Rzeżączka (tryper) to choroba weneryczna wywoływana przez dwoinki rzeżączki Neisseria gonorrhoeae, która bytuje najczęściej w wilgotnych okolicach ciała - jamie ustnej, odbytnicy, drogach moczowo-płciowych, a rozwijają się w środowisku wilgotnym i ciepłym.
Bakteria przenosi się najczęściej drogą płciową, przez kontakty seksualne z zarażoną osobą, choć do zarażenia się nią może dojść także w innych okolicznościach, drogą pośrednią, poprzez korzystanie z publicznych toalet czy używanie tych samych przedmiotów higieny codziennej, np. gąbek lub ręczników. Narażone są na nią także maluchy podczas porodu - wówczas rzeżączka może wywołać zakażenie oczu prowadzące do uszkodzenia rogówki i upośledzenia wzroku.
Ponieważ objawy rzeżączki są niejednoznaczne, chorzy na nią mogą nie zdawać sobie sprawy, że doszło do zakażenia. Pierwsze objawy pojawiają się kilka dni po kontakcie z bakterią, przy czym u mężczyzn rozwijają się one szybciej niż u kobiet.
U mężczyzn objawami rzeżączki jest:
Zdarza się, że rzeżączka przebiega w sposób bezobjawowy. Wówczas przechodzi w stan przewlekły, a jej objawy łagodnieją.
U kobiet objawami rzeżączki są:
Rzeżączka może atakować także inne narządy, np. gardło, spojówki, a także skórę czy stawy.
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza - dermatologa, ginekologa lub lekarza rodzinnego.
Diagnostyka rzeżączki opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniu na obecność dwoinki rzeżączki. Aby wykryć chorobę wystarczy pobrać wymaz - z pochwy, cewki moczowej, szyjki macicy, w zależności od lokalizacji choroby. Rzeżączka może współistnieć z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Rzeżączkę leczy się antybiotykami, najczęściej penicyliną. Konieczne jest poddanie terapii także partnera, z którym chory utrzymuje kontakty seksualne. Wyleczenie rzeżączki jest możliwe - po zakończonym leczeniu należy wykonać badanie kontrolne, by mieć tego pewność.
Leczenie rzeżączki musi być nadzorowane przez lekarza, gdyż wszelkie próby samodzielnego leczenia mogą prowadzić do przewlekłego zakażenia i mieć poważne konsekwencje.
Nieleczona rzeżączka może prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie przydatków u kobiet czy zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn, zakażenie układu moczowo-płciowego, zapalenie stawów, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy czy bezpłodności.
Rzeżączka jest chorobą bardzo rozpowszechnioną, dlatego by na nią nie zachorować, należy przestrzegać pewnych zasad. Przede wszystkim warto unikać przypadkowych stosunków seksualnych lub kontaktów intymnych z osobą, która ma wielu partnerów. Zawsze trzeba myśleć o zabezpieczeniu i używać prezerwatyw.
Nie mniej ważne jest, by unikać używania wspólnych ręczników, gąbek i innych przedmiotów higieny osobistej, a i zwracać uwagę na bezpieczne korzystanie z publicznych toalet.
Ważne, aby każda ciężarna kobieta wykonała badania w kierunku zakażenia rzeżączką. To pomoże uniknąć zarażenia dziecka podczas porodu i pojawienia się rzeżączkowego zapalenia spojówek u noworodka (profilaktycznie stosuje się zabieg Credego, polegający na przemywaniu oczu dziecka 1-procentowym roztworem azotanu srebra).