Konflikt serologiczny jest zjawiskiem w pełni dotyczącym krwi. Krew każdego człowieka różni się i nie chodzi tu tylko o występowanie powszechnie znanych grup: A, B, AB czy 0. Prócz tego wyróżnia się także antygen D, który u jednych osób występuje, a u innych nie.
Konflikt serologiczny: co to jest?
W przypadku, gdy kobieta nie posiada tego czynnika (tzn. jest RH-), a mężczyzna go ma (tzn. jest RH+), wówczas dziecko może odziedziczyć go po ojcu (tzn. że może mieć również RH+). W takim przypadku dochodzi do konfliktu serologicznego. Organizm matki zaczyna postrzegać nieznane cząstki we krwi płodu, jako obce ciało i wysyła przeciwko nim przeciwciała. Aby do tego doszło, musi jednak nastąpić zetknięcie krwi matki z krwią dziecka, a to ma miejsce tylko w dwóch przypadkach: podczas porodu i podczas poronienia. Dlatego też uznaje się, że pierwsze dziecko jest niemal zupełnie bezpieczne, gdyż organizm nie ma odpowiednio dużo czasu by zaatakować dziecko.
Konflikt serologiczny: komu grozi najbardziej?
Konflikt serologiczny wymusza na przyszłej mamie konieczność częstego odbywania badań, które pozwalają ustalić, czy organizm nie produkuje przeciwciał zagrażających dziecku. Jeśli przeciwciała są obecne, może to doprowadzić do serokonwersji. Badanie w kierunku obecności przeciwciał odpornościowych (tzw. odczyn Coombsa) powtarza się regularnie od połowy ciąży aż do porodu, co około trzy tygodnie.
Konflikt serologiczny: kiedy występuje?
Konflikt serologiczny występuje zatem tylko w przypadku, gdy matka nie posiada czynnika D we krwi, natomiast ojciec go posiada. W sytuacji gdy oboje mają Rh+ lub Rh-, nie ma ryzyka konfliktu matczyno-płodowego, gdyż dziecko otrzyma identyczny układ. Dlatego też warto już na początku ciąży zorientować się, czy w naszym przypadku nie ma ryzyka wystąpienia konfliktu.
Konflikt serologiczny: jak często występuje konflikt Rh?
Szacuje się, że 25 proc. par posiada niezgodność antygenową. Nie oznacza to, że w każdym wypadku dojdzie do konfliktu - kiedy dziecko odziedziczy brak czynnika Rh tak jak u matki, wówczas wiadomo, że nie doszło do tego zjawiska.
Konflikt serologiczny: skutki
W pierwszej ciąży w zdecydowanej większości przypadków nie ma problemów związanych z konfliktem serologicznym. Jest to skutkiem tego, że układ immunologiczny matki nie zdążył wyprodukować przeciwciał. Do przecieku matczyno-płodowego dochodzi najczęściej dopiero w trakcie porodu.
Konflikt matczyno-płodowy ujawnia się około 16. tygodnia ciąży. Jeśli do 20. tygodnia ciąży nie stwierdzi się istnienia przeciwciał, wówczas szanse na ich pojawienie się są znikome. Mimo to, przy tzw. zestawieniu konfliktowym, konieczne jest powtarzanie badania w kierunku przeciwciał do końca ciąży.
Konflikt serologiczny: jak zapobiec jego konsekwencjom?
Obecny poziom medycyny pozwala bardzo szybko uporać się z ewentualnymi konsekwencjami konfliktu serologicznego. Matce po pierwszym porodzie w przeciągu 72 godzin podaje się immunoglobulinę anty-D. W trakcie porodu do krwioobiegu matki przedostaje się krew dziecka, co uruchamia produkcję przeciwciał. Podana immunoglobulina niszczy ciałka krwi RH+ nim organizm zdoła je zapamiętać i wytworzyć przeciwciała.
Konflikt serologiczny: leczenie choroby hemolitycznej płodu
Jeśli kobieta i dziecko są zagrożone konfliktem serologicznym, powinni zostać objęci specjalną opieką. Częste badania powinny na bieżąco monitorować ewentualne oznaki pojawienia się choroby hemolitycznej u dziecka. W ten sposób można wykryć m.in. anemię. W rzadkich przypadkach już w trakcie ciąży przeprowadza się transfuzję krwi dziecku. Najczęściej jednak leczenie ogranicza się do podawania dziecku po porodzie środków zapobiegających anemii. Konieczne jest także monitorowanie stężenia bilirubiny - noworodki z układu konfliktowego nie cierpią na żółtaczkę fizjologiczną, ale na dużo agresywniejszą jej odmianę, która pojawia się już w pierwszej dobie życia.
