Teatr dla najnajów

Czy chodzenie z niemowlakiem do teatru ma sens? Czy dwulatek jest w stanie obejrzeć w całości spektakl dla dzieci? Co to jest teatr dla najnajów?

W Polsce z roku na rok przybywa spektakli dla najmłodszych dzieci w wieku od kilku miesięcy do 3 lat. Przedstawienia, które jeszcze kilka lat temu należały do niszowego ruchu, dziś powstają w wielu teatrach lalkowych oraz dramatycznych i cieszą się ogromną popularnością - bilety często trzeba rezerwować z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Nadal jednak wielu rodziców nie wie, że może wybrać się do teatru nawet z półrocznym maluchem i że tak małe dziecko będzie zainteresowane i zachwycone spektaklem.

Swoboda, zabawa i bliskość rodziców

Teatr kojarzy się dorosłym z odświętnym ubraniem, wieczornym wyjściem, z siedzeniem na widowni, cierpliwym wytrwaniem do antraktu i wreszcie do końca spektaklu, oczywiście bez naruszania konwencjonalnej granicy między sceną a widownią. Jaki dwulatek wytrwałby w takiej sytuacji? Otóż teatr inicjacyjny, teatr dla okruszków czy teatr najnajowy (wszystkie te nazwy odnoszą się do spektakli dla dzieci od pierwszych dni życia) ma zwykle bardzo niewiele wspólnego z siedzeniem w jednym miejscu. Na dzieci i rodziców czekają poduchy ułożone na podłodze, bywa też i tak, że publiczność zajmuje miejsce tuż obok aktorów na scenie. Przedstawienia dla okruszków to jedyny chyba rodzaj teatru, w którym równie ważna jak samo widowisko jest przestrzeń, dostosowana do potrzeb najmłodszych. Bliskość rodziców, aktorów, sceny, dobrze znanych przedmiotów (na scenie pojawiają się zabawki, grzechotki, poduszki) - to wszystko sprawia, że dzieci czują się na spektaklu dobrze i bezpiecznie. W takich warunkach chętnie otwierają się na nowe doznania. Jednak w wielu najnajowych spektaklach granice między widzami a aktorami nie zacierają się całkowicie. Dzieci uczą się, że nie wszędzie można wejść, nie wszystkiego dotknąć.

Akcja kreacja

Spektakle najnajowe mają dużo wspólnego z zabawą. Operują środkami wyrazu charakterystycznymi dla teatru, ale nie brakuje w nich olbrzymich kolorowych piłek, dużych mapetów, klocków, baniek, kredek, zabawek. Na pierwszy plan wysuwa się zabawa dźwiękiem, kolorem, formą i strukturą otaczających dziecko przedmiotów. I bezpośredni, bardzo wyrazisty kontakt z drugim człowiekiem.

Spektakl najnajowy to nie tylko pretekst do dobrej zabawy. To okazja do poznawania i doświadczania świata w nowy sposób, przy zaangażowaniu wielu zmysłów (nie tylko wzroku i słuchu, ale często również dotyku i węchu, nawet smaku), a także do jego kreowania. Poprzez udział w charakterystycznym dla teatru -w ogóle zbiorowym - przeżyciu już kilkuletnie dziecko może poczuć się częścią większej całości, na której wygląd ma wpływ. To, co odróżnia teatr dla maluszków od klasycznego teatru, to również fakt, że w żaden sposób nie jest blokowana dziecięca ekspresja. Nikt nikogo nie ucisza, nie mnoży zakazów. Przedstawienia mają nie tylko rozbudzać dziecięcą wyobraźnię, ale także stwarzać okazję do żywego reagowania na otoczenie i na sztukę. Większość przedstawień dla najmłodszych kończy się wspólną zabawą aktorów z widzami. Pozwala to odreagować emocje, które zrodziły się w trakcie oglądania przedstawienia.

Prawdziwa sztuka

Teatr dla najmłodszych widzów powoli przestaje być w Polsce traktowany po macoszemu przez profesjonalnych twórców teatralnych. Coraz częściej powstają spektakle doskonale dostosowane do potrzeb najmłodszych odbiorców (niejednokrotnie powstają we współpracy z pedagogami i psychologami dziecięcymi), ale także mające niekwestionowane walory artystyczne. Spektakle dla najmłodszych w swoich repertuarach ma coraz więcej teatrów, m.in. Miniatura w Gdańsku, Baj Pomorski w Toruniu, Pleciuga w Szczecinie, Pinokio w Łodzi, Teatr Małego Widza, Lalka i Baj w Warszawie, Wrocławski Teatr Lalek. Dobrą okazją do zobaczenia najciekawszych spektakli z Polski i ze świata są festiwale teatralne - m.in. Międzynarodowy Festiwal Teatrów dla Dzieci i Młodzieży "Korczak" w Warszawie, Małe Warszawskie Spotkania Teatralne, Sztuka Szuka Malucha w Poznaniu i w Gdańsku, Przegląd Nowego Teatru dla dzieci we Wrocławiu, Mały Kontrapunkt w Szczecinie.

(Polecane spektakle były pokazywane w ramach tegorocznej specjalnej edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży "Korczak".)

"JABŁONKA", TEATR ATOFRI, TEATRATOFRI.PL

Dopracowany, kameralny spektakl inspirowany zebranymi przez Oskara Kolberga zabawami i piosenkami dla dzieci. Aktorki ubrane w wielobarwne stroje (wirujące spódnice i wstążki) wciągają dzieci w opowieść o jabłonce i czerwono-zielonym jabłku, które mali widzowie mogą w czasie spektaklu dotknąć i powąchać. Opowieść ani przez chwilę nie jest nużąca - składają się na nią śpiewane na scenie piosenki i zabawy (ciuciubabka, mam chusteczkę haftowaną, zabawa w chowanego), a aktorki nieustannie wchodzą w interakcje z publicznością. Całości towarzyszy muzyka - grana na żywo, na specjalnie skonstruowanej na potrzeby spektaklu altówce. Spektakl dla dzieci od 1. roku życia, trwa 35 minut, płynnie przechodzi w swobodną zabawę dzieci z aktorkami.

"GRA", STUDIO TEATRALNE BLUM, TEATR-BLUM.PL

Trójka aktorów odkrywa możliwości wspólnej zabawy, tworzy i modyfikuje zasady gry. Proste rekwizyty zmieniają się w zależności od pomysłu na nową zabawę - połączone elementy stają się samolotem, rzeką, torami kolejowymi, drogą, w końcu drzewem. Dzieci z uwagą śledzą to, co dzieje się w czasie półgodzinnego spektaklu, i z radością dołączają do wspólnej zabawy po przedstawieniu.

"ŚPIJ", TEATR BAJ, TEATRBAJ.PL

W przytulnym, jasnym namiocie - świecie wielkiej kołdry - dzieci mogą poczuć się bezpiecznie, ułożyć się wygodnie razem z rodzicami na miękkich poduchach i spokojnie obserwować to, co się wydarzy. Aktorzy odkrywają świat snu i usypiania, penetrują przestrzeń między jawą a snem. Muzyka jest grana na żywo. Na ten spektakl można wybrać się z dziećmi w wieku od kilku miesięcy do trzeciego roku życia. Aktorzy początkowo grają dla swoich gości, a po 30 minutach już wspólnie z nimi.

Więcej o:
Copyright © Agora SA