Król Popiel – kim był legendarny władca?
Bohater podania, Król Popiel, to legendarny władca Polan (czy też raczej Goplan, uważanych za protoplastów Polan), żyjący w IX wieku. Był synem Popiela I, wywodzącego się z dynastii Popielidów, potomka Leszka III i Julii – siostry Juliusza Cezara. Przedpiastowski władca w licznych przekazach figurował również pod imionami Pąpiel, Pumpil bądź Popel. W przeciwieństwie do swojego ojca był władcą demonicznym i okrutnym, przedstawianym zgodnie przez wszystkich kronikarzy w bardzo złym świetle. Gall Anonim wspomina o nim w swej Kronice jako o księciu zamieszkującym w Gnieźnie. Według kronikarza na postrzyżyny synów Popiela nie zaproszono dwóch tajemniczych gości przybyłych do Gniezna, którzy udali się zatem w odwiedziny do ubogiego rolnika, Piasta, wyprawiającego postrzyżyny swego syna, Siemowita. Ten w przyszłości miał zdetronizować Popiela.
Legenda o Popielu w znacznie bardziej rozbudowanej wersji pojawia się również w Kronice Wincentego Kadłubka, który umiejscawia ją nad jeziorem Gopło. Późniejsza ''Kronika wielkopolska'' podaje nawet, iż miejscem śmierci Popiela była Mysia Wieża w Kruszwicy, przekaz ten powtarzają także takie kroniki, jak ''Kronika polsko-śląska'' czy ''Kronika książąt polskich''. Jednakże zapis ten niewiele ma wspólnego z realiami historycznymi, gdyż Mysia Wieża została wybudowana jako fragment zamku wzniesionego dopiero w XIV wieku z rozkazu Kazimierza Wielkiego, w miejsce dawnego grodu z X wieku. Dalsze wątki legendy o Popielu pojawiają się również u Jana Długosza, w jego ''Rocznikach''.
Zobacz też: Analiza i interpretacja wiersza: jak je poprawnie przeprowadzić? [PRZYKŁAD]
Król Popiel – legenda o władcy zjedzonym przez myszy jako inspiracja
Warto wiedzieć, że inspiracją dla twórców utworów literackich stał się król Popiel, legenda o władcy, którego zjadły myszy natomiast to motyw często powracający w dziełach kultury. Okrutny władca został kluczową postacią ''Starej Baśni'' – powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, pojawia się też w powieści historycznej Zbigniewa Nienackiego zatytułowanej ''Dagome iudex''. Z kolei Juliusz Słowacki poświęcił postaci Popiela Rapsod I swojego poematu ''Król-Duch''.
Elementy legendy o Popielu zapożyczone zostały także w innych dziedzinach kultury. Nawiązuje do niej między innymi nazwa ceglanej wieży, znajdującej się w Kruszwicy, na Półwyspie Rzępowskim, nad jeziorem Gopło. Ten element architektoniczny stanowi pozostałość po zbudowanym około 1350 roku zamku w Kruszwicy, zniszczonym w 1657 roku przez Szwedów. Motyw wieży położonej na wyspie, której mieszkańcy zostają zabici i zjedzeni przez myszy pojawia się również w grze komputerowej ''Wiedźmin 3''.
Zobacz też: ''Makbet'' - streszczenie szczegółowe i krótkie, plan wydarzeń
Legenda o Popielu – treść
Legenda o Popielu przenosi nas do potężnego warownego średniowiecznego grodu Kruszwica nad jeziorem Gopło. Mieszka tu słowiański król zwany Popielem. Jest władcą złym i podłym, a do najokrutniejszych czynów zachęca go jego żona, piękna i niezwykle podstępna Niemka, Gerda. To ona również podsyca jego chciwość oraz skłonność do wystawnego i kosztownego życia, przez co władca coraz bardziej łupi swych podwładnych. Jedyny głos rozsądku stanowi rada starszych, w której zasiadają stryjowie Popiela, ale królowi nie w smak dawać im posłuch. Konflikt między nim a radą coraz bardziej narasta, a żona pieczołowicie go podsyca. Na dodatek krewni grożą Popielowi usunięciem go z tronu. To ogromne zagrożenie dla okrutnego władcy.
W końcu król wraz z Gerdą postanawiają pozbyć się stryjów podstępem. W tym celu Popiel wysyła do krewnych zaproszenie, informując ich, że jest bardzo chory i przed śmiercią chce się z nimi pojednać oraz przekazać władzę w ręce najgodniejszego z nich. Wkrótce stryjowie gromadzą się wokół łoża rzekomo umierającego władcy, a ten, z pomocą żony, częstuje ich trunkiem zaprawionym trucizną. Mężczyźni zbyt późno orientują się w podstępie i w krótkim czasie konają w męczarniach. Popiel zakazuje swym sługom pogrzebania otrutych mężów. Zwłoki zostają wrzucone do Gopła, gdzie mają stanowić pożywienie dla ryb i raków.
Po tych wydarzeniach nad Kruszwicą przez trzy dni i trzy noce szaleje niezwykle gwałtowna burza. Gdy żywioł w końcu odpuszcza, od strony Gopła nadciągają myszy, które wylęgły się z niepogrzebanych zwłok. Walka z gryzoniami nic nie daje, Popiel wraz z żoną ucieka podziemnym przejściem w stronę jeziora, po czym przeprawia się czółnem na wyspę i chroni w wieży, sądząc że tam będzie bezpieczny. Niestety, myszy docierają i tam. W parę chwil po królu Popielu i jego żonie zostaje zaledwie korona królewska.
