Ma³owodzie - co to jest? Przyczyny, objawy, powik³ania

Ma³owodzie, czyli zbyt ma³± ilo¶æ p³ynu owodniowego, stwierdza siê najczê¶ciej w trzecim trymestrze ci±¿y. To sytuacja niebezpieczna, wi±¿±ca siê z wieloma zagro¿eniami dla rozwijaj±cego siê p³odu. Jakie s± przyczyny i objawy ma³owodzia? Czym grozi zbyt ma³a ilo¶æ wód p³odowych? Jak przebiega leczenie?

Ma³owodzie (³ac. Oligohydramnion) to stan, w którym ilo¶æ wód p³odowych w ci±¿y jest za ma³a. Rozpoznaje siê je, gdy ilo¶æ p³ynu owodniowego w 32-36 tygodniu ci±¿y jest mniejsza ni¿ 500 ml b±d¼ gdy indeks p³ynu owodniowego (wska¼nik AFI) wynosi poni¿ej 5 cm. Prawid³owa ilo¶æ wód p³odowych na tym etapie zaawansowania ci±¿y oscyluje pomiêdzy 500 a 2000 ml. Ma³owodzie jest wykrywane u oko³o 4% ciê¿arnych. Mo¿e siê pojawiæ na ka¿dym etapie ci±¿y. Czy ilo¶æ p³ynu w owodni jest odpowiednia, okre¶la badanie ultrasonograficzne.

Zobacz wideo

P³yn owodniowy, inaczej wody p³odowe, zawiera elementy komórkowe owodni, bia³ka czy aktywne enzymy. To mieszanina powsta³a z p³ynów ustrojowych matki i p³odu. Jest w ci±¿y niezbêdny, by dziecko mog³o siê prawid³owo rozwijaæ. Poniewa¿ p³yn owodniowy podlega ci±g³ej wymianie, zawsze jest ¶wie¿y (pe³na wymiana nastêpuje w ci±gu dwóch godzin). Wody p³odowe s± zaanga¿owane w transport oraz wymianê substancji od¿ywczych, amortyzuj± p³ód przed bod¼cami zewnêtrznymi. Mechanizm ich powstawania nie jest do koñca znany.

Ma³owodzie - przyczyny

Przyczyn± ma³owodzia jest najczê¶ciej:

  • przedwczesne pêkniêcie b³on p³odowych,
  • wrodzona wada uk³adu moczowego p³odu (agenezja nerek, dysplazja pêcherza moczowego, atrezja moczowodu, przeszkoda cewki moczowej), która sprawia, ¿e dziecko produkuje mniej moczu, który jest sk³adnikiem p³ynu owodni,
  • zespó³ przetoczenia krwi miêdzy p³odami (TTTS),
  • z³y stan zdrowia matki (na przyk³ad nadci¶nienie),
  • upo¶ledzenie przep³ywu maciczno-³o¿yskowego spowodowane na przyk³ad odwodnieniem.

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e na ilo¶æ wód p³odowych wp³yw maj± niektóre leki. Nie bez znaczenia jest przekroczenie terminu porodu, poniewa¿ po nim ilo¶æ wód p³odowych dalej spada. Szczególnie niebezpieczna staje siê sytuacja, gdy termin porodu jest przekroczony o 2 tygodnie i wiêcej. 

Ma³owodzie - objawy i powik³ania

Ma³owodzie objawia siê:

  • ma³± objêto¶ci± macicy w odniesieniu do wieku ci±¿owego,
  • ma³ym obwodem brzucha ciê¿arnej,
  • s³abymi ruchami p³odu. Dzieje siê tak, poniewa¿ zmniejszona ilo¶æ p³ynu owodniowego ogranicza ruchy dziecka,
  • ma³ym przyrostem masy cia³a u ciê¿arnej,
  • podczas badania lekarz ³atwo wyczuwa czê¶ci p³odu, przy czym przemieszczanie jego czê¶ci przoduj±cej jest utrudnione.

Ma³owodzie prowadzi do wielu powik³añ, których zakres zale¿y od tego, kiedy je wykryto. Dotycz± one g³ównie dziecka. S± to miêdzy innymi:

  • uciskanie pêpowiny,
  • deformacje p³odu z uwagi na brak miejsca w macicy na nieskrêpowane ruchy (p³aska twarzoczaszka, stopa koñsko-szpotawa, szpad³owaty kszta³t d³oni, przykurcze koñczyn), wady uk³adu moczowego (wielotorbielowato¶æ nerek, agenezja nerek),
  • zaburzenia czynno¶ci serca p³odu,
  • hipotrofia wewn±trzmaciczna,
  • hipoplazja p³uc,
  • wewn±trzmaciczne obumarcie p³odu i zgon oko³oporodowy.

 Dobra wiadomo¶æ jest taka, ¿e u wiêkszo¶ci ciê¿arnych na skutek zbyt ma³ej ilo¶ci p³ynu owodniowego nie dochodzi do ¿adnych komplikacji. Kobiety - pomimo ma³owodzia - rodz± zdrowe dzieci.

Ma³owodzie - diagnostyka i leczenie

Ka¿da ciê¿arna z podejrzeniem zbyt ma³ej ilo¶ci p³ynu owodniowego powinna byæ pod sta³± kontrol± lekarza. Poniewa¿ przyczyn± ma³owodzia do¶æ czêsto jest przedwczesne odp³ywanie p³ynu owodniowego, wykluczenie go jest pierwszym krokiem w diagnostyce patologii. Kobiety ze stwierdzonym ma³owodziem mog± byæ hospitalizowane.

Ciê¿arne, u których ma³owodzie stwierdzono przed porodem, i u których nie pojawi³y siê ¿adne komplikacje, nie s± zwykle obejmowane leczeniem, niemniej wa¿ne jest wykonywanie badania ultrasonograficznego co tydzieñ lub nawet czê¶ciej, by ¶ci¶le kontrolowaæ ilo¶æ p³ynu. Leczenie ma³owodzia polega na do¿ylnym nawadnianiu ciê¿arnej oraz tzw. amnioinfuzji, czyli wstrzykiwaniu p³ynu do owodni. Zabieg wykonuje siê pod kontrol± USG. Polega on na tym, ¿e za pomoc± ig³y punkcyjnej do pêcherza p³odowego podaje siê roztwór soli fizjologicznej, który ma imitowaæ p³yn owodniowy. Zabieg powtarza siê nawet codziennie.

Nie mniej istotne jest wykrycie przyczyny zmniejszonej ilo¶ci wód p³odowych. W przypadku ma³owodzia czêsto stosuje siê indukcjê porodu, je¶li p³ynu owodniowego jest coraz mniej.

Wiêcej o: