Antonimy to wyrazy, których - w codziennym życiu - używamy raczej intuicyjnie, warto je zatem rozważać z punktu widzenia językoznawstwa czyli nauki o języku, a konkretnie jednej z jej dziedzin: leksykologii.
Sama geneza słowa antonim wywodzi się z języka greckiego. Chcąc rozłożyć ten wyraz na czynniki pierwsze zauważymy, że składa się on dwóch członów anty - przeciw oraz onoma - wyraz. Najprostsza definicja zatem wskazuje na to, że antonimy to wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym do innego wyrazu lub wyrażenia. Antonimy mogą być równymi częściami mowy: przymiotnikami, rzeczownikami, czasownikami, przysłówkami, a nawet związkami frazeologizmami.
Zastanawiając się nad tym, co to są antonimy, warto uświadomić sobie, jaką funkcję pełnią te wyrazy. Wówczas zdecydowanie łatwiej będzie nam zrozumieć ich rolę w naszym codziennym słowniku. Czemu służą antonimy?
Antonimy - mimo, iż w zdecydowanej większości ich użycia - stosowane są przez nas bez głębszej analizy, przez językoznawców zostały podzielone na trzy rodzaje:
Warto również wiedzieć, w jaki sposób tworzymy antonimy, bowiem spora część z nich, używana jest przez nas w takim właśnie kontekście ich powstawania. Antonimy tworzone są bardzo często przy pomocy przedrostów: anty-, nie-, a- , np.: antyalergiczny, niewielki czy aspołeczny. Musimy jednak pamiętać o tym, że nie zawsze uda się utworzyć antonim z wykorzystaniem wspomnianych przedrostów. W języku polskim bowiem, antonimem słowa jasny będzie po prostu ciemny, a nie antyciemny, nieciemny, czy aciemny.
Przy okazji rozważań na temat wyrazów przeciwstawnych, warto również wiedzieć, że wyraz antonim także posiada swój antonim, a jest nim synonim, czyli wyraz bliskoznaczny. Jak podaje Słownik języka polskiego synonim to każdy z pary wyrazów, mających takie samo znaczenie oraz symbol lub odpowiednik czegoś, dlatego bogactwo synonimów jest tak istotne w naszych wypowiedziach, bo - mimo bliskości znaczeniowej - synonimy różni, w znacznej mierze, natężenie danej cechy lub subiektywna postawa mówiącego względem wypowiadanej kwestii. Warto również wiedzieć, że - podobnie jak w przypadku antonimu, znaczenie wyrazu synonim także czerpie swoje korzenie z języka greckiego, w którym synonymos to nic innego jak jednoimienny.
O tym, że antonimy i synonimy są niezbędne w życiu wiemy - paradoksalnie w ogóle o tym nie myśląc. Szukając jednak inspiracji językowej, warto znać nie tylko znaczenie, lecz również sens używanych przez nas synonimów, takich jak: słowo i wyraz. Zdawałoby się, na pierwszy rzut oka, wyrazów nad wyraz bliskoznacznych. Jeśli jednak zdamy sobie sprawę z tego, że słowo dajemy komuś, a wyraz dajemy czemuś, zupełnie odmiennie spojrzymy na te synonimy. Wyrazem przekazujemy coś głębszego niż jedynie informację, podstawową funkcją słowa natomiast jest komunikowanie się - zatem prosty i czytelny sygnał.
Bez względu jednak na to, w jaki sposób nie postrzegalibyśmy synonimów, warto stale poszerzać ich zakres, aby nie tylko prawidłowo formułować swoje myśli, lecz - przede wszystkim - być dobrze rozumianym. Znasz te synonimy? Oto przykłady synonimów różnego rodzaju:
zadowolony - kontent
szef - pryncypał
absztyfikant - wielbiciel
sprzedać - opylić
ukraść - zajumać
koń - rumak, szkapa
turysta - obieżyświat, włóczykij, łazik, włóczęga
kochanek - amant, kochaś, narzeczony, luby, umiłowany
żona - małżonka
wieść - prowadzić
uchodzić za (kogoś)- sprawiać (jakieś) wrażenie
Ciekawym jest również fakt, że niejednokrotnie antonimy, które - na pierwszy rzut oka - zdają się nimi być, okazują się być... synonimami. Jak to możliwe? Właśnie tak: