"Ludzie bezdomni" - streszczenie, bohaterowie, film

Streszczenie "Ludzi bezdomnych" będzie doskonałym sposobem na przypomnienie sobie wiadomości z lektury. Przyda się w szczególności maturzystom i uczniom omawiającym akurat tę książkę.

''Ludzie bezdomni'' to jedno z ważniejszych dzieł Stefana Żeromskiego. Jednocześnie stanowi piątą z kolei książkę tego autora, która pojawiła się drukiem. Ukończona została w roku 1899. Przedstawia ona realia końca XIX wieku, zwracając uwagę na osobiste poświęcenie oraz pracę dla dobra innych. To historia młodego lekarza Tomasza Judyma, który angażuje się w działalność społeczną, a także jego perypetie miłosne, związane z uczuciem żywionym do Joanny Podborskiej.

Streszczenie ''Ludzi bezdomnych'': plan wydarzeń

Streszczenie ''Ludzi bezdomnych'' można zacząć od przygotowania planu wydarzeń, w którym znajdą się pewne punkty zaczepienia, pozwalające przejść do szczegółowej analizy lektury.

  1. Spotkanie doktora Judyma z panią Niewadzką, jej wnuczkami i panną Joanną Podborską w Paryżu.
  2. Powrót Judyma do Warszawy.
  3. Zafrasowanie doktora na widok biedoty na ulicy Ciepłej.
  4. Odczyt wygłoszony przez Judyma na spotkaniu u doktora Czernisza i drwiny ze strony innych lekarzy, którzy nie chcą pomagać biednym.
  5. Otwarcie prywatnej praktyki przez doktora.
  6. Wyjazd do Cisów i spotkanie z Joanną Podborską.
  7. Walka z epidemią w uzdrowiskowym szpitalu.
  8. Uświadomienie sobie swojego uczucia do Joanny przez doktora. Zaręczyny.
  9. Zwolnienie Judyma z pracy i wyjazd z Cisów.
  10. Przyjęcie pracy w Zagłębiu przez doktora, zaoferowanej mu przez znajomego, Korzeckiego.
  11. Śmierć Korzeckiego.
  12. Przyjazd Joanny.
  13. Zerwanie zaręczyn przez Judyma, który chce się poświęcić pomocy biednym i odejście Joanny.

Zobacz też: "Stary człowiek i morze". Streszczenie i plan wydarzeń lektury

''Ludzie bezdomni'': postacie

Postaci z ''Ludzi bezdomnych'' nie ma aż tak wiele i są one łatwe do zapamiętania. Wśród nich wymienia się:

  • doktora Tomasza Judyma,
  • Joannę Podborską,
  • Wiktora Judyma,
  • panią Niewadzką,
  • Natalię Orszeńską,
  • doktora Czernisza,
  • doktora Chmielnickiego,
  • doktora Węglichowskiego,
  • Krzywosąda Chobrzańskiego,
  • Korzeckiego,
  • Kalinowicza.

''Ludzie bezdomni'' – bohaterowie. Charakterystyki dwóch najważniejszych postaci

Bohaterami ''Ludzi bezdomnych'' zasługującymi na szczególną uwagę, jest para głównych postaci: Tomasz Judym oraz Joanna Podborska.

  • Tomasz Judym – główny bohater. Młody chirurg, ukończył szkołę medyczną w Warszawie oraz uczelnię w Paryżu. Syn biednego szewca, pochodzi z ulicy Cichej, kojarzonej z biedą i ludźmi ledwo wiążącymi koniec z końcem. Umie radzić sobie sam, polega wyłącznie na sobie. Z rodzinnego domu zabrała go ciotka, a w późniejszych latach znęcano się nad nim fizycznie i psychicznie. Ma wysoką wrażliwość moralną, chce walczyć z niesprawiedliwością społeczną, wykluczeniem i złem. W swoim uporze do walki z biedą pozostaje sam, nikt nie chce go wesprzeć w podejmowanych dążeniach. Marzyciel, niepotrafiący się utożsamiać z żadną klasą społeczną. Chciałby założyć rodzinę, jednak to pozostaje wyłącznie w strefie jego marzeń.
  • Joanna Podborska – obiekt westchnień głównego bohatera. Młoda guwernantka panien Orszeńskich, osoba bliska rodzinie. Brunetka o niebieskich oczach, ładna i zgrabna. Należy do zubożałej szlachty. Gdy jej rodzice zmarli, podjęła pracę, by zarobić na wykształcenie swojego rodzeństwa. Wrażliwa, lubi podziwiać dzieła sztuki. Kluczową wartość w jej życiu stanowi rodzina. Chciałaby znaleźć się u boku dobrego mężczyzny i wraz z nim pomagać biednym i potrzebującym. Wiedzie życie smutne, monotonne, wciąż boryka się ze zmęczeniem. Swoje uczucie do Judyma poświęca jednak w imię wyższości idei niesienia pomocy biednym, jakiej hołduje doktor.

