Co daje nam parafraza? Co to jest i dlaczego warto ją używać? Według ''Słownika języka polskiego PWN'' parafraza to:
swobodna przeróbka utworu literackiego lub czyjejś wypowiedzi rozwijająca i modyfikująca treść pierwowzoru
Parafraza jest więc czymś zupełnie różnym od metafrazy, czyli dosłownego przytoczenia lub tłumaczenia treści stworzonej przez inną osobę. W omawianym przypadku dochodzi do zachowania ogólnego sensu dzieła, jednak dopuszczalne są drobne modyfikacje lub zabiegi, których celem jest jego rozwinięcie, przekształcenie. Powszechnie przyjmuje się, że parafraza jest skuteczna i czytelna tylko wtedy, gdy odwołuje się do dzieła znanego odbiorcom.
Jak wykorzystać parafrazę? Jak używać jej prawidłowo? Wykorzystuje się ją z pewnością w poezji. Bardzo ceniona jest zwłaszcza przez osoby, które dokonują poetyckich przekładów z języka obcego. Jest to spowodowane faktem, że przetłumaczenie tekstu słowo w słowo mogłoby mijać się z celem. Okazuje się jednak, że parafraza może być bardzo przydatna w codziennej komunikacji interpersonalnej. Może przydawać się podczas rozmów z członkami rodziny, przyjaciółmi, czasem także przypadkowo spotkanymi osobami.
Na tym jednak nie koniec, bo parafrazy są mile widziane w komunikacji biznesowej lub obsłudze klienta. Zdanie rozpoczynające się np. od ''A więc twierdzi Pan, że...'' może służyć powtórzeniu własnymi słowami wypowiedzi klienta i precyzyjnemu określeniu warunków umowy, bieżącej sytuacji lub czyichś wymagań.
Jak w praktyce prezentuje się parafraza? Przykład swobodnej przeróbki własnego tekstu dał choćby Ignacy Krasicki. Powszechnie znany jest jego ''Hymn do miłości ojczyzny'', który zawiera słowa:
''Święta miłości kochanej Ojczyzny,
czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe (...)''
Ten sam autor dokonał w ''Monachomachii'' żartobliwej parafrazy swojego utworu. Po dokonaniu modyfikacji brzmiał on w ten sposób:
''Wdzięczna miłości kochanej szklenice!
Czuje cię każdy, i słaby, i zdrowy;
Dla ciebie miłe są ciemne piwnice,
Dla ciebie znośna duszność i ból głowy (...)''
Warto dodać, że parafraza może też dotyczyć popularnych powiedzeń. Przykład? Choćby ''Gdzie dwóch się bije, tam korzysta dentysta'' zamiast ''Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta''. Na przytoczonym przykładzie dobrze widać sens parafrazy: treść w zasadzie pozostaje ta sama, ale drobna zmiana nadaje całości humorystyczny wydźwięk.
Zobacz też: Oksymoron: co to takiego? Definicja i przykłady
Peryfraza a parafraza? Oba terminy brzmią bardzo podobnie, ale na tym wspólne cechy się kończą. Niestety, dość częste jest jednak ich mylenie. W zasadzie oba wyrazy różni jedynie pierwszy człon (''pery'' lub ''para''), końcówka jest zaś wspólna (''fraza''). Warto więc pamiętać o tym, że:
Jedyną cechą wspólną peryfrazy i parafrazy jest to, że czasem używa się ich w celu uniknięcia powtórzeń.
Czasem można natrafić na jeszcze jedno pojęcie - ''parafraza słowotwórcza''. Co się za nim kryje? Mamy tu na myśli opis wyjaśniający znaczenie wyrazu pochodnego, w którym kryje się wyraz podstawowy. Przykładami będą choćby:
Zobacz też: Antonimy - definicja i przykłady przydatne podczas zajęć w szkole czy pisania wypracowania