Ma³owodzie (³ac. Oligohydramnion) to stan, w którym ilo¶æ wód p³odowych w ci±¿y jest za ma³a. Rozpoznaje siê je, gdy ilo¶æ p³ynu owodniowego w 32-36 tygodniu ci±¿y jest mniejsza ni¿ 500 ml b±d¼ gdy indeks p³ynu owodniowego (wska¼nik AFI) wynosi poni¿ej 5 cm. Prawid³owa ilo¶æ wód p³odowych na tym etapie zaawansowania ci±¿y oscyluje pomiêdzy 500 a 2000 ml. Ma³owodzie jest wykrywane u oko³o 4% ciê¿arnych. Mo¿e siê pojawiæ na ka¿dym etapie ci±¿y. Czy ilo¶æ p³ynu w owodni jest odpowiednia, okre¶la badanie ultrasonograficzne.
P³yn owodniowy, inaczej wody p³odowe, zawiera elementy komórkowe owodni, bia³ka czy aktywne enzymy. To mieszanina powsta³a z p³ynów ustrojowych matki i p³odu. Jest w ci±¿y niezbêdny, by dziecko mog³o siê prawid³owo rozwijaæ. Poniewa¿ p³yn owodniowy podlega ci±g³ej wymianie, zawsze jest ¶wie¿y (pe³na wymiana nastêpuje w ci±gu dwóch godzin). Wody p³odowe s± zaanga¿owane w transport oraz wymianê substancji od¿ywczych, amortyzuj± p³ód przed bod¼cami zewnêtrznymi. Mechanizm ich powstawania nie jest do koñca znany.
Przyczyn± ma³owodzia jest najczê¶ciej:
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e na ilo¶æ wód p³odowych wp³yw maj± niektóre leki. Nie bez znaczenia jest przekroczenie terminu porodu, poniewa¿ po nim ilo¶æ wód p³odowych dalej spada. Szczególnie niebezpieczna staje siê sytuacja, gdy termin porodu jest przekroczony o 2 tygodnie i wiêcej.
Ma³owodzie objawia siê:
Ma³owodzie prowadzi do wielu powik³añ, których zakres zale¿y od tego, kiedy je wykryto. Dotycz± one g³ównie dziecka. S± to miêdzy innymi:
Dobra wiadomo¶æ jest taka, ¿e u wiêkszo¶ci ciê¿arnych na skutek zbyt ma³ej ilo¶ci p³ynu owodniowego nie dochodzi do ¿adnych komplikacji. Kobiety - pomimo ma³owodzia - rodz± zdrowe dzieci.
Ka¿da ciê¿arna z podejrzeniem zbyt ma³ej ilo¶ci p³ynu owodniowego powinna byæ pod sta³± kontrol± lekarza. Poniewa¿ przyczyn± ma³owodzia do¶æ czêsto jest przedwczesne odp³ywanie p³ynu owodniowego, wykluczenie go jest pierwszym krokiem w diagnostyce patologii. Kobiety ze stwierdzonym ma³owodziem mog± byæ hospitalizowane.
Ciê¿arne, u których ma³owodzie stwierdzono przed porodem, i u których nie pojawi³y siê ¿adne komplikacje, nie s± zwykle obejmowane leczeniem, niemniej wa¿ne jest wykonywanie badania ultrasonograficznego co tydzieñ lub nawet czê¶ciej, by ¶ci¶le kontrolowaæ ilo¶æ p³ynu. Leczenie ma³owodzia polega na do¿ylnym nawadnianiu ciê¿arnej oraz tzw. amnioinfuzji, czyli wstrzykiwaniu p³ynu do owodni. Zabieg wykonuje siê pod kontrol± USG. Polega on na tym, ¿e za pomoc± ig³y punkcyjnej do pêcherza p³odowego podaje siê roztwór soli fizjologicznej, który ma imitowaæ p³yn owodniowy. Zabieg powtarza siê nawet codziennie.
Nie mniej istotne jest wykrycie przyczyny zmniejszonej ilo¶ci wód p³odowych. W przypadku ma³owodzia czêsto stosuje siê indukcjê porodu, je¶li p³ynu owodniowego jest coraz mniej.