''Ludzie bezdomni'': streszczenie szczegółowe

Streszczenie szczegółowe "Ludzi bezdomnych" Stefana Żeromskiego prezentuje się następująco:

Tom 1

  • Rozdział 1 – Wenus z Milo

Tomasz Judym jest na studiach w Paryżu. Mężczyzna w upalne popołudnie wybiera się do Luwru, gdzie spotyka przypadkiem panią Niewadzką, jej wnuczki: Natalię i Wandę oraz guwernantkę, Joannę Podborską. Kobiety zwracają jego uwagę, ponieważ mówią po polsku. Umawiają się, że następnego dnia wspólnie zwiedzą Wersal. Następnie jednak kobiety opuszczają stolicę Francji.

  • Rozdział 2 – W pocie czoła

Po roku Tomasz wraca do Warszawy. Tam odwiedza swojego brata, Wiktora, który wraz z żoną, Teosią, dziećmi i ciotką Pelagią zajmuje mieszkanie przy ulicy Ciepłej. Nie zastaje brata w domu, dlatego odwiedza Teosię w fabryce cygar. Z Wiktorem spotyka się dopiero nazajutrz i wspólnie idą do fabryki, rozmawiając o ciężkich latach dzieciństwa.

  • Rozdział 3 – Mrzonki

Tomasz otrzymuje zaproszenie na spotkanie lekarzy u doktora Czernisza, który znany jest w całej Europie. Judym wygłasza odczyt, zwracając uwagę na kwestie higieny (nowe sposoby dezynfekcji, jakie stosuje się w szpitalach, nowe środki do dezynfekcji mieszkań). Tomasz skupia się na tym, że lekarze ignorują potrzeby klasy najuboższych. Słuchający są oburzeni, wyśmiewają go, on jednak trwa przy swoim.

  • Rozdział 4 – Smutek

Doktor Judym spaceruje po Alejach Ujazdowskich, myśląc z goryczą, że jego walka z niesprawiedliwością społeczną pozostaje dalej w sferze marzeń. W jednej z dorożek dostrzega kobiety, które poznał w Luwrze.

  • Rozdział 5 – Praktyka

Tomasz otwiera własną praktykę lekarską (poza pracą w szpitalu). Ku jego zdziwieniu, niemal nikt nie pojawia się w gabinecie. Jego sytuacja materialna staje się coraz cięższa, a musi też wspierać finansowo brata. Od doktora Chmielnickiego dowiaduje się, że w Cisach, w zakładzie leczniczym, szukają lekarza. Jak się okazuje, właścicielką posiadłości w Cisach jest pani Niewadzka. Judym, otrzymując propozycję pracy, wyjeżdża z Warszawy.

  • Rozdział 6 – Swawolny Dyzio

Podczas podróży do Cisów Tomasz zmaga się z dziesięcioletnim chłopcem, Dyziem, który wciąż dokazuje i dokucza towarzyszom. Uwalnia się od niego dopiero wtedy, gdy wynajmuje wóz. W końcu (nie bez problemów - pijany chłop prowadzący wóz wjeżdża do rowu), dociera do celu podróży.

  • Rozdział 7 – Cisy

Doktor zwiedza miasto i dowiaduje się, że założycielem ośrodka był mąż pani Niewadzkiej. Rozpoczyna również korespondować z panem Leszczykowskim, jednym ze współwłaścicieli.

  • Rozdział 8 – Kwiat tuberozy

Tomasz zwiedza szpital. Później, podczas spaceru, natyka się na panny Orszeńskie w towarzystwie Joanny. Ksiądz zaprasza wszystkich na śniadanie. To na plebani Judym poznaje Karbowskiego, jednego spośród tamtejszych kuracjuszy. Wtedy też doktor dostrzega, że Natalia i Karbowski mają się ku sobie. Przykro mu, ponieważ także i jemu kobieta wpadła w oko. Teraz wie, że nie ma u niej szans.

