Jak współcześni rodzice postrzegają swoje role rodzicielskie? Co powinni robić, aby pomóc swoim dzieciom doświadczać świata i przygotować do czekających je w życiu zadań i wyzwań? Do czego dążą i czym się kierują? Przyjrzyjmy się tym kwestiom, wykorzystując wyniki badania „Rola doświadczania świata we współczesnym modelu rodzicielstwa”, przeprowadzonego na zlecenie marki Bebilon 2.
Jak zadbać o odpowiednie wychowanie dziecka?
Rodzice są zgodni, że ich zadaniem jest stworzenie dziecku odpowiednich warunków rozwoju, umożliwiających przygotowanie do dorosłego życia. Blisko 90% biorących udział w badaniu1 podkreśla, że ważne jest rozbudzanie ciekawości, zainteresowania otoczeniem, ale i wyposażenie dziecka w wewnętrzną siłę, umożliwiającą eksplorowanie świata i działanie w nim – nawet jeśli będzie przy tym doznawać trudności i niepowodzeń. Opiekunowie doceniają rolę bezpośredniego doświadczania świata przez dziecko (a nie wysłuchiwania nawet najciekawszych opowieści o nim czy oglądania filmów), a więc poznawania samodzielnego, przez podejmowanie różnorodnych działań angażujących wiele zmysłów, dających dziecku radość i satysfakcję odkrywcy.
Doświadczanie świata – metoda, która przynosi same korzyści
Samodzielne, swobodne eksplorowanie otoczenia, nawet jeśli wiąże się z ubrudzeniem wodą z kałuży czy błotem, umożliwia dziecku gromadzenie bogactwa doświadczeń – jest o tym przekonanych 3/4 rodziców2. Ponad połowa badanych podkreśla, że zdobywana dzięki samodzielnym, praktycznym działaniom wiedza jest bogatsza i lepiej rozumiana niż ta czerpana pośrednio z książek czy filmów 3. Bezpośrednie doświadczanie wywołuje liczne emocje, tak wyraźne w życiu dziecka – ciekawość, radość, dumę z efektów własnych działań. Sprzyja to rozwojowi jego samodzielności, ważnej dla 3/4 badanych rodziców, ale i buduje jego poczucie własnej wartości, mocy, sprawstwa. Dodajmy jeszcze, że takie aktywne zdobywanie wiedzy ułatwia jej trwałe zakodowanie w systemie pamięci człowieka (bo to i więcej zmysłów bierze udział w jej zdobywaniu, i zaangażowanie emocji w działania sprzyja zapamiętaniu).
Wszystko w rękach rodziców!
Rodzice-millenialsi mają dostęp do coraz bogatszego rynku zabawek edukacyjnych i urządzeń wykorzystujących najnowsze technologie – komputerów, smartfonów, konsoli itp. Jednocześnie przynajmniej spora część z nich coraz bardziej docenia kontakt dziecka z naturą i przyrodą. Stykają się (choćby dzięki internetowi) z działającymi według alternatywnych założeń i programów placówkami edukacyjnymi, kładącymi nacisk na swobodne, bezpośrednie poznawanie naturalnego otoczenia, coraz częściej słyszą o znaczeniu angażowania wszystkich zmysłów i integracji sensorycznej. Dlatego starają się zapewnić dzieciom kontakt z przyrodą, możliwość swobodnej aktywności i doświadczania świata. Badani odżegnują się od trzymania dziecka pod kloszem (niemal 90% wypowiedzi4), zapewniając mu liczne okazje do spędzania czasu na dworze – w miarę możliwości w gronie rówieśników, a nie tylko dorosłych i nie tylko przy pięknej, słonecznej pogodzie.
Współczesny model rodzicielstwa – jaka jest dzisiaj rola mamy i taty?
W każdym pokoleniu rodzice (a przynajmniej ich ogromna większość) dokładają starań, aby zapewnić dzieciom dobre dzieciństwo i przygotować je do radzenia sobie w przyszłości. Ale podejmowane w ramach tych starań działania ulegają na naszych oczach wyraźnym zmianom. Najważniejsza z nich dotyczy chyba zejścia ojców z piedestału jedynego żywiciela, autorytetu i ostatecznej wyroczni oraz włączenie go w codzienne życie rodziny, w tym także w opiekę nad dzieckiem. Nie w każdej rodzinie to już nastąpiło, nie zaszła też pełna unifikacja ról rodzicielskich. Matki wciąż dominują w realizacji funkcji ekspresyjnej (okazywanie dziecku miłości, uczenie go kontaktów z innymi ludźmi), ojcowie większą wagę przywiązują do przygotowywania dziecka do przyszłych ról zawodowych i zdobywania konkretnych kompetencji. Ale niezależnie do płci rodzice deklarują, iż ważne jest dla nich, aby ich dzieci nie były tylko posłusznymi wykonawcami, ale niezależnymi, samodzielnymi jednostkami, myślącymi oczywiście o przyszłości, ale znajdującymi także radość z życia „tu i teraz”, z wolnego i nieskrępowanego poznawania świata i poruszania się w nim. Podkreśla to 3/4 badanych rodziców5.
Samodzielność a bezpieczeństwo dziecka – jak to pogodzić?
W minionych dekadach (a wręcz wiekach) dzieci od wczesnych lat uczestniczyły w pracy zarobkowej rodziców (rolników czy rzemieślników) lub spędzały czas poza ich kontrolą (przysłowiowe bieganie z kluczem na szyi między blokami osiedli). Doświadczały świata bardzo intensywnie, a nierzadko – niedopilnowane – ulegały różnym urazom czy wypadkom, choć na szczęście ruch na drogach był wówczas nieporównywalnie mniejszy. Współcześnie zdecydowanie zmalała liczba dzieci w rodzinie (średnia dzietność w naszym kraju wciąż utrzymuje się poniżej 1,5 dziecka), za to zdecydowanie wzrosła świadomość i wiedza rodziców, dotycząca ich zadań i znaczenia dzieciństwa dla dalszego życia. Rodzice z jednej strony chcą zapewnić dzieciom optymalne warunki wzrastania, rozwijać ich zdolności, zainteresowania i pasje, pobudzać samodzielność i kreatywność. Ale z drugiej strony, mając świadomość licznych zagrożeń ze strony współczesnego świata (przykładowo wypadków komunikacyjnych czy niebezpiecznych treści w internecie), starają się jednak rozkładać nad nimi ochronny parasol. Wyważenie między tymi dwoma tendencjami: pobudzać samodzielność – dbać o bezpieczeństwo to jedna z trudniejszych stron współczesnego rodzicielstwa.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie
ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
dr Aleksandra Piotrowska, psycholog, ekspert współpracujący z BebiProgram.pl
