Znieczulenie podpajęczynówkowe to rodzaj znieczulenia miejscowego, które polega na nakłuciu przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa za pomocą specjalnej igły i wprowadzeniu środka znieczulającego miejscowo do płynu mózgowo-rdzeniowego. Blokada centralna, w odróżnieniu od znieczulenia ogólnego sprawia, że pacjent nie odczuwa bólu oraz dotyku, ale jest świadomy i ma kontakt z otoczeniem. Nie może również wykonywać ruchów w znieczulonym obszarze. Blokada obejmuje napięcie mięśniowe.
Znieczulenie podpajęczynówkowe jest mniejszym obciążeniem dla organizmu niż znieczulenie ogólne, dlatego stosuje się je często podczas operacji chirurgicznych, ginekologicznych (jako znieczulenie do cięcia cesarskiego), ortopedycznych, urologicznych czy naczyniowych. Znieczulenie podpajęczynówkowe wykonuje się również do operacji na kończynach dolnych (np. żylaków) oraz gdy czas przewidywanej operacji jest dłuższy niż 10 minut, ale krótszy niż trzy godziny.
Jest jednym z typów znieczuleń przewodowych stosowanych w anestezjologii. Należy ono - obok znieczulenia zewnątrzoponowego - do znieczuleń przewodowych (centralnych).
Znieczulenie podpajęczynówkowe - na czym polega procedura?
Przed każdym znieczuleniem lekarz anestezjolog przeprowadza konsultację. Stosowana jest także premedykacja, czyli farmakologiczne przygotowanie pacjenta do znieczulenia (np. podaje się leki, by zmniejszyć stres).
Wkłucie do znieczulenia podpajęczynówkowego wymaga przyjęcia przez pacjenta pozycji siedzącej lub leżącej na boku. Wykonuje się je w linii kręgosłupa, między wyrostkami kolczystymi w odcinku lędźwiowym. Lekarz anestezjolog podaje anestetyk do przestrzeni podpajęczynówkowej z płynem mózgowo-rdzeniowym. Wiele osób zastanawia się, czy znieczulenie podpajęczynówkowe boli. Nie boli, ponieważ miejsce nakłucia znieczula się miejscowo.
Podczas zabiegu stan pacjenta jest monitorowany, a nad bezpieczeństwem czuwa zespół anestezjologiczny: lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna.
Przeciwwskazaniami do wykonania znieczulenia podpajęczynówkowego są: zaburzenia krzepnięcia krwi, posocznica, a także niektóre schorzenia układu krążenia.
Znieczulenie podpajęczynówkowe - powikłania i skutki uboczne
Choć jest bezpieczne, może wiązać się z ryzykiem pojawienia się skutków ubocznych i powikłań. Są one zarówno wczesne (mogą pojawić się tak podczas znieczulenia, jak i bezpośrednio po jego zakończeniu), jak i późne (mogą pojawić się nawet kilka dni po znieczuleniu).
Najczęściej zdarza się tak zwany zespół popunkcyjny, z którym wiążą się silne bóle głowy. Popunkcyjne bóle głowy pojawiają się w okolicy potylicznej i czołowej, zależą od pozycji chorego i nasilają się, gdy ten stoi. Leczenie ma charakter objawowy. Można działać profilaktycznie i by zapobiegać pojawieniu się bólu głowy po znieczuleniu podpajęczynówkowym, należy po zabiegu leżeć na płasko przez 24 godziny.
Inne powikłania po znieczuleniu podpajęczynówkowym to:
- zakażenia w miejscu wkłucia,
- ból kręgosłupa,
- zatrzymanie moczu,
- zespoły podrażnienia korzeni nerwów rdzeniowych,
- powikłania neurologiczne, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- spadek ciśnienia tętniczego krwi,
- zwolnienie akcji serca, zatrzymania oddychania i krążenia.
Znieczulenie podpajęczynówkowe stosowane podczas cesarskiego cięcia jest stosunkowo bezpieczne dla dziecka, ponieważ środek znieczulający nie przenika do krążenia płodowego i nie oddziałuje bezpośrednio na dziecko.
