''Skąpiec'' to jedna z najsłynniejszych komedii autorstwa Moliera, którą po raz pierwszy wystawiano w teatrze w 1668 roku. Pierwszy polski przekład nosił tytuł ''Łakomiec'' i pojawił się w 1759 roku. Utwór ten znajduje się w kanonie lektur, dlatego też warto zapoznać się z jego streszczeniem, a także przyjrzeć się bliżej poszczególnym postaciom, należącym do świata przedstawionego tego dzieła.
''Skąpiec'': Molier – sylwetka twórcy
Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, kim był twórca znanej i cenionej komedii scenicznej ''Skąpiec''. Molier, czy może raczej Jean Baptiste Poquelin, nie zajmował się wyłącznie pisaniem komedii. Dał się poznać jako pisarz, poeta, a także aktor (to on odegrał główną rolę w wystawianym po raz pierwszy ''Skąpcu''). Molier przyszedł na świat 15 stycznia 1622 roku w Paryżu i tam też zmarł w lutym 1673 roku. Gdy miał dwadzieścia jeden lat, razem z Madeleine Bejart, stał się założycielem teatru Illustre Theatre. Słynął on z wystawianych tam średniowiecznych fars, jak również włoskich commedie dell’arte. W swoich komediach oraz tragikomediach Molier poruszał temat życia rodzinnego, hipokryzji, a także zwracał uwagę na obyczajowość XVII-wiecznej Francji. Utwory te cieszyły się tak ogromną popularnością, że przetłumaczono je na szereg współczesnych języków. Poza ''Skąpcem'', wśród najbardziej znanych dzieł Moliera, wymienia się takie tytuły, jak:
- ''Pocieszne wykwintnisie'',
- ''Szkoła żon'',
- ''Szkoła mężów'',
- ''Don Juan'',
- ''Mizantrop'',
- ''Chory z urojenia''.
Zobacz też: "Odyseja" - streszczenie, bohaterowie, plan wydarzeń
''Skąpiec'': bohaterowie – charakterystyki głównych postaci
Aby lepiej zrozumieć, jakie idee wyraża książka, warto poznać postaci z komedii ''Skąpiec''. Bohaterowie utworu to:
- Harpagon – tytułowy Skąpiec. Jest ojcem Elizy i Kleanta. Charakteryzuje się nienaturalnym skąpstwem, które zostaje celowo przerysowane, a jego wady stają się tak wyraźne, że aż śmieszne. Harpagon jest mistrzem w wymyślaniu kolejnych sposobów na zaoszczędzenie pieniędzy (między innymi, dlatego jego służący pełnią kilka funkcji jednocześnie). Gardzą nim zarówno służący, jak i najbliżsi. Notorycznie upokarza swoje dzieci i w ogóle nie bierze pod uwagę ich zdania. Jest bohaterem w pełni negatywnym.
- Eliza – jest córką Harpagona. Żyje w ciągłym strachu, ulega ojcu, ponieważ została wychowana w taki sposób, by szanować jego wolę. Nie chce wywoływać jego gniewu, dlatego pozostaje posłuszna. Jest zakochana w Walerym, który przyszedł jej z pomocą, gdy tonęła.
- Kleant – jest synem Harpagona. Chce być postrzegany jako majętny, dlatego też tonie w długach i bezustannie gra w karty. Swoje serce ofiarował Mariannie, która odwzajemnia jego uczucie. Przywiedziony do ostateczności, walczy z ojcem o względy ukochanej.
- Marianna – córka szlachcica Anzelma, w której zakochuje się Kleant. Sprawuje opiekę nad chorą matką, dlatego też, mimo niechęci, musi rozważyć propozycję Harpagona, który chciałby ją poślubić. Podobnie jak Eliza, nie potrafi się przeciwstawić woli mężczyzn i postąpić wbrew temu, jak nakazuje obyczaj.
Ponadto, w ''Skąpcu'' występują jeszcze:
- Anzelm
- Frozyna
- Jakub
- Walery
- Strzałka.
''Skąpiec'': streszczenie szczegółowe
Streszczenie szczegółowe utworu "Skąpiec" prezentuje się następująco:
- Akt I
Harpagon stara się uniemożliwić plany małżeńskie Elizy, która jest zakochana z wzajemnością w Walerym. Zalotnik przekonuje dziewczynę, by razem uciekli, ta jednak za bardzo boi się gniewu ojca. Z kolei Kleant, syn Harpagona, lokuje swoje uczucia w Mariannie, opiekującej się schorowaną matką. Mówi o chęci poślubienia dziewczyny siostrze, jednak oboje podejrzewają, że ojciec nie zgodzi się na takie posunięcie.
Tymczasem Harpagon podejrzewa, że jeden ze służących, Strzałka, go okrada. Wspomina nawet na stronie o zakopanej w ogrodzie szkatułce. Później zarzuca swoim dzieciom przesadną rozrzutność. W dodatku nakazuje też Elizie wyjść za mąż za podstarzałego wdowca, zamożnego Anzelma, sam zaś informuje rodzeństwo o swoich planach ślubnych wobec Marianny. Córka kłóci się z Harpagonem, syn zaś przeżywa prawdziwy dramat.
- Akt II
Choć nikt o tym nie wie, Harpagon zajmuje się lichwiarstwem. Jednym z jego interesantów jest Kleant, o czym żadna ze stron nie wie (całej sprawie pośredniczy Simon). Gdy zostają ze sobą skonfrontowani, obaj nie kryją oburzenia – ojciec wyrzuca synowi złe prowadzenie się, syn natomiast odnosi się z pogardą do jego zajęcia.
Następnie Frozyna, swatając Harpagona z Marianną, stara się wyciągnąć od skąpca pieniądze za taką przysługę.
