzenia składu ekosystemu. Wówczas mamy do czynienia ze zjawiskiem dysbiozy, czyli namnażania się patogenów chorobotwórczych.
W skórze takim szkodliwym drobnoustrojem jest przede wszystkim gronkowiec złocisty. Ma możliwość prowokowania stanu zapalnego, a także wywoływania pewnych chorób. Zaburzenia mikrobiomu mogą nasilać objawy takich chorób skóry jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, trądzik zwykły, czy trądzik różowaty.
Jak zapobiegać chorobom związanym z zaburzeniami mikrobiomu i minimalizować ich objawy?
Marka La Roche-Posay przez ponad 10 lat prowadziła badania dotyczące zależności pomiędzy mikrobiomem, a kondycją skóry. Podczas XXXVI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego La Roche-Posay przeprowadziło sesję poświęconą atopowemu zapaleniu skóry. Podczas wykładów "Pielęgnacja skóry już od pierwszych dni życia, jako ważny element profilaktyki" prof. Barbara Zegarska wyjaśniała, jak poprzez odpowiednią pielęgnację, można złagodzić objawy atopii.
Ekspertka potwierdziła, że atopia jest spowodowana m.in. zaburzeniami mikrobiomu. Zauważyła jednak, że na jego skład wpływają czynniki takie jak: uwarunkowania genetyczne, styl życia, dieta, higiena osobista i wiek. Nawet osoby oraz zwierzęta, z którymi nasze dzieci dzielą przestrzeń, mogą mieć znaczenie.
Prof. Barbara Zegarska zaznacza, że jedną z ważniejszych składowych leczenia jest odpowiednia pielęgnacja skóry stosowana przez cały czas niezależnie od stanu skóry. Jak podkreśla dermatolog, rodzice powinni zadbać o nią już od pierwszych dni życia maluszka. Prawidłowa pielęgnacja skóry odgrywa kluczową rolę w zachowaniu jej mechanizmów ochronnych i wspieraniu mikrobiomu.
Jest to szczególnie ważne dla wrażliwej skóry dziecięcej, która zasadniczo różni się od skóry dorosłych: jest cieńsza, łatwiej ulega podrażnieniu i odwodnieniu, ma nieaktywne gruczoły łojowe i jest niedojrzała immunologicznie. Z uwagi na większą toksyczność niewłaściwych substancji chemicznych dla skóry dziecięcej ważny jest świadomy wybór kosmetyków. Produkty dla delikatnej cery dziecięcej powinny być przede wszystkim ich bezpieczne i skuteczne. Warto zwracać uwagę również na to, aby były hipoalergiczne, dobrze tolerowane, pozbawione substancji drażniących i zapewniały odpowiednie stężenia skutecznych substancji aktywnych.
Pacjent z atopowym zapaleniem skóry powinien stosować emolienty do pielęgnacji codziennej. Na podstawie wieloletnich obserwacji i badań naukowych stwierdzono, że stosowanie u dzieci z grup ryzyka rozwoju atopowego zapalenia skóry terapii emolientowej od urodzenia zmniejsza o połowę ryzyko rozwoju schorzenia – mówi prof. Barbara Zegarska.
Należy unikać zbyt długich, gorących kąpieli. Pamiętajmy, że mydła czy chusteczki odkażające, a także inne preparaty o intensywnym działaniu antybakteryjnym mogą tylko zaszkodzić. Ich stosowanie zwiększa pH skóry, a to sprzyja namnażaniu się patogenów. Ponadto zubożają fizjologiczny płaszcz hydrolipidowy skóry i wypłukują substancje przeciwdrobnoustrojowe, produkowane przez prawidłowy mikrobiom.
Pamiętajmy, że dzięki wieloletnim, rzetelnym badaniom oraz zaawansowanym technologiom możemy dziś korzystać z kosmetyków przywracających prawidłową równowagę mikrobiomu. To prawdziwy przełom w pielęgnacji. Dobrym wyborem będą np. olejki myjące, czy syndety, szczególnie te rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Pediatryczne np. Lipikar Syndet AP+, odpowiedni już od pierwszych dni życia. Woda termalna z francuskiej miejscowości La Roche Posay charakteryzuje się unikatową kombinacją selenu i innych mikroskładników oraz ma udowodnione naukowo działanie łagodzące i prebiotyczne. Przywraca równowagę mikrobiomu, a także wzmacnia skórę. Jej ogromną zaletą jest to, że pasuje do każdego rodzaju cery: dziecięcej, podrażnionej, czy w trakcie kuracji dermatologicznych.
Uzdrowisko w La Roche Posay od momentu swojego powstania w 1905 roku przeprowadziło kurację termalną blisko u pół miliona kuracjuszy, zmagających się z licznymi schorzeniami skóry: atopowym i kontaktowym zapaleniem skóry, łuszczycą, rybią łuską, trądzikiem różowatym. Jednymi ze składników znanych z korzystnego działania na skórę wrażliwą jest kojący niacynamid, pomagający odbudować warstwę lipidową, oraz masło shea, wspomagające odbudowę warstwy hydrolipidowej. Istotne są też składniki aktywne, przywracające równowagę mikrobiomu skóry, jak Aqua Posae +Microresyl, opatentowane składniki znajdujące się w linii produktów Lipikar.
Chorobom skórnym zdecydowanie lepiej zapobiegać niż je leczyć. Klasyczne leki stosowane w terapii schorzeń dermatologicznych nie są pozbawione działań niepożądanych. Antybiotyki i antyseptyki mogą okresowo hamować zaostrzenia zmian skórnych, jednak nie będą wpływały na poprawę mikrobiomu. Najważniejszym krokiem w pielęgnacji skóry jest stosowanie bezpiecznych emolientów, czyli kosmetyków, pozwalających odtworzyć warunki fizjologicznie występujące w skórze. Regularne stosowanie emolientów 1-4 razy na dobę sprzyja zachowaniu prawidłowego mikrobiomu, ogranicza występowanie chorób skórnych, łagodzi świąd i stan zapalny.
