Każdego roku Główny Inspektor Sanitarny ogłasza Program Szczepień Ochronnych, nazywany kalendarzem szczepień. To najważniejsza baza informacji dla rodziców dotyczących tego, na co i kiedy powinni zaszczepić swoje dzieci. W rozporządzeniu GIS znajdują się aktualne wytyczne dotyczące szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) dla dzieci, młodzieży oraz także osób dorosłych. Kalendarz szczepień zawiera ponadto sugestie dotyczące szczepień zalecanych (nie obowiązkowych, dodatkowych, płatnych). W tym roku Główny Inspektorat Sanitarny do kalendarza szczepień dodał informacje dotyczące zasad przeprowadzania i organizacji szczepień w czasie stanu epidemii wirusa SARS-CoV-2.
Kalendarz szczepień ochronnych: szczepienia obowiązkowe w pierwszym roku życia
Szczepienia obowiązkowe to te, które chronią przed: gruźlicą, wirusowym zapaleniu wątroby typu B, błonicą, tężcem, krztuścem, Poliomyelitis (polio), odrą, świnką, różyczką, Haemophilus influenzae typu B (tzw. HiB) oraz - obowiązkowo od roku 2017 - pneumokokami.
- Pierwsze szczepienia, jakie otrzymuje dziecko to te na gruźlicę oraz wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZB B). Maluch otrzymuje je zaraz po urodzeniu, w pierwszej dobie życia.
- Mniej więcej dwa miesiące później, jednak nie wcześniej niż po ukończeniu szóstego tygodnia życia, dziecko jest szczepione na błonicę, krztusiec i tężec, a także Haemophilus influenzae (Hib) i pneumokoki. W tym samym czasie podaje się drugą dawkę szczepionki na WZW typu B.
- Po ukończeniu trzeciego miesiąca życia (nie wcześniej niż w czternastym tygodniu i po ośmiu tygodniach od poprzedniego szczepienia) podaje się drugą dawkę szczepienia na błonicę, tężec i krztusiec oraz Hib i pneumokoki. To także pora na pierwszą dawkę szczepienia przeciwko polio.
- W piątym lub szóstym miesiącu życia (nie wcześniej niż osiem tygodni po poprzednim szczepieniu) dziecko otrzymuje drugą dawkę szczepionki na polio oraz trzecią a na błonicę, tężec i krztusiec. Wtedy też podaje się trzecią szczepionkę na Hib.
- Ostatnie szczepienie, jakie trzeba podać dziecku w pierwszym roku życia, to trzecia dawka szczepionki na WZW typu B (szczepimy w siódmym miesiącu życia).
Kalendarz szczepień ochronnych: szczepienia obowiązkowe w drugim roku życia
W drugim roku życia dziecka szczepień obowiązkowych jest już zdecydowanie mniej.
- Między trzynastym a piętnastym miesiącem życia dziecko otrzymuje pierwszą dawkę szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce. W tym samym czasie jest podawana trzecia dawka szczepienia na pneumokoki.
- Czas między szesnastym a osiemnastym miesiącem życia dziecka, to pora na czwartą dawkę szczepionki na błonicę, tężec i krztusiec, trzecią dawkę na polio i także czwartą dawkę na Hib.
Kalendarz szczepień ochronnych na 2021 rok., Marta Kondrusik
Kalendarz szczepień ochronnych: szczepienia przypominające
Szczepienia przypominające podaje się dziecku dopiero w szóstym roku życia. Po zakończeniu wszystkich szczepień ochronnych w drugim roku, mamy więc sporą przerwę. Sześciolatka szczepi się przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, a także podaje się szczepionki na polio oraz odrę, świnkę i różyczkę.
Kolejne dawki szczepień przypominających podajemy:
- w 10. roku życia przeciw: odrze, śwince, różyczce,
- w 14. roku życia przeciw: błonicy, tężcowi, krztuścowi,
- w 19. roku życia przeciw: błonicy i tężcowi.
Osoby z grupy podwyższonego ryzyka są również obowiązkowo szczepione przeciwko ospie wietrznej (dzieci, które chodzą do żłobków lub klubików dziecięcych), błonicy, tężcowi i wściekliźnie (szczepienia poekspozycyjne, dotyczą osób narażonych na zakażenie).
W Polsce szczepienia obowiązkowe realizowane zgodnie z kalendarzem szczepień podaje się nie tylko dzieciom i młodzieży do 19. roku życia, ale także osobom, które są szczególnie narażone na zachorowanie (pracownicy ochrony zdrowia, studenci uczelni medycznych, pracowników służb weterynaryjnych).