- Akt III
W domu Harpagona ma się zjawić Marianna. Gospodarz nakazuje służącej posprzątać na tę okazję, jednak zwraca uwagę, by nie za mocno ścierała kurze, gdyż to mogłoby zniszczyć meble. Każe także pomieszać wino z wodą, by zaoszczędzić oraz postanawia nie kupować nowego stroju służącym, tylko stać w taki sposób, by nie było widać plam. Walery zapewnia Harpagona, że zadba o odpowiedni posiłek dla gości (syty, ale skromny). Marianna pojawia się w towarzystwie Frozyny, która zauważa, że nie powinna się w ogóle przejmować swoim zamążpójściem, ponieważ Harpagon niebawem umrze, a ona odziedziczy po nim fortunę, którą będzie się mogła cieszyć z ukochanym. Na miejscu gospodarz przedstawia jej swoje dzieci, nie szczędząc przykrych słów Elizie. Kleant przyjmuje ją z rezerwą, dając do zrozumienia, że gdyby to od niego zależało, nie doszłoby do żadnego ślubu. Potem ofiaruje Mariannie pierścień z diamentem, który należy do Harpagona, co wywołuje wściekłość pana domu.
- Akt IV
Marianna, Kleant i Frozyna dochodzą do porozumienia, chcąc wspólnie zniechęcić skąpca do ożenku. Frozyna podsuwa pomysł, by przedstawić starcowi kobietę w stroju markizy, by ten mógł zapomnieć czym prędzej o Mariannie, zakochując się w bogactwie tamtej. Harpagon nabrał jednak podejrzeń, gdy zobaczył, w jaki sposób Kleant całował rękę jego wybranki. Wypytując syna o jego relacje z kobietą, umiejętnie wyciąga z niego informacje o miłości do Marianny. Mężczyźni kłócą się i rozchodzą, obaj w gniewie. Strzałka powiadamia Kleanta o odnalezieniu skarbu Harpagona w ogrodzie. Skąpiec popada w rozpacz, gdy odkrywa jego brak.
- Akt V
W domu Harpagona zjawia się komisarz, który ma za zadanie rozpocząć śledztwo w sprawie zaginionego skarbu. Jakub, który jest przesłuchiwany jako pierwszy, wskazuje na Walerego, ponieważ nigdy za nim nie przepadał. Skąpiec rozpoczyna więc rozmowę z podejrzanym i stwierdza, że go okradł. Walery, który zrozumiał, że Harpagon ma na myśli Elizę, przyznaje się do winy. Skąpiec dowiaduje się jednak o tym, że jego córka podpisała przyrzeczenie małżeństwa i chce wziąć ślub z Walerym. Wściekły ojciec odgraża się, że pośle Elizę do klasztoru, natomiast na Walerym dokona zemsty.
Niespodziewanie jednak w domu Harpagona pojawia się Anzelm. Kiedy rozmawia z Walerym, młodzieniec przedstawia mu się jako syn Tomasza d’Alburci (dowodami są pieczątka rubinowa ojca, a także bransoletka, którą założyła mu matka). Anzelm jest zdumiony, zauważa, że Tomasz razem z rodziną (żoną i dziećmi) zginął w katastrofie morskiej. Walery przyznaje, że jest cudownie ocalonym dzieckiem pary, który wraz ze służącym zdołał się uratować. Wzruszony Anzelm przyznaje, że to on jest legendarnym Tomaszem d’Alburci. Marianna potwierdza jego słowa, przyznając, że są rodzeństwem.
Anzelm nalega, by Harpagon zgodził się na śluby dzieci. Ostatecznie skąpca, który myśli wyłącznie o swojej szkatułce, udaje się przekupić.
Zobacz też: "Ludzie bezdomni" - streszczenie, bohaterowie, film
''Skąpiec'': krótkie streszczenie utworu
Krótkie streszczenie "Skąpca" może okazać się bardzo przydatne podczas omawiania utworu w szkole. Jak przedstawiają się losy Harpagona i jego dzieci?
Eliza i Walery planują ślub, jednak dziewczyna boi się, co powie na to jej ojciec, Harpagon. Z kolei Kleant, brat Elizy, przyznaje się siostry do uczucia, jakim darzy Mariannę. Tymczasem ojciec oznajmia Elizie, że planuje ją wydać za majętnego, starszego mężczyznę – Anzelma, natomiast sam nosi się z zamiarem poślubienia Marianny. Kleant stara się zdobyć pieniądze, dlatego zgłasza się do lichwiarza, którym ostatecznie okazuje się jego ojciec. Między mężczyznami dochodzi do ostrej kłótni, po której każdy idzie w swoją stronę. Tymczasem Frozyna swata Harpagona z Marianną, choć nie otrzymuje za to przewidzianej zapłaty.
Marianna przybywa do domu Harpagona jako jego narzeczona. Po zachowaniu syna, gospodarz zaczyna coś podejrzewać i udaje mu się ustalić, że Kleant zakochał się w jego wybrance. Ponownie się kłócą i żaden nie chce ustąpić. Po tej wymianie zdań Strzałka zaczepia Kleanta, mówiąc mu o skarbie Harpagona, który wykopał w ogrodzie. Kiedy Harpagon dostrzega jej brak, wpada w panikę. Podczas śledztwa podejrzanym zostaje Walery, a w trakcie rozmowy z nim pan domu ustala, że ten kocha Elizę. Okazuje się też, że Anzelm to tak naprawdę Tomasz d’Alburci, będący ojcem Walerego i Marianny. Anzelm przekupuje Harpagona i ten w końcu wyraża zgodę na śluby swoich dzieci.
