RTG w ciąży w większości przypadków nie stanowi zagrożenia dla płodu, choć należy pamiętać, że promienie rentgenowskie mają działanie teratogenne na płód (powoduje wady rozwojowe). Do oceny pochłoniętego promieniowania używa się jednostki miligray (mGy). Uznaje się, że szkodliwa dla płodu dawka promieniowania wynosi około 100 mGy. Należy przy tym pamiętać, że człowiek stale jest narażony na promieniowanie, którego źródłem jest promieniowe kosmiczne, naturalne izotopy promieniotwórcze w otoczeniu, jak również przedmioty codziennego użytku, jakie jak monitory czy telefony komórkowe. Szacuje się, że płód poddawany jest ekspozycji na promieniowanie pochodzące z otoczenia w dawce średnio 5 mGy.
Badanie RTG w ciąży można wykonać jedynie w sytuacjach, gdy prawidłowe rozpoznanie może być postawione wyłącznie na podstawie zdjęcia RTG. Jeżeli nie wymaga tego sytuacja kliniczna, wykonywanie wszelkich planowych zdjęć należy przełożyć na czas po porodzie.
Rentgen w ciąży: co trzeba o nim wiedzieć
W badaniach radiologicznych obraz uzyskuje się za pomocą promieni rentgenowskich. Badania RTG pozwalają na uzyskiwanie czytelnych obrazów różnych okolic ciała. Wskazaniem mogą być:
- zmiany pourazowe, zwłaszcza kości i stawów,
- bóle układu mięśniowo-szkieletowego,
- stany nagłe klatki piersiowej,
- stany nagłe brzucha,
- choroby przewodu pokarmowego,
- podejrzenie choroby układu oddechowego, kaszel, duszności,
- podejrzenie choroby układu moczowego,
- bóle zębów.
RTG a ciąża: bezpieczeństwo i środki ostrożności
Bezpieczeństwo RTG w ciąży jest uzależnione od wielu czynników, przy czym największe znaczenie ma dawka promieniowania oraz stopień zaawansowania ciąży, ale i miejsce naświetlania. Ma to związek z tym, że różne tkanki w organizmie wykazują odmienną wrażliwość na promieniowanie rentgenowskie. Najbardziej podatne i narażone na działanie promieniowania X są tkanki o znacznym metabolizmie: narządy płciowe, szpik kostny, płuca, żołądek, jelita, jak również soczewka oka. Stąd również wynika szczególna ochrona płodu i dzieci.
Choć nowoczesne aparaty do diagnostyki RTG emitują minimalną dawkę promieniowania jonizującego, poddając się badaniu, zwłaszcza w ciąży, należy zachować wszelkie środki ostrożności. Kluczowy jest wybór właściwej techniki badania oraz stosowanie osłon na okolicę brzucha i miednicy.
Ciężarne wymagają szczególnej uwagi w kwalifikowaniu do badań z udziałem promieni rentgenowskich. Jeżeli badanie RTG w ciąży jest konieczne, przed jego wykonaniem należy poinformować technika radiologicznego o ciąży. Istnieją ścisłe regulacje i procedury, kiedy można wykonać badanie RTG u kobiety ciężarnej i jakie zabezpieczenia należy stosować. Jeżeli jest to możliwe, należy zastąpić badanie alternatywną metodą diagnostyczną, na przykład rezonansem magnetycznym.
Jeżeli kobieta miała wykonane RTG w ciąży, nie wiedząc o swoim stanie, powinna zgłosić się do zakładu diagnostyki, w którym było wykonywane zdjęcie. W takich sytuacjach obowiązują specjalne procedury postępowania.
Na czym polega badanie USG? Wyjaśnia dr Grzegorz Południewski
RTG w ciąży: skutki
Rentgen w ciąży, zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia, jest ograniczony tylko do niezbędnych przypadków. Wykonuje się go tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla ratowania zdrowia i życia matki.
Promieniowanie w ciąży jest najbardziej niebezpieczne w pierwszym trymestrze. Wówczas płód znajduje się w okresie organogenezy, który przypada między 17. a 56. dniem od zapłodnienia. To faza tworzenia się układów i narządów. Oznacza, że tkanki są bardzo wrażliwe na promieniowanie. Pomimo tego, że podczas badania RTG w ciąży promieniowanie nie jest wysokie, na tym etapie może być szkodliwe.
Duża dawka promieniowania podczas badania RTG w pierwszym trymestrze ciąży może wpłynąć na zaburzenia rozwoju wielu narządów dziecka, zwłaszcza ośrodkowego układu nerwowego. Wyniki badań klinicznych dowodzą, że długotrwała ekspozycja na szkodliwe promieniowanie wpływa na powstanie nowotworów w późniejszym okresie dzieciństwa, głównie białaczek. Promieniowanie rentgenowskie może, ale absolutnie nie musi, wywołać wiele działań niepożądanych, takich jak poronienie, obumarcie płodu, niedorozwój umysłowy u narodzonego dziecka.
Prześwietlenie zęba w ciąży
A co z RTG zęba w ciąży?Także ten rodzaj badania emituje promieniowanie jonizujące, które stanowią czynnik działający na płód teratogennie. Z tego powodu należy poinformować personel wykonujący RTG zęba o swoim stanie.
Pojedyncze prześwietlenie zęba w ciąży oznacza dawki dalekie od przyjętych za szkodliwe. RTG zęba powoduje wystawienie na działanie promieniowania w dawce 0.1 mGy. Niemniej podczas wykonywania zdjęcia muszą zostać zachowane wszelkie środki ostrożności, takie jak zastosowanie ołowianego fartucha lub kołnierza.
