Peryfraza - co to jest i dlaczego jest ważna?
Co to jest peryfraza i dlaczego może być ważna? Dzięki tej figurze stylistycznej możemy bardzo ubogacić swój język. Jednocześnie znajomość zagadnień z nią związanych pozwala lepiej zrozumieć teksty literackie - tak współczesne, jak i dawne.
Peryfraza, jak już wiemy, występuje w literaturze oraz codziennym języku. Technicznie jest to zastąpienie popularnego słowa nieco dłuższym opisem. Może chodzić o omówienie nazwy człowieka, zwierzęcia, zjawiska lub przedmiotu w taki sposób, że wykorzystuje się jego rozpoznawalne cechy. Muszą być dobrane tak, żeby dzięki nim wprost wynikało to, czego dotyczy peryfraza. Wyraz zostaje omówiony poprzez wybór innych słów.
Warto wiedzieć, że peryfraza wywodzi się z poezji, gdzie pełniła bardzo ważną funkcję. Dzięki omówieniom można było wyeliminować z niej słownictwo charakterystyczne dla codziennych interakcji. Nadawano przez to utworom wzniosły ton.
Peryfraza - przykład z literatury
Jak prezentuje się literacka peryfraza? Przykład można zaczerpnąć choćby ze ''Stepów akermańskich'' Adama Mickiewicza. ''Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu'' jest peryfrazą stepu. Podobny zabieg znaleźć można także w ''Trenach'' Jana Kochanowskiego. Śmierć została tam opisana jako ''sen żelazny, twardy, nieprzespany''. Podobnych przykładów jest oczywiście wiele.
Warto dodać, że szczególnym rodzajem peryfrazy jest eufemizm. W tym przypadku zastąpienie prostego przekazu omówieniem ma dodatkowy sens. Słowa dobiera się do opisania sytuacji w określony sposób, bo powiedzenie wprost mogłoby zostać przez kogoś odebrane jako obraza. Jednocześnie sformułowanie staje się w zamierzony sposób nieadekwatne do sytuacji. Przykłady? Oto kilka eufemizmów:
- mijać się z prawdą - kłamać
- przenieść się na łono Abrahama - umrzeć
- niezbyt ładnie pachnieć - śmierdzieć
- kobieta lekkich obyczajów - prostytutka
Należy pamiętać o tym, że używanie eufemizmów jest często związane nie tylko z kreatywnością czy posiadaniem bogatego języka, ale także z taktem, dobrym wychowaniem i towarzyską delikatnością.
Peryfraza a parafraza. Czym się różnią?
Peryfraza a parafraza? Często zdarza się nam mylić te dwa pojęcia. Pomimo podobnego brzmienia terminów, ich znaczenie jest całkiem różne. O ile peryfraza jest rodzajem omówienia zastępującego wyrażenie czegoś wprost, to parafraza jest to według ''Słownika języka polskiego PWN'':
swobodna przeróbka utworu literackiego lub czyjejś wypowiedzi rozwijająca i modyfikująca treść pierwowzoru
Parafraza jest więc czymś zupełnie innym od będącej figurą stylistyczną peryfrazy. Warto mieć to na uwadze po to, by nie popełniać błędów.
Na czym polega peryfraza słowotwórcza?
Kolejnym ważnym terminem, który warto rozumieć, jest peryfraza słowotwórcza. Inaczej nazywa się ją ''definicją słowotwórczą''. Jest to w słowotwórstwie taka definicja wyrazu pochodnego, która zawiera wyraz podstawowy. Choć być może brzmi to w sposób nieco zawiły, to z pewnością zagadnienie to pomogą wytłumaczyć przykłady. Oto kilka z nich:
- kotek - mały kot
- psisko - wielki pies
- wysypisko - tam, gdzie się wysypuje
- kamyk - mały kamień
- założyciel - ten, kto coś założył
Peryfraza słowotwórcza inaczej bywa nazywana ''eksplikacja słowotwórczą''.
Peryfraza - jak używać w codziennych sytuacjach?
Jakie znaczenie ma dla nas peryfraza? Jak używać jej w codziennych sytuacjach i czy warto to robić? Wykorzystanie tej figury stylistycznej może być dobrym sposobem na wzbogacenie wypowiedzi. Dzięki peryfrazie jesteśmy w stanie wypowiedzieć się w sposób zrozumiały, ale jednocześnie delikatny i aluzyjny. Jednocześnie pozwala to również w ciekawy sposób wyeliminować powtórzenia. Przykład chętnie używanych peryfraz to np.:
- lekkoatletyka - królowa sportu
- media - czwarta władza
- Czesi - południowi sąsiedzi
- waga ciężka - królewska waga
- Mount Everest - dach świata
Zobacz też: ''Kordian'' - streszczenie szczegółowe i krótkie, plan wydarzeń
