Co to są gatunki inwazyjne?
Co to są gatunki inwazyjne i jakie są ich najważniejsze cechy? Generalnie chodzi tutaj o gatunki roślin i zwierząt allochtonicznych, czyli napływowych o dużych zdolnościach do rozprzestrzeniania się. Przez to mają tendencję do wypierania gatunków rodzimych, czyli autochtonicznych. Z tego powodu nie są mile widziane.
Kwestia gatunków inwazyjnych jest ważna dla rodzimej przyrody. Stąd przyjęte zostały regulacje prawne, które określają gatunki inwazyjne i zasady takiego postępowania z nimi, aby nie wspierać ich ekspansji w środowisku naturalnym. Chodzi o:
- Ustawę z 14 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
- Rozporządzenie ministra środowiska z 9 września 2011 r.
Gatunki inwazyjne. Co warto o nich wiedzieć?
Czym odznaczają się gatunki inwazyjne? Przede wszystkim cechuje je zdolność do szybkiej adaptacji do warunków nienaturalnego dla nich środowiska. Przy tym nie dochodzi do ich koegzystowania z rodzimymi gatunkami, ale do stopniowego wypierania tych ostatnich. Problemem inwazji obcych gatunków jest stopniowe niszczenie bioróżnorodności środowiska. Czasami zdarza się też, że dochodzi do powstania dużych strat gospodarczych.
Chociaż charakterystyczne dla gatunków inwazyjnych jest obce pochodzenie geograficzne, to nie każdy nowy gatunek zyskuje miano inwazyjnego. Wtedy, gdy przypadkowo lub celowo introdukowany gatunek nie powoduje niszczenia bioróżnorodności, może być nawet uznany za pożyteczny.
Pojawienie się gatunków inwazyjnych w środowisku może mieć różne przyczyny. Czasami są to np. zwierzęta, które uciekły z hobbystycznych hodowli. Zwłaszcza w przypadku roślin zdarza się, że gatunki uprawiane dla ozdoby wymykają się spod kontroli. W końcu - czasami gatunki inwazyjne mogą być przypadkowo zawleczone. Rzadziej zdarza się, że introdukcja była celowa, ale nie udało się przewidzieć jej negatywnych skutków środowiskowych.
Gatunków inwazyjnych nie należy mylić z gatunkami niebezpiecznymi dla życia i zdrowia ludzi.
Gatunki inwazyjne w Polsce
Jakie są gatunki inwazyjne w Polsce? Można tu wymienić różne gatunki roślin i zwierząt obecne w rozporządzeniu ministerialnym. Niektóre z nich bardzo często spotykamy na swojej drodze. Wśród roślin znane są choćby:
- Barszcz Sosnowskiego - roślina pochodząca z Kaukazu i Zakaukazia. Osiąga nawet 4 m wysokości. Powoduje oparzenia u ludzi i zwierząt.
- Rdestowiec ostrokończysty - roślina występująca naturalnie w Japonii, Korei i na Tajwanie. Dorasta do 3 m, ma grube łodygi przypominające pędy bambusa. Był początkowo hodowany w parkach dworskich jako roślina ceniona przez pszczelarzy.
- Klon jesionolistny - pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej. Dorasta nawet do 20 m. Pojawił się u nas na przełomie XVIII i XIX w.
- Kolczurka klapowana - pochodzące z Ameryki Północnej pnącze o ozdobnych liściach, białych kwiatach i wąsach czepnych.
- Nawłoć późna - gatunek z rodziny astrowatych o żółtych kwiatach. Pochodzi z Ameryki Północnej.
- Niecierpek drobnokwiatowy - roślina jednoroczna z Azji. W medycynie azjatyckiej uznawany za roślinę leczniczą. Bardzo często spotykany w lasach, parkach i na cmentarzach.
- Czeremcha amerykańska - drzewo lub duży krzew z rodziny różowatych. Posiada niewielkie białe kwiatostany, które mogą przypominać lilak, ale są o wiele mniejsze. Pochodzi z Ameryki Północnej.
Do gatunków inwazyjnych zalicza się też zwierzęta takie, jak:
- Babka rzeczna - gatunek ryby zamieszkującej zlewiska Morza Czarnego. W Polsce obserwowana od 1997 r.
- Jenot - ssak z rodziny psowatych pochodzący z Azji.
- Norka amerykańska - drapieżny ssak z rodziny łasicowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej, w Polsce pojawiła się w latach 50. XX w.
- Rak pręgowaty - pochodzący z Ameryki Północnej, wypiera coraz bardziej rodzime gatunki raka.
- Szop pracz - gatunek ssaka z rodziny szopowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej, coraz częściej jest spotykany w zachodnich województwach naszego kraju.
Zobacz też: Książki o ptakach. Publikacje, które zdobędą serca miłośników świata przyrody
