"Pieśń o Rolandzie": autor dzieła
Wśród popularnych i często omawianych utworów wymienia się właśnie "Pieśń o Rolandzie". Autor tego dzieła nie jest niestety znany. Istnieje jednak kilka hipotez na temat tego, kto odpowiada za treść eposu. Według jednej z nich, autorstwo "Pieśni o Rolandzie" przypisuje się Turoldowi (tłumaczy się to wskazówką, zawartą w ostatnim wierszu dzieła). Autorem może być też biskup Bayeux lub opat Malmesbury. Niektórzy eksperci twierdzą, że Turold odpowiada jedynie za stworzenie ostatniej części "Pieśni o Rolandzie", dla innych natomiast powinno się go postrzegać jako wykonawcę utworu. Niewątpliwie jednak autor wykazał się doskonałym oczytaniem, właściwą analizą psychiki człowieka, a także pokazał, że umie obserwować zachowania innych osób.
Zobacz też: "Wesele" - Stanisław Wyspiański: streszczenie szczegółowe
"Pieśń o Rolandzie": problematyka utworu
"Pieśń o Rolandzie" najprawdopodobniej powstała w XI wieku, jednak zapisana została dopiero w XII wieku. Utwór ten wiąże się silnie ze starofrancuską epiką rycerską, nazywaną chansons de geste, co oznacza "pieśń o czynie". Tego rodzaju dzieła stanowiły zazwyczaj specjalnie opracowane poematy rycerskie opowiadające o losach legendarnych i historycznych postaci, które dokonywały wielkich czynów. Najpierw znano je wyłącznie z przekazów ustnych, dopiero później zaczęto je spisywać.
Historia opowiedziana w utworze skupia się na autentycznych wydarzeniach – wyprawy króla Francji, Karola Wielkiego, do Hiszpanii w roku 778 roku. W rzeczywistości miała też miejsce napaść górali baskijskich na tylną straż armii Karola Wielkiego w wąwozie Roncevaux. Wydarzenia przedstawione w "Pieśni o Rolandzie" miały za zadanie rozsławić wizerunek rycerza doskonałego według norm chrześcijańskich. Jego głównymi cechami były:
- waleczność,
- męstwo,
- poświęcenie Bogu,
- wierność ojczyźnie i swojemu królowi.
Każdą z tych cech bez wątpienia reprezentował hrabia Roland.
Zobacz też: "Odyseja" - streszczenie, bohaterowie, plan wydarzeń
"Pieśń o Rolandzie": streszczenie szczegółowe
Streszczenie szczegółowe "Pieśni o Rolandzie" pozwala skupić się na detalach utworu. Dzięki niemu odbiorcy dzieła łatwiej jest zrozumieć jego istotę.
Karol Wielki od wielu lat toczy walkę z Saracenami na terytorium Hiszpanii. Ostatecznie ostoją jego przeciwników została Saragossa. Miejscem tym władał król Marsyl, a u jego boku trwała królowa Bramimonda. Marsyl był na tyle sprytny i domyślny, że rozumiał, że niebawem może zostać pokonany jak jego poprzednicy. W trakcie narady jego doradca, Blankandryn, podsuwa mu pomysł na pewien podstęp. Zgodnie z nim, Marsyl miałby przyrzec Karolowi, że jeśli odejdzie z Hiszpanii, on przyjmie chrześcijańską wiarę. Aby potwierdzić swoją dobrą wolę, władca Saracenów przysłałby kilku zakładników pochodzących z szanowanych rodów. W ten sposób ocaliliby Hiszpanię. Marsyl postępuje zgodnie z jego radą i wysyła posłów do Karola Wielkiego.
Posłowie docierają do króla Francji akurat wtedy, gdy ten cieszy się ze zdobycia Kordoby. Karol Wielki zwołuje naradę, na której zjawiają się także Roland, Oliwier i Ganelon. Pierwszy z nich twierdzi, że nie powinno się ufać królowi Saracenów, ponieważ już wcześniej zdobył się na zdradę, gdy zabił dwóch hrabiów francuskiego pochodzenia. Uważa, że powinno się kontynuować walkę z Saracenami, czemu z kolei sprzeciwia się Ganelon.
Król ostatecznie postanawia wysłać do Saragossy swojego posła. Kiedy nie zgadza się na żadnego z ochotników, Roland w końcu proponuje Ganelona, z czego ten nie jest zadowolony. Chcąc nie chcąc, dołącza jednak do posłów Marsyla. Blankandryn przekonuje go o szacunku, jakim rzekomo darzy Karola Wielkiego. Ganelon przyznaje, że nienawidzi Rolanda i marzy o jego śmierci. Tak obaj zawierają sojusz, obiecując rycerzowi śmierć.
U celu Ganelon przekazuje Marsylowi wolę króla Francji. Zgodnie z nią, po przyjęciu wiary chrześcijańskiej, Marsyl ma otrzymać władzę nad połową Hiszpanii, drugą natomiast ma zarządzać nie kto inny, jak Roland. Władca Saracenów wpada w gniew, chce ugodzić Ganelona mieczem, ale zostaje powstrzymany przez swoich doradców. Marsyl otrzymuje jeszcze płaszcz sobolowy i obietnicę, że jeśli nie spełni warunków, zostanie zabity, a Saragossa zdobyta.