Kalendarz szczepień ochronnych: szczepienia skojarzone
Możemy podać dzieciom szczepionki skojarzone, czyli połączone, dzięki czemu ogranicza się ilość wkłuć. Są to szczepionki DTP (przeciw błonicy, krztuścowi i tężcowi) oraz MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce). Istnieją także szczepionki wysoko skojarzone, jednak są one płatne. To szczepionki 6w1 i 5w1 Pierwsza to szczepionka przeciwko WZW B, Hib, polio, błonicy, krztuścowi i tężcowi. Wybór tej szczepionki pozwala pominąć wizytę szczepienną w siódmym miesiącu życia dziecka. Z kolei szczepionka 5w1 chroni przed błonicą, tężcem, krztuścem, polio oraz Hib. Przy wyborze tego wariantu, szczepionka na WZW B jest podawana w oddzielnym wkłuciu.
Kalendarz szczepień 2021: Szczepienia zalecane
W kalendarzu szczepień ochronnych znajdują się także informacje dotyczące szczepień zalecanych. Nie są to szczepienia obowiązkowe, są płatne, decyzję o ich podaniu warto przedyskutować z pediatrą. Szczepienia zalecane to te przeciw: meningokokom, grypie, wirusowi brodawczaka ludzkiego, WZW A, ospie wietrznej, a także odkleszczowemu zapaleniu mózgu. Do grupy szczepień zalecanych należy także to przeciwko rotawirusom. Do tej pory było szczepieniem płatnym, w 2021 roku szczepienie to będzie refundowane dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2020 roku (od ukończenia szóstego tygodnia życia do 32 tygodnia życia).
Szczepienia w czasie epidemii koronawirusa
W związku z panującą epidemią koronawirusa Główny Inspektor Sanitarny w kalendarzu szczepień na 2021 rok zawarł także informacje dotyczące organizacji szczepień w tym szczególnym czasie. Szczepienia obowiązkowe oraz szczepienia zalecane dzieciom i młodzieży należy przeprowadzać ze szczególną ostrożnością, tak, aby zapobiegać styczności z chorymi. Jednocześnie nie zaleca odraczania terminów szczepień podstawowych z przyczyn organizacyjnych. Dopuszcza się z kolei ich przyśpieszenie, a odstępy pomiędzy kolejnymi dawkami można skrócić do minimum (jednak zgodnie z zaleceniami producenta), jeśli jest to uzasadnione spodziewanym zwiększeniem liczby zachorowań w przebiegu epidemii. W sytuacjach wyjątkowych (gdy np. nie można przeprowadzić badań kwalifikujących do szczepienia) można odroczyć w czasie szczepienia uzupełniające (dawki kończące schemat szczepienia podstawowego) jednak nie więcej niż o trzy miesiące, a szczepień przypominających - nie więcej niż o dwanaście miesięcy. Główny Inspektor Sanitarny przypomina także, że w przypadku czasowego lub długotrwałego odroczenia przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych, każdorazowo należy przeprowadzić szczepienia wyrównawcze. Będzie to skutkowało koniecznością ustalenia indywidualnego kalendarza szczepień.
Pediatra apeluje: Nie przekładajmy szczepień
Dr Ewa Miśko-Wąsowska, pediatra, tłumaczy dlaczego nie warto zwlekać ze szczepieniami w czasie pandemii koronawirusa
- To zrozumiałe, że rodzice mogą mieć opory, żeby w czasie pandemii przyjść z dzieckiem na szczepienie. Warto jednak pamiętać, że nadal mamy zachorowania, chociażby na krztusiec, choroby pneumokokowe, czy tężec, a odkładanie szczepień w czasie powoduje, że dziecko dłużej nie jest chronione. W wielu placówkach kolejki na wizyty szczepienne się wydłużają. Przyjmowanych jest mniej dzieci w tym samym czasie, lekarze też chodzą na zwolnienia i wizyty są przekładane. Odkładając szczepienie, nie mamy pewności, że w wybranym terminie za dwa, trzy miesiące uda nam się je zrealizować - ostrzega pediatra.
Zaszczepienie dziecka, które jest nosicielem SARS-CoV2
Jedną z częstych obaw rodziców jest obecnie zaszczepienie dziecka, w sytuacji gdy może być bezobjawowym nosicielem SARS-CoV2. - Pamiętajmy, że przeciwwskazaniem do szczepienia jest infekcja z gorączką powyżej 38,5 stopni Celsjusza, zatem nawet jeżeli nie wiemy, czy dziecko obecnie jest nosicielem wirusa, dopóki nie ma objawów ostrej infekcji w dniu szczepienia, nie powinniśmy z niego rezygnować - uspokaja dr Miśko. Zapewnia także, że nie ma potrzeby, żeby u zdrowego dziecka, bez objawów infekcji, przed planowanym szczepieniem zlecać badanie w kierunku SARS-CoV2.
