Legenda o Lajkoniku jest silnie zakorzeniona w polskiej tradycji. Większość z nas doskonale wie, że wiąże się ona nierozerwalnie z Krakowem, którego symbolem od dawna jest właśnie ta postać. Ale kim tak naprawdę jest Lajkonik?
Legenda o Lajkoniku - skąd się wzięła i jak brzmi?
Czasem nazywa się go także "konikiem zwierzynieckim" oraz "Tatarzynem". To bohater przedstawiony jako jeździec z brodą, ubrany w orientalny strój (najczęściej ma szpiczastą czapkę). W legendzie był to flisak, przebrany za brodatego Tatara, który pierwszy ruszył do walki z nieprzyjacielem, by chronić polską ziemię.
)
Legenda o Lajkoniku - skąd wziął się orientalny strój Lajkonika?
Opowieść ta jest najczęściej łączona z jednym z napadów tatarskich na Kraków, mających miejsce w XIII wieku. Ludzie żyli w ciągłym niepokoju, nie wiedząc, kiedy natrą na nich hordy Tatarów. Zgodnie z przekazem, wszystko miało miejsce w Boże Ciało, gdy mieszkańcy Krakowa udali się na procesję związaną z tą uroczystością. Właśnie wtedy doszły do nich wieści o najeździe Tatarów, którzy dotarli do przedmieść Zwierzyńca. Ludzie zaczęli się modlić, by znaleźć jakieś rozwiązanie tej sytuacji. Wśród wystraszonych Polaków znalazł się jednak dzielny flisak (osoba w dawnej Polsce zajmująca się rzecznym spławem towarów), który skrzyknął innych i namówił ich do stawienia czoła najeźdźcom.
Niektóre wersje legendy podają, że Polacy zaskoczyli Tatarów we śnie - inne, że starli się z nimi w równej i zaciekłej walce. W obu przypadkach odnieśli jednak zwycięstwo, a następnie przebrali się w orientalne stroje, by na przechwyconych koniach wjechać na powrót do Krakowa. Mieszkańcy z początku przestraszyli się przybyszy, jednak gdy zrozumieli, że to grupa zwycięskich flisaków, zaczęli wiwatować na ich cześć. Burmistrz miasta zapowiedział wówczas, że każdego roku, by upamiętnić to, czego dokonali Polacy, do Krakowa będzie wjeżdżał flisak przebrany za tatarskiego chana, otwierając tym samym zwycięski pochód.
Lajkonik - legenda, a współczesny pochód
Legenda wiąże się z dawnymi wydarzeniami, ale te wciąż nie zostały zapomniane. Każdego roku, w oktawę Bożego Ciała, przez Kraków przemierza pochód Lajkonika. Przygotowania rozpoczynają się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. Trasa ma swój początek przy siedzibie Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (ul. Senatorska 1), a jej celem jest Rynek Główny. Lajkonik, kierujący pochodem, zbiera do koszyka niewielkie pieniądze jako haracz od kupców na placu Na Stawach.
Bohater odwiedza również klasztor sióstr Norbertanek, ponieważ to w jego sąsiedztwie doszło do słynnej bitwy między Polakami i Tatarami. Lajkonik zagląda także do pobliskich sklepów, uderza buławą przechodniów i wciąż zbiera drobny haracz. Stałym elementem pochodu jest również taniec Lajkonika z chorągwią, który odbywa się zawsze na skrzyżowaniu przy filharmonii. Już na Rynku Głównym, przy Wieży Ratuszowej, prezydent Krakowa razem z Lajkonikiem wznoszą toast za pomyślność mieszkańców miasta. Wszystko kończy urbem salutare (pokłon miastu) - kolejny taniec wykonywany przez Lajkonika.
Pochód został w 2014 roku wpisany na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, którą stworzyło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
)