  • Rozdział 9 – Przyjdź

Tomasz przygląda się przyrodzie i myśli o pięknie miłości.

  • Rozdział 10 – Zwierzenia

Joanna prowadzi pamiętnik. W nim wspomina swój dom rodzinny, czas, gdy uczyła się w Kielcach, a także sam zawód guwernantki.

Tom 2

  • Rozdział I – Poczciwe prowincjonalne idee

Judym poświęca się pracy. Staje się duszą towarzystwa, kuracjusze go lubią. Pod nieobecność Karbowskiego, na balu zaleca się do Natalii, ta jednak ignoruje jego starania. Tymczasem wybucha epidemia malarii. Pani Niewadzka prosi Judyma, by zorganizował szpitalik także w starym budynku piekarni, a Joanna ma mu pomóc. Kobieta nazywa chorych ''brudasami'', co nie podoba się Judymowi.

  • Rozdział 2 – Starcy

Tomasz chciał ulepszyć sposób funkcjonowania ośrodka, ale inni nie podzielali jego zdania. Na naradach spotykają się regularnie Listwa, Woroszewicz, Judym, Chobrzański, a także paru kuracjuszy i proboszcz. Kiedy w lutym przyjechała komisja rewizyjna, doktor chciał jej powiedzieć o swoim pomyśle osuszenia stawów, ale dyrektor Węglichowski nie dał mu zgody na to przedsięwzięcie.

  • Rozdział 3 – Ta łza, co z oczu twoich spływa

Wiktor, za sprawą pieniędzy, które otrzymał od brata, wyjeżdża za granicę, szukać pracy. Rodzina żegna się, płacząc.

  • Rozdział 4 – O świcie

Joanna opowiada Judymowi o tym, że Natalia potajemnie wyjechała z Krabowskim i wzięli ślub. Jednocześnie zaznacza, że musiała zrobić mu przykrość, bo był w Natalii zakochany. Kiedy odchodzi, Tomasz orientuje się, że to ją powinien obdarzyć uczuciem.

  • Rozdział 5 – W drodze

Rodzina Wiktora, na jego zaproszenie, przyjeżdża do Szwajcarii. Teosia jest bardzo zdenerwowana, myli stacje, ostatecznie jednak docierają na miejsce. Kiedy Wiktor wychodzi, a reszta rodziny pozostaje w wynajmowanym mieszkaniu sama, dzieci niszczą winorośl, należącą do właściciela. Z tego powodu zostają wyrzuceni. Wtedy Wiktor oświadcza, że zamierza wyjechać do Ameryki. Tym samym daje do zrozumienia Teosi, że nie chce wracać do Polski.

  • Rozdział 6 – O zmierzchu

Tomasz myśli o Joannie. Kiedy się spotykają, ta przyznaje, że pamięta go z Warszawy jeszcze sprzed ich spotkania w Luwrze. Chcą razem powrócić do Cisów. Doktor w końcu wyznaje jej miłość, a Joasia zaczyna płakać. Wtedy też Tomasz po raz pierwszy ją całuje.

  • Rozdział 7 – Szewska pasja

Do rzeczki zostaje spuszczony szlam, w wyniku którego dochodzi do zakażeń febrą wśród mieszkańców Cisów. Zdenerwowany Judym wyzywa zarówno dyrektora Węglichowskiego, jak i Krzywosąda, który zlecił przedsięwzięcie i odchodzi.

  • Rozdział 8 – Gdzie oczy poniosą

Tomasz zostaje zwolniony. Joannie przyznaje się, że nie mógłby w żadnym razie postąpić inaczej. Na dworcu wpada na dawnego znajomego, Korzeckiego, który zaprasza go do Zagłębia, gdzie ten będzie mógł podjąć pracę lekarza zakładowego.

  • Rozdział 9 – Glikauf!

Doktor spaceruje po mieście. Następnie zwiedza kopalnię, gdzie robotnicy pozdrawiają go, wołając ''Glikauf!''. Kiedy Judym widzi dręczonego konia, wyraża głośny sprzeciw.

  • Rozdział 10 – Pielgrzym

Tomasz idzie wraz z Korzeckim do inżyniera Kalinowicza. Doktor myślami jest jednak z Joanną. Korzecki wspomina wiersz Juliusza Słowackiego mówiący o pielgrzymie, niemogącym mieć własnego domu.

