"Wesele": streszczenie i najważniejsze wiadomości na temat lektury
"Wesele" Stanisława Wyspiańskiego jest jedną z najważniejszych pozycji w kanonie literatury polskiej. Okoliczności jego powstania są związane z autentycznym weselem, które miało miejsce w 1900 roku, a w którym uczestniczył autor dramatu. Wydarzenie to natchnęło go do stworzenia wyjątkowego utworu, który pod przykrywką tradycyjnego wesela przemyca niezwykle krytyczną, ale też prawdziwą ocenę społeczeństwa współczesnego Wyspiańskiemu. Pisarz wytyka beznadzieję, w jaką popadł naród niezdolny do podjęcia walki o własną niepodległość. Poniżej prezentujemy streszczenie "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego.
)
"Wesele": plan wydarzeń
Ramowy plan wydarzeń dramatu "Wesele" można sprowadzić do następujących punktów:
- Rozmowa Dziennikarza z Czepcem i Zosią.
- Dyskusja Kliminy z Radczynią.
- Kasper uwodzi Zosię.
- Rozmowa Pana Młodego z Księdzem.
- Miłość Pana Młodego do nowo poślubionej żony.
- Flirt Poety z Maryną.
- Rozmowa Pana Młodego z Żydem.
- Pojawienie się Racheli
- Rozmowa Pana Młodego z Rachelą.
- Zainteresowanie Poety Rachelą.
- Rozmowa Poety z Gospodarzem na temat chłopów.
- Rady Czepca dla Poety.
- Spór o dług.
- Rozmowa o powstaniu chłopskim.
- Wyznanie Pana Młodego.
- Propozycja zaproszenia na wesele chochoła.
- Młoda para zaprasza chochoła.
- Przygotowania do oczepin.
- Pojawienie się Widma.
- Przybycie Stańczyka.
- Stańczyk wręcza Dziennikarzowi laskę błazna.
- Zwidy i wyznanie Poety.
- Hetman pojawia się przed Panem Młodym.
- Dziad widzi Upiora.
- Pan Młody rozmawia z żoną o ich wspólnym szczęściu.
- Przybycie Wernyhory i rozmowa z Gospodarzem.
- Wernyhora wręcza Gospodarzowi złoty róg.
- Gospodarz oddaje złoty róg Jaśkowi.
- Staszek znajduje złotą podkowę.
- Gospodarz zarzuca miastowym fałszywe zachowanie.
- Pijaństwo Nosa i awantura Czepca.
- Rachela wyznaje swe uczucia Poecie.
- Rozmowa Pana Młodego z Haneczką i Poety z Maryną.
- Kuba opowiada o wizycie Wernyhory.
- Dziad prosi Czepca, by ten powstrzymał chłopów.
- Panna Młoda opowiada swój sen Poecie.
- Znaki na niebie.
- Wieści Gospodyni.
- Gospodarz przypomina sobie rozkaz Wernyhory.
- Powrót Jaśka, który zauważa, że zgubił złoty róg.
- Piosenka chochoła.
- Taniec zebranych weselników.
"Wesele": streszczenie szczegółowe
"Wesele" Wyspiańskiego jest dramatem, co oznacza, że zostało ono napisane z podziałem na role. Całość składa się z trzech aktów. Oto streszczenie szczegółowe "Wesela":
- Akt 1
Akcja utworu rozpoczyna się w izbie wiejskiej chaty, gdzie odbywa się przyjęcie weselne. Dokoła słychać dźwięki muzyki i gwar wszechobecnych rozmów. Jedną z nich toczy Czepiec z Dziennikarzem. Stara się skłonić gościa z miasta do dostrzeżenia w chłopach ludzi godnych uwagi, tymczasem ten jest znudzony miejskim życiem i chce zaznać spokoju, jaki chłopi mają na wsi. W tym akcie poznajemy też pozostałych bohaterów utworu:
- Zosia i Haneczka to młode i wesołe panny,
- Jasiek i Kasper to z kolei młodzieńcy ze wsi,
- Radczyni - kobieta bardzo wyniosła, pobłażliwie odnosząca się do ludu;
- Klimina, okoliczna swatka;
- Pan Młody zapatrzony w swoją urodziwą wybrankę;
- Panna Młoda – to dziewczyna prostolinijna, a czasem wręcz naiwna
- Poeta - człowiek znużony własnym powodzeniem u płci przeciwnej.
W pewnym momencie w izbie zjawia się Żyd. Podejmuje on rozmowę z Panem Młodym, z której dowiadujemy się o istotnych różnicach między grupami społecznymi. Pan Młody z kolei zachwyca się swoją żoną, przy której inne panny wydają mu się nijakie. Do izby weselnej przybywa też Rachela - córka Żyda. Obecność Racheli, powoduje, że goście zaczynają rozmawiać o sztuce. Poeta zwierza się, że pragnie napisać dramat. Jego rozmowę z Gospodarzem przerywa pojawienie się Czepca i Ojca. Tymczasem chłopi uznają, że Poeta jest nieszczęśliwy. Zdaniem Czepca powinien on poślubić dziewczynę z ludu. Tymczasem wybucha kłótnia między Czepcem a Żydem. Bierze w niej udział również Ksiądz. Gospodarz przypomina im o rzezi, jakiej chłopi dokonali przed laty na szlachcie. Rachela sugeruje, by zaprosić do środka chochoła. Jej sugestii ulega Poeta, który prosi nowożeńców, aby go zaprosili. Młoda para zaprasza z uśmiechem chochoła.