Marsyl przygotowuje naradę, w której uczestniczy także Ganelon. Spisek przeciwko Rolandowi zyskuje na sile, zwłaszcza że Francuz wyznaje, że póki żyje Roland, Oliwier i dwunastu parów, Karol Wielki nie zaprzestanie walki. Marsyl ma przystać na żądania Karola, dać mu zakładników, a kiedy wojska francuskie będą odchodzić z Hiszpanii, napaść na tylną straż (w niej bowiem mają się znaleźć Oliwier i Roland).
Ganelon powraca do Francji i przekazuje królowi, że Marsyl zgadza się spełnić jego warunki. Saraceni otaczają wojsko francuskie, które opuszcza Hiszpanię. Wtedy też Ganelon poleca Rolandowi, by dowodził tylną strażą, a król, choć niechętny, popiera go. Do Rolanda dołącza Oliwier.
Straż szybko orientuje się w sytuacji i wówczas Oliwier nakazuje Rolandowi zadąć w róg, by w ten sposób ostrzec pozostałe oddziały. Rycerz jednak nie chce wyjść na tchórza, dlatego uznaje, że lepiej zginąć za ojczyznę niż szukać wsparcia i uciekać. Arcybiskup Turpin popiera go, uważa, że żołnierze powinni ginąć za wiarę. W walce Roland zabija siostrzeńca hiszpańskiego władcy.
We Francji szaleje okrutna burza. Marsyl chce wesprzeć swoje oddziały. Turpin natomiast wlewa otuchę w serca francuskich żołnierzy, przekonując ich, że wkrótce zostaną prawdziwymi męczennikami. Kiedy sytuacja staje się beznadziejna, arcybiskup zwraca się do Rolanda, by ten zadął w róg, aby wojsko mogło się przynajmniej wrócić po ich ciała, których miejsce jest we Francji. Kiedy rycerz spełnia jego prośbę, Karol Wielki momentalnie zawraca wojsko, każąc trzymać pod strażą Ganelona.
Rolandowi udaje się odciąć dłoń Marsyla. Myśli nad przykrym losem żołnierzy. Saraceni muszą się cofnąć, ale zagrożenie wciąż stanowi Marganis, będący wujem Marsyla. To on zadaje śmiertelny cios Oliwierowi. Ten, nim skona, zabija jeszcze swojego przeciwnika, a potem modli się o żołnierzy. Roland rozpacza, rozpamiętując śmierć przyjaciela. Mdleje, a kiedy wraca mu przytomność, dostrzega, że przy życiu zostali poza nim wyłącznie arcybiskup i rycerz Gotier z Hum.
Roland po raz kolejny dmie w róg. Przeciwnicy zabijają jego konia. Rycerz opiekuje się arcybiskupem, który odniósł poważne rany. Roland jest przekonany, że i on niebawem zginie. Po śmierci arcybiskupa, rycerz idzie na wzgórze z rogiem i mieczem. Znów mdleje, a wtedy jeden z Saracenów, dotąd udający martwego, atakuje go. Rolandowi, po odzyskaniu przytomności, udaje się zabić przeciwnika rogiem. Stara się połamać swój miecz, by w razie czego nie dostał go żaden z wrogów, jednak bez skutku.
Roland w końcu kładzie się i zwraca swą twarz ku Hiszpanii, by poczytano go za zwycięzcę. Po jego duszę przychodzą Archanioł Gabriel, cherubin i Archanioł Michał. Kiedy na miejsce dociera wojsko z Karolem Wielkim na czele, władca jest zrozpaczony. Mimo tego, zleca pościg za hiszpańskimi oddziałami, choć wyznacza straż do pilnowania ciał swoich żołnierzy. Dzięki pomocy z nieba, Francuzom udaje się dogonić wrogów i pomścić tych, którzy zginęli. W nocy władca ma sny w związku ze zbliżającym się starciem.
Marsyl powraca do Saragossy, gdzie panują podłe nastroje. Nadciąga także emir Baligant, który ofiarowuje mu rękawicę na prawą rękę. Władca Saracenów zapowiada, że jeśli Baligant pomoże mu w walce z Francją, otrzyma Hiszpanię.
We Francji boleją nad stratą Rolanda. Król rozkazuje pochować wszystkich w zbiorowym grobie, jednak każe wyciąć serca Oliwiera, Rolanda i arcybiskupa, a po zawinięciu w całuny umieścić w sarkofagu z marmuru. Wkrótce zjawiają się posłowie Saracenów, by wypowiedzieć wojnę. W bitwie ginie syn i brat Baliganta, a on sam otrzymuje śmiertelny cios. Gdy Marsyl dowiaduje się o klęsce, umiera. Tymczasem Karol dociera do Saragossy, zajmuje ją, a następnie rozkazuje zniszczenie wszystkich symboli muzułmańskich oraz judaistycznych i ochrzcić mieszkańców miasta, natomiast tych, którzy nie chcą przyjąć wiary chrześcijańskiej, zabić. Bramimonda zgadza się na chrzest.
Karol Wielki zostawia straż w Saragossie, a sam powraca do Francji. Tam odbywa się pogrzeb wielkich bohaterów: Oliwiera i Rolanda. Zdrajca Ganelon zostaje skazany na śmierć, podobnie jak trzydziestu jego krewnych. Tymczasem Bramimonda otrzymuje chrzest, a noc później władca francuski znów ma widzenie. Tym razem przychodzi do niego Archanioł Gabriel i opowiada o królu Vivianie, który nie potrafi samodzielnie stawić czoła poganom. Władca z ciężkim sercem gotuje się na nową bitwę.