  • Rozdział 11 – Asperges me…

Judym zamierza pomóc chorej, ubogiej kobiecie, która właśnie umiera. Jest zrozpaczona, ponieważ chce żyć dalej, musi utrzymać dzieci. Doktor podczas wizyty słyszy krzyk pawia, który potem odzywa się po raz kolejny, gdy mężczyzna wraca do domu.

  • Rozdział 12 – Dajmonion

Judym sprawdza się w roli fabrycznego lekarza. Otrzymuje także list od Korzeckiego, w którym znajduje ustęp z ''Apologii Sokratesa''. Wyrusza, by go odwiedzić. Na miejscu okazuje się, że Korzecki nie żyje – popełnił samobójstwo.

  • Rozdział 13 – Rozdarta sosna

Joanna zjawia się w Sosnowcu. Przekazuje Tomaszowi informację o tym, że razem z panią Niewadzką i Wandą chcą wyjechać do Drezna, by spotkać się z Karbowskimi. Wspólnie spacerują po mieście i kopalni. Kobieta przyznaje, że bardzo chciałaby spędzić z nim resztę życia, otworzyć niewielki szpitalik, w którym mogliby pomagać, a także stworzyć prawdziwy dom. Judym mówi jednak, że nie może jej poślubić, ponieważ musi się całkowicie poświęcić pracy na rzecz innych. Joanna nie chce odwodzić go od tego planu, dlatego odchodzi.

''Ludzie bezdomni'': streszczenie krótkie

Streszczenie krótkie ''Ludzi bezdomnych'' może pomóc rozeznać się w treści lektury, bez wchodzenia w szczegóły.

Książka opowiada losy Tomasza Judyma, młodego lekarza, który wraca z Paryża do Warszawy. Tam przygląda się swoim rodzinnym stronom i ubolewa nad biedą. Stara się przekonać innych lekarzy, że należałoby wspierać uboższych, jednak nie znajduje u nich zrozumienia. Kiedy nie wiedzie mu się w pracy, wyjeżdża do Cisów, gdzie otrzymuje posadę lekarza w ośrodku uzdrowiskowym. Tam też spotyka Joannę Podborską, którą widział już wcześniej, w Luwrze. Choć z początku swoje uczucia lokuje w innej kobiecie, Natalii Orszeńskiej, ostatecznie to ją uznaje za swoją miłość i oświadcza się jej. Kiedy na skutek lekkomyślnego spuszczenia szlamu do rzeki na febrę zapadają okoliczni robotnicy, Judym wyładowuje swoją złość na dyrektorze ośrodka, Węglichowskim, za co zostaje zwolniony. Ostatecznie wyjeżdża z Cisów i za namową dawnego znajomego, Korzeckiego, osiada w Zagłębiu. Tam zostaje fabrycznym lekarzem. Z czasem przyjeżdża do niego Joanna, przyznając, że chciałaby spędzić resztę życia u jego boku, niosąc pomoc biednym. Doktor jednak rezygnuje z tego, mówiąc, że ma dług wobec społeczeństwa i musi go spłacić.

Zobacz też: Motyw miłości w literaturze. Miłość rodzicielska, miłość nieszczęśliwa, miłość do ojczyzny

''Ludzie bezdomni'': film na podstawie lektury

Wiele lektur doczekało się ekranizacji, w tym także ''Ludzie bezdomni''. Film na podstawie powieści Stefana Żeromskiego nosi nazwę ''Doktor Judym'' i powstał w 1975 roku. Jego reżyserem był Włodzimierz Haupe, a za scenariusz odpowiadał w duecie z Andrzejem Szczypiorskim. W poszczególne postaci wcielili się: Jan Englert (Tomasz Judym), Anna Nehrebecka (Joanna Podborska), Piotr Fronczewski (Wiktor Judym), Jerzy Kamas (inżynier Korzecki), Henryk Bąk (dyrektor Węglichowski), Hanna Skarżanka (pani Niewadzka), a także:

  • Halina Chrobak – pacjentka
  • Władysław Hańcza – dyrektor kopalni
  • Małgorzata Niemen – Natalia Orszeńska
  • Włodzimierz Nowa – Karbowski
Zobacz wideo Aplikacje, które pomogą w nauce. Przydatne dla uczniów i studentów
Więcej o:
Copyright © Agora SA