Przeciwciała anty-Rh - oznaczanie poziomu w czasie ciąży. Jakie ma znaczenie?

Badanie na oznaczenie grupy krwi oraz czynnika Rh jest bardzo ważne w czasie ciąży. Dowiedz się, dlaczego na początku ciąży powinno wykonać się badanie w kierunku przeciwciał odpornościowych i jaki wpływ na dziecko mogą mieć wyniki.

Czym są przeciwciała anty-Rh?

Test na obecność przeciwciał anty-Rh jest jednym z ważniejszych badań w czasie ciąży. Dzięki niemu można skutecznie ochronić dziecko przed groźnym konfliktem serologicznym. Na czym polega konflikt i z jakiego powodu trzeba zrobić wszystko, by go uniknąć? 

Na powierzchni każdej komórki znajdującej się w naszym ciele znajdują się antygeny oraz struktury przypominające pewnego rodzaju "antenki". Jednym z antygenów jest właśnie czynnik RH. Każdy człowiek dziedziczy komórki krwi, które posiadają ten czynnik lub go nie mają. W przypadku obecności czynnika Rh mówimy o Rh dodatnim, w przypadku jego braku o Rh ujemnym.

Jeśli przyszła mama pozbawiona jest czynnika Rh, a jej nienarodzone jeszcze dziecko ma ten czynnik, to układ odpornościowy matki uzna płód za wroga, z którym będzie chciał walczyć - wysyłając armię przeciwciał. Takie zjawisko nazywane jest konfliktem Rh.

Najważniejsze badania w ciąży - kiedy je wykonujemy?

Badanie przeciwciał anty-Rh

Kobiety w ciąży powinny wykonać badanie już na początku ciąży, zazwyczaj jest to około 12 tygodnia. W przypadku stwierdzenia obecności czynnika Rh u matki nie ma powodów do obaw - niezależnie od tego, czy dziecko będzie miało Rh dodatni czy ujemny, w komórce krwi dziecka nie występują obce antygeny.

Inaczej sytuacja wygląda, jeśli matka ma czynnik Rh ujemny. W takim wypadku test na obecność przeciwciał anty-Rh musi przejść również ojciec dziecka. Jeżeli okaże się, że ma Rh ujemny, dziecko będzie miało taki sam czynnik - gdy oboje rodziców ma czynnik ujemny, dziecko nigdy nie będzie miało dodatniego. Jest to bezpieczna sytuacja dla płodu - nic mu nie zagraża ze strony układu odpornościowego matki.

Jeśli zaś u ojca dziecka wyjdzie Rh dodatni, zachodzi obawa, że dziecko może go odziedziczyć po tacie. Co w takim przypadku?

Konflikt przeciwciał anty-Rh - zagrożenia

Czy konflikt między czynnikami u matki i ojca może być poważnym problemem dla dziecka? Przy pierwszej ciąży nie ma zazwyczaj powodów do niepokoju - organizm mamy nie będzie miał czasu, by zaatakować organizm dziecka.

Niebezpieczeństwo pojawia się wtedy, gdy krew dziecka przedostanie się do krwiobiegu matki w czasie pierwszego porodu (bądź też poronienia czy aborcji). Kłopoty wynikają z tego, że organizm matki zaczyna się bronić, produkując przeciwciała przeciwko czynnikowi Rh. Przeciwciała same w sobie nie stanowią żadnego zagrożenia. Ryzyko występuje w przypadku ponownego zajścia w ciąże, a drugie dziecko będzie miało Rh dodatnie. Wtedy nowe przeciwciała mogą atakować krwinki czerwone dziecka, w efekcie wywołując hemolizę (czyli rozpad krwinek czerwonych, który prowadzi do niedokrwistości noworodka).

Konflikt przeciwciał anty-Rh – zapobieganie

Najlepszym sposobem, by uniknąć choroby hemolitycznej i wielu innych groźnych powikłań, jest zapobieganie wytworzeniu się przeciwciał anty-Rh, gdy jest ryzyko konfliktu. W celu ochrony płodu gdy matka ma ujemne Rh, a urodziła dziecko z dodatnim Rh, 72 godziny po porodzie podaje się zastrzyk z immunoglobuliną anty-D (pełna nazwa to: immunoglobulina ludzka anty-Rh0(d)). Jest to preparat Gamma anty-D albo Rhophylac, który podaje się w zastrzyku domięśniowym.

Najnowsze zalecenia mówią jednak o tym, by stosować profilaktykę podwójną, a coraz więcej lekarzy się z tym zgadza. Oznacza to, że kobietom, których organizm nie wytworzył przeciwciał, pierwszą dawkę immunoglobuliny powinno się podać między 28 a 30 tygodniem ciąży. Drugą również 72 godziny po porodzie.

Immunoglobulinę anty-D podaje się również po poronieniu, aborcji, amniopunkcji, biopsji kosmówkowej, ciąży ektopowej, po wystąpieniu krwawienia macicznego lub urazu ciąży. Przyjęcie właściwiej dawki w wyżej wymienionych przypadkach jest pomocne w zapobieganiu ewentualnemu pojawieniu się groźnych komplikacji w przypadka zajścia w kolejną ciążę.

Jak wygląda badanie?

Badanie wykonuje się na podstawie próbki krwi około 12. tygodnia ciąży. Powinna je wykonać każda kobieta (bez względu na posiadaną grupę krwi czy czynnik Rh) - badanie na obecność przeciwciał anty-Rh jest obowiązkowe.

Krew pobierana jest zazwyczaj z ręki, ze zgięcia łokciowego, nie jest zatem bolesne. Badanie przeprowadza się jak zwyczajną morfologię, nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjentka nie musi również być na czczo i może je wykonać o dowolnej porze w ciągu dnia.

Wyniki badań

W przypadku kobiet, u których badanie wykazało czynnik Rh dodatni (Rh+) i jednocześnie nie stwierdzono obecności przeciwciał odpornościowych, badanie wykonuje się jedynie raz na samym początku ciąży (pierwszy trymestr). Jeżeli zaś krew matki ma czynnik Rh ujemny, bez przeciwciał odpornościowych, konieczne jest powtórzenie testu w drugim trymestrze (między 21 a 26 tygodniem). Gdyby we krwi obecne były przeciwciała odpornościowe, przyszłej mamie zostanie zalecona dalsza diagnostyka.

Więcej o:
Copyright © Agora SA