Niepłodność

lek. med. Agnieszka Kurczuk-Powolny 02.03.2006 12:47

Nie mogę zajść w ciążę. Staramy się już trzeci miesiąc i nic. Czyżbym była niepłodna?

Niepłodność oznacza kłopoty z zajściem w ciążę. Ale można ją podejrzewać, dopiero gdy do zapłodnienia nie dochodzi po roku regularnego współżycia (przynajmniej 2-3 razy w tygodniu) bez stosowania środków antykoncepcyjnych.

Jej przyczyną mogą być różne choroby i zaburzenia występujące u jednego lub u obojga partnerów.

Przyjmuje się, że "wina" za brak potomstwa w 45% przypadków leży po stronie mężczyzny, w 45 % przypadków - po stronie kobiety. W pozostałych 10% przyczyna jest wspólna lub nie udaje się jej ustalić.

Przyczyny niepłodności

U kobiet:

choroby ogólne, takie jak cukrzyca, anemia, niedobory witamin, znaczna nadwaga lub niedowaga, zwłaszcza związana z anoreksją;

zaburzenia hormonalne dotyczące tarczycy, przysadki mózgowej i kory nadnerczy;

wady wrodzone narządów rodnych; macica dwurożna, przegroda macicy lub pochwy;

guzy w obrębie narządów rodnych; mięśniaki, polipy, torbiele i guzy jajników;

zakażenia i stany zapalne narządów rodnych oraz ich następstwa- nieprawidłowa konsystencja śluzu szyjkowego, zrosty, niedrożność lub zanik ruchomości jajowodów, zniszczenie tkanki jajnika;

zaburzenia miesiączkowania i owulacji, gdy nie dochodzi do uwolnienia prawidłowej komórki jajowej;

zrosty pooperacyjne w jamie brzusznej i miednicy mniejszej;

zaburzenia immunologiczne, powodujące niszczenie lub unieruchomianie plemników partnera;

stres i nadmierne obciążenie psychiczne;

U mężczyzn:

choroby ogólne, takie jak cukrzyca

zaburzenia hormonalne dotyczące przysadki mózgowej, tarczycy, kory nadnerczy

wrodzone wady anatomiczne narządów płciowych

choroby zakaźne przebiegające z zapaleniem jąder (np. świnka)

żylaki powrózka nasiennego, wodniaki jąder

urazy fizyczne

napromienianie lub przegrzewanie jąder

przewlekłe zatrucie środkami chemicznymi np. ołowiem

zaburzenia immunologiczne, powodujące niszczenie własnych plemników

szkodliwy wpływ używek - papierosy i alkohol; mają fatalny wpływ na ilość i jakość plemników.

Wiele z tych chorób i zaburzeń można wyleczyć. Gdy to się uda, niepłodność w większości wypadków ustępuje.

Niekiedy jednak w trakcie badań okazuje się, że jedno z partnerów jest bezpłodne, co oznacza, że nigdy nie będzie mogło mieć dzieci. Bezpłodność może być spowodowana na przykład brakiem macicy u kobiety lub zupełnym brakiem plemników u mężczyzny.

Badania

Specjalistą od leczenia niepłodności jest ginekolog. Powinni zgłosić się do niego oboje partnerzy. Lekarz zapyta ich o tryb życia, pracę, używki i przebyte choroby. Skieruje też na podstawowe badania laboratoryjne takie jak morfologia, badania biochemiczne krwi i badanie moczu.

U mężczyzny bada się narządy płciowe, oznacza poziom hormonów we krwi, ocenia jakość nasienia i plemników. W szczególnych przypadkach wykonuje się biopsję jądra, badania chromosomów lub inne specjalistyczne testy.

U kobiety wykonuje się badanie ginekologiczne, ocenę cyklu miesiączkowego, wraz z oceną śluzu i mierzeniem temperatury i oznaczaniem poziomu hormonów, a także badania bakteriologiczne. Poza tym dokładnie bada się budowę i czynności narządów rodnych za pomocą USG, HSG, laparoskopii i histeroskopii.

USG pozwala uzyskać obraz narządów wewnętrznych pomocą wiązki ultradźwięków, która jest wysyłana przez sondę, odbija się od różnych struktur we wnętrzu organizmu, powraca i jest przetwarzana na obraz na ekranie monitora. Dzięki HSG można ocenić kształt jamy macicy i drożność jajowodów. Przez kanał szyjki macicy podawany jest do jamy macicy, a następnie do jajowodów specjalny kontrast. Wykonywane jednocześnie zdjęcia rentgenowskie uwidaczniają jamę macicy i jajowody.

Laparoskopia polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej, przez malutkie nacięcia na skórze, aparatu optycznego, który pozwala obejrzeć narządy wewnętrzne. Po wprowadzeniu przez dodatkowe nacięcia specjalnych narzędzi, można tą metodą nawet operować.

Histeroskopia to podobna metoda oglądania wnętrza jamy macicy. Aparat optyczny wprowadza się przez kanał szyjki macicy. Za pomocą histeroskopii można wykonywać drobne zabiegi (np. usunięcia przegrody).

Kolejnym etapem są tak zwane testy penetracyjne i immunologiczne, pozwalające stwierdzić, czy plemniki są w stanie przejść przez śluz szyjkowy, czy nie ulegają zniszczeniu przez przeciwciała.

Leczenie

Leczenie niepłodności zależy oczywiście od jej przyczyny. Przy istniejących chorobach ogólnych czy zaburzeniach metabolicznych trzeba zacząć od ich wyleczenia czy unormowania wagi ciała. Zaburzenia hormonalne wymagają odpowiedniej terapii lekami hormonalnymi. Zakażenia i stany zapalne leczy się za pomocą antybiotyków.

W przypadku wad wrodzonych lub nabytych anatomicznych zaburzeń konieczna jest operacja chirurgiczna. Jeśli przyczyną niepłodności są zaburzenia jajeczkowania u kobiety lub niewystarczająca produkcja plemników u mężczyzny, stosuje się właściwą stymulację hormonalną.

Jeśli leczenie nie skutkuje, lub ze względu na rodzaj istniejących zaburzeń z góry skazane jest na niepowodzenia, metodą ostatniej szansy są tak zwane techniki wspomaganego rozrodu. Polegają one na pobraniu plemników i komórek jajowych, poddaniu ich odpowiedniej "obróbce" w laboratorium, a następnie ułatwieniu zapłodnienia, albo w organizmie kobiety albo poza nim.

Czy wiesz, że...

Regularne miesiączki nie muszą wcale oznaczać regularnego jajeczkowania. Istnieją również tzw. cykle bezowulacyjne.

U kobiety szansa na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka zaczyna maleć po 35-tym roku życia, a gwałtownie spada po 40-tym.

Zdolność rozrodcza mężczyzny zaczyna się zmniejszajać po 45-tym roku życia. Niektórzy mężczyźni mogą jednak mieć dzieci nawet po 80-tce.

Stres i obciążenie psychiczne (także towarzyszące terapii) może zaburzać funkcjonowanie organizmu. Lekarze specjalizujący się w leczeniu niepłodności opowiadają o kobietach rezygnujących z leczenia po wieloletnich staraniach, które kilka miesięcy później zachodziły w ciążę bez pomocy medycyny.

Kliniki zajmujące się kompleksową diagnostyką i leczeniem niepłodności:

Akademia Medyczna w Białymstoku

Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi

Akademia Medyczna w Poznaniu

Prywatna Klinika "Consilium" w Warszawie

Klinika "Novum" w Warszawie (tylko techniki wspomaganego rozrodu)

Więcej o:

polecamy więcej tematów