Poród przedwczesny definiuje się jako ukończenie ciąży po skończonym 22. tygodniu ciąży, a przed upływem 37. tygodnia ciąży. To również ukończenie ciąży przed osiągnięciem przez płód wieku, który umożliwiłby mu optymalną zdolność do życia poza macicą matki. Wielu specjalistów za kryterium przedwczesnego porodu uznają wagę dziecka (500-2500g) i długość jego ciała, mierzoną od szczytu czaszki do pięty (minimalnie 25 cm).
W zależności od stopnia zaawansowania akcji porodowej wyróżnia się trzy postaci porodu przedwczesnego:
- zagrażający poród przedwczesny, czyli wczesna faza porodu (na tym etapie możliwe jest zatrzymanie przedwczesnej czynności skurczowej macicy),
- poród przedwczesny w toku,
- poród przedwczesny dokonany, który oznacza zakończenie ciąży.
Najważniejsze badania w ciąży - kiedy je wykonujemy?
Poród przedwczesny: przyczyny i czynniki ryzyka
Etiologia porodu przedwczesnego jest wieloczynnikowa. Uznaje się go za zespół chorobowy, za który odpowiada wiele różnych mechanizmów. Jakie są czynniki ryzyka porodu przedwczesnego? To:
- ciąża wielopłodowa,
- odstęp między ciążami mniejszy niż sześć miesięcy,
- martwe urodzenie płodów czy poronienia samoistne,
- ciąża po zapłodnieniu pozaustrojowym,
- przebyte wcześniej porody przedwczesne,
- choroby przewlekle, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze,
- niektóre zakażenia, zwłaszcza płynu owodniowego i dolnego odcinka dróg rodnych,
- infekcje dróg oddechowych,
- urazy,
- wady anatomiczne macicy, mięśniaki macicy,
- wady łożyska (łożysko przodujące),
- niewydolność szyjki macicy,
- przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego,
- choroby przenoszone drogą płciową.
Nie bez znaczenia jest styl życia mamy. Na poród przedwczesny wpływ może mieć stres, palenie papierosów, picie alkoholu i sięganie po inne używki, ciężka praca fizyczna, niedowaga lub nadwaga w ciąży czy nieprawidłowe odżywianie się.
W większości przypadków nie udaje się ustalić dokładnego mechanizmu porodu przedwczesnego. W medycynie jest nadal niewyjaśnionym zjawiskiem. Nie do końca wiadomo, co go wywołuje, a i jak go przewidzieć.
Poród przedwczesny: objawy i rozpoznanie
Poród przedwczesny rozpoznaje się po stwierdzeniu regularnych skurczów macicy, którym towarzyszy rozwieranie się i zanikanie szyjki macicy. Nadmierna czynność skurczowa macicy, która nie prowadzi do zmian w szyjce macicy nie jest wystarczającym kryterium rozpoznania porodu przedwczesnego.
Pierwsze objawy porodu przedwczesnego, które powinny być sygnałem alarmowym i skłonić kobietę do wizyty u lekarza, to krwawienia i upławy, a także skurcze i dolegliwości bólowe w okolicy lędźwiowej.
Jeśli rozpoznaje się zagrażający poród przedwczesny, ciężarna powinna znaleźć się na oddziale patologii ciąży w szpitalu specjalistycznym. Sytuacja wymaga obecności doświadczonego personelu medycznego, a także sprzętu, takiego jak inkubator, respirator, monitor czynności życiowych, pompa infuzyjna.
Poród przedwczesny: powikłania i skutki
Pomimo rozwoju medycyny oraz poprawy jakości opieki zdrowotnej obserwuje się tendencję wzrostową w zakresie liczby porodów przedwczesnych. Zdaniem specjalistów ma to związek z coraz późniejszym wiekiem kobiet, które zachodzą w ciążę.
Porody przedwczesne są przyczyną zwiększonej umieralności i liczby zachorowań wśród noworodków. Ponieważ nie ma wystarczająco skutecznych metod jego rozpoznawania, leczenia i zapobiegania, poród przedwczesny wciąż jest największym wyzwaniem położnictwa.
Dzieci urodzone przedwcześnie częściej chorują, są hospitalizowane, umierają. Wcześniaki narażone są na zaburzenia neurologiczne, niewydolność oddechową wywołaną niedostatecznym rozwinięciem płuc, przewlekłe choroby płuc, ślepotę i głuchotę, a także zaburzenia neurologiczne czy rozwojowe. Poród przedwczesny jest jedną z głównych przyczyn śmierci okołoporodowej. Ryzyko niekorzystnych zdarzeń zwiększa się wraz z obniżaniem się wieku ciążowego w chwili porodu. Oznacza to, że przeżywalność i zachorowalność wcześniaków w dużej mierze zależy od wieku ciążowego dziecka.
Czy porodowi przedwczesnemu można zapobiec?
Jeżeli pojawiło się ryzyko porodu przedwczesnego, ciężarna powinna odpoczywać, unikać stresu i nadmiernego wysiłku fizycznego, często leżeć w łóżku. Przy niewydolności szyjki macicy często zakłada się pessar położniczy lub szew na szyjkę macicy. Ponadto, aby nie dopuścić do porodu przedwczesnego, stosuje się leki hamujące czynność skurczową macicy, a także leki przyspieszające rozwój płuc płodu (kortykosteroidy).
Bardzo ważne jest, aby każda ciężarna, nie tylko ta, która jest zagrożona porodem przedwczesnym, chodziła na wszystkie wizyty kontrolne do lekarza prowadzącego ciążę, a i wykonywała wszystkie zlecone badania. Nie mniej istotne jest, by prowadzić higieniczny tryb życia oraz obserwować swój organizm. Nie wolno bagatelizować dolegliwości - o wszystkich trzeba mówić lekarzowi.
