Czym jest nadczynność tarczycy?
Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) stwierdza się wtedy, kiedy wydziela ona większą ilość hormonów niż wynika to z aktualnego zapotrzebowania organizmu. Bardzo podobna do nadczynności tarczycy jest tyreotoksykoza. Podobnie jak nadczynność oznacza ona nadmierną ilość hormonów tarczycy, jednak obejmuje również przypadki, w których podwyższony poziom tyroksyny i trójjodotyroniny nie wynika z nieprawidłowego działania tarczycy (np. jako efekt leczenia niedoczynności tarczycy).
Na niedoczynność tarczycy cierpi około dwa procent populacji, przy czym choroba dotyczy przede wszystkim kobiet.
Nieleczona nadczynność tarczycy może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla całego organizmu, w tym do udaru mózgu, zawału serca czy rozwoju osteoporozy. Bardzo groźnym efektem nieleczonej nadczynności tarczycy jest przełom tarczycowy, czyli nagłe załamanie funkcjonowanie organizmu, prowadzące nawet do śmierci chorego.
Nadczynność tarczycy w ciąży jest bardzo niebezpieczna, zarówno dla kobiety, jak i nienarodzonego dziecka. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule o tarczycy w ciąży.
Nadczynność tarczycy - przyczyny
Najczęstszą przyczyną nadmiaru hormonów tarczycy w organizmie jest choroba Gravesa - Basedova. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, które prowadzi do pojawienia się autoprzeciwciał przeciw receptorom TSH.
Druga pod względem częstości występowania przyczyna nadmiaru hormonów tarczycy to wole guzkowe toksyczne. W przebiegu choroby pojawiają się guzki na tarczycy, które produkują hormony tarczycy autonomicznie, czyli niezależnie od TSH.
Inne, znacznie rzadsze przyczyny, to:
- nadmierne wydzielanie TSH przez gruczolaka przysadki
- uszkodzenia tarczycy
- przedawkowanie tyroksyny najczęściej w leczeniu niedoczynności
- wole jajnikowe
- choroba trofoblastyczna
Nadczynność tarczycy - objawy
Hormony tarczycy regulują bardzo szerokie spektrum procesów zachodzących w organizmie, dlatego ich nieprawidłowy poziom powoduje szereg różnorodnych objawów. Najczęściej pacjenci z nadczynnością tarczycy uskarżają się na:
- drażliwość, płaczliwość, niepokój, bezsenność oraz trudności w skupieniu uwagi
- nadmierną potliwość
- wypadanie włosów
- ogólne osłabienie
- kołatanie serca
- zwiększenie apetytu przy jednoczesnym spadku wagi
- duszności
Niezależnie od płci istnieje ryzyko zmniejszenia się libido. Dodatkowo u kobiet mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania, a nadczynność tarczycy u mężczyzn wiąże się z problemami ze wzwodem.
Podczas badania przedmiotowego lekarz może dodatkowo stwierdzić takie objawy jak:
- tachykardia
- migotanie przedsionków
- drżenie rąk, języka i oczu
- retrakcja powiek (powoduje wrażenie wpatrywania się)
- powstanie wola
Nadczynność tarczycy - objawy psychiczne
Objawy nadczynności tarczycy widać także w zachowaniu. To m.in.:
- nerwowość
- drażliwość
- problemy z koncentracją
- wahania nastrojów
- lęk, niepokój bez konkretnej przyczyny
- bezsenność
Nadczynność tarczycy a tycie
Masa ciała najczęściej spada, chociaż mamy wzmożony apetyt. Charakterystyczne dla nadczynności tarczycy są także zaburzenia metaboliczne, częste wypróżnianie jest objawem, który powinien zachęcić nas do wizyty u lekarza. Z nadczynnością tarczycy łączona jest raczej utrata wagi (chudnięcie), a nie jej wzrost.
Nadczynność tarczycy - diagnoza
Objawy nadczynności tarczycy są dość charakterystyczne, jednak ich występowanie nie wystarcza do postawienia diagnozy. W tym celu należy dodatkowo wykonać badania hormonalne krwi. Oznacza się stężenie TSH oraz wolnych hormonów tarczycy (przede wszystkim FT4). Nadczynność tarczycy stwierdza się przy zmniejszonym stężeniu TSH oraz zwiększonym FT4. Jeśli stężenie FT4 jest ponad górną granicą normy, oznacza to potwierdzenie choroby, nawet jeśli nie pojawiły się jeszcze inne istotne objawy.
Podczas diagnozowania nadczynności tarczycy wykonuje się także badania obrazowe, przede wszystkim badanie USG oraz scyntygrafię. Badanie USG pozwala na ocenę wola tarczycy. Scyntygrafia może dać odpowiedź na pytanie, czy przyczyną nadczynności są wole guzkowe toksyczne.
- To także może cię zainteresować: TSH - normy
Nadczynność tarczycy - leczenie
Leczenie nadczynności tarczycy może odbywać się poprzez stosowanie określonych leków, operację tarczycy lub podanie jodu promieniotwórczego. Jednym z kryteriów wyboru odpowiedniej metody leczenia jest wcześniejsze rozpoznanie dokładnych przyczyn choroby.
- Terapia farmakologiczna jest praktycznie zawsze stosowana jako pierwsza. Może być jedyną formą leczenia, jak również przygotowaniem do kolejnych etapów terapii. Polega na podawaniu w odpowiednich dawkach leków przeciwtarczycowych, tzw. tyreostatyków. Ich działanie polega na zahamowaniu wydzielania tyroksyny. Podczas przyjmowania leków należy regularnie badać poziom stężenia TSH oraz FT4 we krwi i na podstawie wyników odpowiednio modyfikować dawkowanie.
- Leczenie jodem promieniotwórczym ma na celu uszkodzenie komórek tarczycy. Mimo że jest to metoda relatywnie bezpieczna, ponieważ niewychwycony przez tarczycę jod zostaje szybko wydalony z moczem, nie wolno jej stosować podczas ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Zaleca się również, aby pacjentki nie zachodziły w ciąże do 12 miesięcy po podaniu jodu.
- Leczenie operacyjne nadczynności tarczycy polega na jej całkowitym lub częściowym usunięciu. Jest koniecznością w przypadku zdiagnozowania nowotworu złośliwego tarczycy. Może też być alternatywnym rozwiązaniem dla terapii jodem, np. wtedy kiedy występujące nieczynne guzki uciskają na inne narządy.
Nadczynność tarczycy dieta
W codziennym jadłospisie powinny pojawić się produkty zawierające witaminy z grupy B, A i C. Musimy jednak unikać rzeczy, które zawierają duże ilości błonnika, gdyż ten dodatkowo pobudza przemianę materii, a na tym przy nadczynności tarczycy nam nie zależy. W diecie powinno pojawić się białko pochodzenia zwierzęcego. Dobrze jest zrezygnować z jodowanej soli, smażonych i tłustych potraw, niezdrowych przekąsek.
- Przeczytaj także: TARCZYCA a DIETA. Jakie znaczenie ma odżywianie w profilaktyce i leczeniu schorzeń tego gruczołu?
Nieleczona nadczynność tarczycy
Nieleczona tarczyca może mieć poważne konsekwencje, m.in. może doprowadzić do przełomu tarczycowego.
Bibliografia:
"Choroby wewnętrzne" pod red. prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika, tom I, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005
To także może cię zainteresować:
