Kiedy dziecko zaczyna mówić? Pięć etapów rozwoju mowy

Dla każdego rodzica bardzo ważny jest moment, gdy dziecko zaczyna mówić do nas słowami, które rozumiemy. Z naszego artykułu dowiesz się wszystkiego na temat rozwoju mowy u dziecka - kiedy maluch powinien zacząć mówić i jakie są powody tego, że pociecha jeszcze nie wypowiada słów?

Każdy noworodek, a później niemowlak rozwija się w swoim własnym tempie - dlatego pierwsze słowa będą pojawiać się w innym czasie, w zależności od dziecka. Wcześniej jednak maluch również wysyła rodzicom komunikaty. Na co zwrócić uwagę?

Zobacz wideo Czy można kupić pizzę za bitcoiny albo wydrukować na drukarce 3D? [PRACOWNIA BRONKA]

Pierwsze słowa dziecka wcale nie muszą być wypowiedziane

Wiadomym jest, że komunikacja malucha odbywa się już od narodzin. Płacz, krzyk czy gaworzenie to swoisty sposób dziecka na to, aby się z nami porozumieć. Mimo iż pierwsze "poważne" słowa pojawiają się między 10. a 18. miesiącem życia dziecka, warto wiedzieć, że rozumienie słów przez nasze dziecko pojawia się znacznie wcześniej - jeszcze zanim potrafi je wypowiedzieć. Co więcej, maluch zna pięciokrotnie więcej słów, aniżeli tych, które potrafi sam użyć!

Rozwój mowy u dziecka - osiąganie określonych etapów 

Rozwój mowy dziecka jest sprawa bardzo indywidualną. Dlatego zatem nie powinniśmy porównywać umiejętności i tempa rozwoju mowy naszego dziecka do dziecka sąsiadki czy nawet rodzeństwa. Istnieją jednak pewne okresy, w których dzieci zwykle osiągają kolejne etapy rozwoju mowy (to wcale nie oznacza, że tak musi być zawsze). Warto jednak wiedzieć, jak z tą mową jest u małego człowieka.

Wyróżniamy pięć okresów kształtowania się mowy:

  1. Prenatalny (3-9 miesiąc życia płodowego) - jeszcze przed narodzeniem dziecko odbiera wszelkie bodźce, w tym dźwiękowe. W tym okresie właśnie kształtują się organy mające wpływ na artykulację. Wykształcony w trzecim trymestrze ciąży słuch pozwala słyszeć głos mamy, dlatego też ważne jest na przykład czytanie książek na głos czy słuchanie spokojnej muzyki.
  2. Melodii (do pierwszego roku życia) - ten czas można podzielić na dodatkowe etapy:
    krzyku - za pomocą którego niemowlę daje nam znać o swoich potrzebach;
    głużenia - czyli wydawania z siebie dźwięków podobnych do głosek r lub g oraz samogłosek;
    gaworzenia - ten pojawia się około piątego-szóstego miesiąca życia i trzeba zaznaczyć, że w odróżnieniu do głużenia, jest on celowy. Dziecko wówczas zaczyna naśladować dorosłych i stara się układać narząd mowy w taki sposób, aby wychodziły z niego sylaby: "ma", "ba" czy "pa". Przyjmuje się, że około 12. miesiąca życia, dziecko ze zrozumieniem wypowiada od trzech do pięciu wyrazów.
  3. Wyrazu (do ukończenia dwóch lat) - 12-18 miesięcy to etap słów jednowyrazowych, natomiast między 18. a 24. miesiącem życia pojawia się czas, w którym dziecko potrafi wypowiadać dwuwyrazowe słowa. W tym okresie dzieci bardzo często upraszczają wypowiedzi do jednej sylaby, a związane jest to z faktem niewystarczająco rozwiniętego aparatu artykulacyjnego. Co więcej w tym czasie jedno słowa może mieć - dla naszego malucha - wiele znaczeń. "Mama" w połączeniu z odpowiednimi gestami czy mimiką może oznaczać zarówno: "mamo, przytul mnie", "mamo, daj mi pić" jak również "mamo, chodź się pobawić". Pierwsze słowa zazwyczaj dotyczą najbliższego otoczenia niemowlaka. 
  4. Zdania (dwu- i trzylatka) - samoistne opanowywanie podstawowych zasad gramatycznych pojawia się u dziecka między 24. a 36. miesiącem. Na początku nasza pociecha może mieć również problem z odmianą wyrazów. W tym czasie jednak dziecko zaczyna porozumiewać się zdaniami dwu- lub trzywyrazowymi. Dziecko w tym czasie może jednak opuszczać niektóre głoski ("podenki" zamiast "spodenki" czy "modzik" zamiast "samochodzik") oraz przestawiać kolejność w wyrazie ("kapaneczka" zamiast "kanapeczka). Ciągłe pytania: po co?, jak?, dlaczego?, czemu?, to w tym okresie normalne.
  5. Swoistej mowy dziecięcej (od trzeciego do siódmego roku życia) - to najdłuższy etap ze wszystkich, ponieważ trwa on od 3. do 7. roku życia. Kiedy dziecko kończy cztery latka, z reguły powinno już wymawiać "r", "sz", "cz" oraz "ż" ("rz") czy "dź", a w piątym roku życia jego mowa powinna być zupełnie zrozumiała dla rozmówców. Sześciolatek powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski języka polskiego, jednak należy pamiętać, że jego zasób słów jest znacznie uboższy niż osoby dorosłej. 

Co zrobić kiedy dziecko nie mówi?

Mimo iż osiąganie odpowiednich etapów rozwoju mowy zostało włożone w konkretne ramy czasowe, mogą być one płynne i przesuwać się o ok. sześć miesięcy. Oczywiście nie należy panikować, gdy nasze dziecko odbiega nieco od podanej normy. Z drugiej strony nie można również bagatelizować sygnałów wskazujących na jakiekolwiek zaburzenia mowy u naszej pociechy. Co zatem powinno nas zaniepokoić? Oto kilka aspektów, na które warto zwrócić uwagę:

  • częste oddychanie ustami,
  • brak reakcji na bodźce dźwiękowe,
  • nie zwracanie uwagi na rozmówcę,
  • nieprawidłowa budowa aparatu mowy: warg, ust czy policzków.

Na te kwestie warto zwrócić uwagę już na etapie melodii. Zwróćmy także uwagę na wszelkie wady wymowy oraz reagujmy, gdy nasz maluch w ogóle nie wykazuje zainteresowania komunikacją werbalną. Wówczas warto udać się do specjalisty - pomocny może się okazać logopeda, a czasami również neurolog, psycholog czy psychiatra.

Bez względu na to, w jaki sposób nasze dziecko będzie osiągało kolejne etapy, warto wspomagać jego rozwój mowy. W jaki sposób możemy mu pomóc? Oto kilka cennych rad:

  1. Mów do dziecka od najwcześniejszych dni jego życia.
  2. Opowiadaj niemowlakowi co robisz i wskazuj kolejne czynności wykonywane przez Ciebie.
  3. Zadawaj dziecku pytania i czekaj na jego reakcje - uśmiech na początku będzie świetną odpowiedzią.
  4. Podczas rozmowy z dzieckiem konstruuj proste i poprawne zdania, nie zdrabniaj i nie przekręcaj wyrazów.
  5. Czytaj swojemu maluchowi dużo książeczek, wierszyków oraz śpiewaj mu piosenki - to doskonały sposób na zdobywanie nowych umiejętności werbalnych.
Więcej o:
Copyright © Agora SA