Dziura ozonowa - czym jest i jak powstaje?

Dziura ozonowa - definicja, którą warto znać

Czym jest dziura ozonowa? Definicja jasno wskazuje, że jest to zjawisko polegające na redukcji ilości ozonu w stratosferze, właściwie zaś w ozonosferze. Jego zrozumienie wymaga jednak kilku słów komentarza. Czemu kwestia ta jest postrzegana jako problem? Dzieje się tak, ponieważ warstwa ozonu posiada niezwykle ważną rolę także z punktu widzenia człowieka. Jej obecność chroni nas przed promieniowaniem ultrafioletowym, bo pochłania dużą ilość promieni docierających ze Słońca.

Podcasty o ekologii - lista audycji poświęconych ochronie środowiska

Dziura ozonowa: co to jest i dlaczego to zjawisko niepokoi? 

Dość często słyszymy o zjawisku, takim jak dziura ozonowa. Co to jest i czemu powinniśmy się jej obawiać? Okazuje się, że niektóre rodzaje promieniowania ultrafioletowego bywają bardzo szkodliwe dla żywych organizmów. Niekiedy są zdolne do uszkadzania komórek i wywoływania zmian nowotworowych.  

Warto jednak dodać, że ozon powstaje pod wpływem rozpadu tlenu spowodowanego przez promieniowanie społeczne. Wahania jego ilości są więc zupełnie naturalne. Jest ona także uzależniona od szerokości geograficznej - nad biegunami warstwa ozonu jest najcieńsza. Problemem stały się jednak radykalne spadki ilości ozonu w atmosferze. W latach 80. naukowcy dowiedli, że ich powody mają charakter antropogeniczny. 

Dziura ozonowa: przyczyny i skutki

Dlaczego powstaje dziura ozonowa? Przyczyny i skutki tego zjawiska niewątpliwie należy poznać. Źródłem problemu stało się wprowadzenie do powszechnego użycia freonu-12, czyli związku CCl2F2 i innych gazów nazywanych freonami. Sytuacja okazała się być bardzo skomplikowana: gazy te znalazły zastosowanie w bardzo wielu urządzeniach. Znalazły się m.in. w chłodziarkach, klimatyzatorach, sprężarkach, ale też w medycynie i kosmetykach. Freony stały się gazem nośnym w przypadku dezodorantów w sprayu. Gazy, które dały wymierne korzyści w produkcji użytecznych urządzeń, okazały się mieć fatalny wpływ na warstwę ozonu. Charakterystyczny dla nich jest brak rozkładu nawet przez 100 lat. Wchodząc do ozonosfery, rozkładają się pod wpływem promieni słonecznych na fluor, węgiel i chlor. Swobodne jony chlorkowe przyspieszają rozkład ozonu w tlen dwuatomowy. 

Koncentrację freonów postrzegano jako przyczynę powstawania dziury ozonowej od pocz. lat 80. XX w. Z czasem teza ta została potwierdzona przez badania naukowe. Jakie są skutki dziury ozonowej? Najczęściej wymienia się tu:

• globalne ocieplenie - wzrost średniej temperatury powierzchni Ziemi
• topnienie lodowców
• katastrofalne powodzie i susze
• zmniejszenie plonów roślin uprawnych
• śmierć niektórych gatunków zwierząt
• wzrost liczby zachorowań na nowotwory
• większa częstotliwość zachorowań na kataraktę
• zwiększone prawdopodobieństwo oparzeń słonecznych

Dziura ozonowa - jak powstaje obecnie?

W latach 80. i 90. jednym z problemów postrzeganych jako palące stała się właśnie dziura owocowa. Jak powstaje ona obecnie? Niewątpliwie zjawisko to wciąż pozostaje bardzo wielkim problemem i niesie ze sobą liczne zagrożenia. Obecnie produkcja światowa substancji niszczących powłokę ozonową ma charakter śladowy w stosunku do tej, która miała miejsce dawniej. Duży wpływ miał na to ''Protokół montrealski'' z 1987 r., czyli międzynarodowe porozumienie na rzecz przeciwdziałania powstawaniu dziury ozonowej. Od 2005 r. zawartość ozonu w atmosferze wzrasta. ONZ szacuje jednak, że na całkowite odbudowanie się powłoki ozonowej trzeba będzie poczekać przynajmniej do 2060 r. 

Jak dbać o środowisko? Kilka prostych porad

Dziura ozonowa - jak zapobiegać?

Co zrobić, by nie zagrażała nam dziura ozonowa? Jak zapobiegać jej powstawaniu? Perspektywa każdego z nas ogranicza się obecnie do działań takich, jak choćby poszerzanie wiedzy o ekologii, przemyślane zakupy lub stosowanie naturalnych nawozów w rolnictwie. Większość urządzeń, w których miały zastosowanie freony, została już wycofana z użytkowania. Niestety, ale technologie związane z emisją tych gazów, wykorzystuje się na obszarze wschodniej Azji. Od ich eliminacji wiele zależy.  

Zobacz też: Jak długo rozkładają się śmieci? Plastikowa butelka - 500 lat, aluminiowa puszka "tylko" 200