- Akt 2
Gdy wybija północ, do izby wchodzi chochoł. W izbie zaczynają dziać się dziwne rzeczy: kobieta widzi Widmo byłego narzeczonego, Dziennikarzowi ukazuje się Stańczyk, do Poety przychodzi Rycerz, a Panu Młodemu ukazuje się zjawa Hetmana Branickiego. Dziad z kolei widzi Upiora Szeli. Każda z widmowych postaci ma związek z trudną historią Polski i stanowi wyjątkowy symbol. Rozmowy biesiadników z upiorami przypominają o trudnych wydarzeniach z przeszłości. W końcu przed chatą pojawia się Wernyhora, który wydaje rozkaz Gospodarzowi, aby rozesłał wici wzywające lud do powstania. Przekazuje mu oprócz wskazówek także złoty róg. Jego dźwięk rozbudzi w sercach ludzi wolę walki. Zmęczony Gospodarz przekazuje róg Jaśkowi, który ma wezwać chłopów do stawiania się o świcie przed kaplicą. Tymczasem Staszek przekazuje Gospodarzowi złotą podkowę, która jest namacalnym dowodem wizyty Wernyhory.
- Akt 3
Akt trzeci rozpoczyna się o poranku, kiedy większość gości jest już mocno zmęczona całonocną zabawą. W izbie pojawia się pijany Nos, a Panna Młoda opowiada Poecie sen, w którym diabły wiozły ją w złotej karecie do Polski. Do Czepca przychodzi Kuba i opowiada o wizycie Wernyhory i złotej podkowie, którą Gospodyni schowała w skrzyni. Czepiec próbuje obudzić Gospodarza, jednak mu się nie udaje. Postanawia sprowadzić chłopów. Tymczasem Gospodarz nic nie pamięta z wydarzeń ubiegłej nocy. Przybywa Czepiec. Grozi gościom z miasta, że jeśli nie wesprą chłopstwa, to rozprawi się z nimi krwawo. Kiedy Czepiec wygraża zachwyconemu przyrodą Panu Młodemu, Gospodarz przypomina sobie rozmowę z Wernyhorą. Wśród gości czuć podniecenie i oczekiwanie. Wypatrują znaków. Nagle słychać tętent kopyt. Do izby wpada Jasiek, który orientuje się, że zgubił złoty róg, którym miał dać znak do powstania. Podczas gdy chłopak nieudolnie próbuje rozbudzić ludzi, w izbie pojawia się również chochoł. Nakazuje mu wyjęcie zgromadzonych szabli i kos. Rozpoczyna się chocholi taniec.
"Wesele": bohaterowie utworu
"Wesele" to dramat, w którym pojawia się duża liczba postaci. Część z nich to postaci realne, np. Gospodarz, Państwo Młodzi, Jasiek, Czepiec itd. Drugą część bohaterów "Wesela" stanowią widma i upiory istotne dla historii polskiej (Stańczyk, Hetman, Upiór Szeli).
Jak wiadomo utwór powstał w oparciu o prawdziwe wydarzenia, nie dziwi więc, że próbowano zidentyfikować kim są pierwowzory postaci z dramatu. I tak według analizy Tadeusza Boya- Żeleńskiego wynika, że:
- Pan Młody - Lucjan Rydel
- Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna
- Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer
- Gospodyni - Anna z Mikołajczyków
- Czepiec - Błażej Czepiec
- Dziennikarz - Rudolf Starzewski
- Rachela - Józefa (Pepa) Singer
- Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Radczyni - Antonina Domańska
- Zosia - Zofia Pareńska
- Maryna - Maria Pareńska
- Haneczka - Hana Rydlówna
- Nos - Tadeusz Noskowski
)
"Wesele": opracowanie
"Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, jest nie tylko jednym z najważniejszych dzieł w dorobku tego autora, ale także w całej literaturze polskiej. Oparte jest na kanwie autentycznych wydarzeń, w których brał udział autor.
Opracowanie "Wesela" przyda się szczególnie podczas przygotowań do matury lub sprawdzianu. Utwór został przeanalizowany przez wielu znawców i krytyków literackich. Uznawany jest za dramat symboliczny, w którym autor zawiera ukrytą krytykę narodu. W utworze znajdziemy mnóstwo odwołań do trudnej historii Polski. W postaci duchów, upiorów i zjaw pojawiają się tak charakterystyczne postacie jak Stańczyk czy Hetman Branicki, będący symbolem zdrady narodowej. Utwór składający się z zaledwie trzech aktów jest wielowątkowy i wielopłaszczyznowy. Pokazana zostaje w nim ignorancja i brak odpowiedzialności inteligencji, a jednocześnie zapał i chęć chłopstwa do walki.
W utworze pełno jest symboli i znaków, które mogą umknąć czytelnikowi. Ważne jest, aby zwracać uwagę na didaskalia, w których znajdziemy nawiązanie do ważnych symboli narodowych - na ścianie izby widać płótno przedstawiające bitwę pod Racławicami, na innym jest widoczna postać Wernyhory, który nawiedzi Gospodarza.
Wyspiański w swoim dziele podejmuje ryzykowną decyzję, burząc funkcjonujące w narodzie mity o przywództwie inteligencji, która w jego oczach nie jest w stanie wziąć odpowiedzialności za naród i przewodzić mu w walce o wolność. Nie boi się wskazać błędów i przywar, które sprawiają, że polski lud staje się bezwolny i zdany na łaskę i niełaskę zaborców.
Zobacz też: "Stary człowiek i morze". Streszczenie i plan wydarzeń lektury
