''Makbet'' to najkrótsza, a zarazem jedna z bardziej znanych tragedii autorstwa Williama Shakespeare’a. Powstała około roku 1606, a obecnie należy do grona najczęściej wystawianych sztuk tego dramaturga. Wszystko, co zostało opisane w utworze, miało miejsce w XI wieku. Wydarzenia rozgrywają się przede wszystkim na terenie Szkocji, a częściowo również w Anglii.
''Makbet'': plan wydarzeń tragedii
Plan wydarzeń ''Makbeta'' umożliwi przyjrzenie się najważniejszym punktom historii opowiedzianej przez Shakespeare'a.
- Wygrana Szkocji rządzonej przez króla Duncana w walce (do zwycięstwa przyczynili się dwaj dowódcy, Makbet i Banko).
- Przepowiednia wiedźm dla Makbeta i Banka (Makbet jako przyszły król, Banko jako ten, który otworzy dynastię).
- Pomysł zabójstwa króla Duncana, który wychodzi od Lady Makbet.
- Przyjazd króla Duncana do zamku Makbeta.
- Zabicie władcy Szkocji we śnie przez Makbeta i zrzucenie winy na strażników.
- Opuszczenie kraju przez synów Duncana, obawiających się o swoje życie.
- Nasłanie zabójców na Banka i jego syna przez Makbeta.
- Śmierć Banka i ucieczka jego syna.
- Objawy obłędu u Makbeta.
- Wysłuchanie kolejnych przepowiedni: dotyczącej Banka (kolejna dynastia) i Makbeta (przestanie być królem, gdy na jego zamek ruszy Las Birnamski, nie zabije go nikt, kto jest poczęty z łona niewiasty).
- Zlecenie zabójstwa rodziny szlachcica, Macduffa, przez Makbeta.
- Nakłonienie króla Anglii przez Macduffa do wysłania oddziału przeciwko Makbetowi.
- Obłęd Lady Makbet.
- Bitwa między wojskami Makbeta i oddziałem angielskim wspieranym przez zbuntowanych Szkotów (jeden z oddziałów niesie gałęzie drzew z Lasu Birnamskiego).
- Śmierć oszalałej Lady Makbet.
- Pojedynek Makbeta i Macduffa zakończony śmiercią tego pierwszego (Macduff przyszedł na świat poprzez zabieg chirurgiczny).
- Triumf zwycięzców i obsadzenie na tronie syna Duncana, Malcolma.
Zobacz też: "Odyseja" - streszczenie, bohaterowie, plan wydarzeń
''Makbet'': streszczenie szczegółowe utworu
Streszczenie szczegółowe "Makbeta" pozwoli przypomnieć sobie istotne wydarzenia z przebiegu fabuły utworu.
Akt I:
- Scena 1
Trzy czarownice prowadzą rozmowę na otwartej przestrzeni, podczas trwającej nawałnicy. Wspominają o tym, że już niedługo wielka bitwa się zakończy, a one spotkają Makbeta na wrzosowisku. Wszystkie znikają, gdy tylko rozlega się skrzek ropuchy.
- Scena 2
Rannemu Kapitanowi, który uszedł z pola bitwy, udaje się dotrzeć do wojskowego obozu Szkotów. Tam też spotyka króla Duncana. Opowiada mu o tym, jak panowie szkoccy w trakcie starcia dopuścili się zdrady i postanowili wziąć stronę przeciwnika. Jednocześnie wychwala imię Makbeta, który zabił jednego ze zdrajców. W obozie pojawia się również Ross, by poinformować swojego władcę, że wspomniany wcześniej Makbet pojmał tana Cawdoru, dzięki czemu Szkocji udało się wygrać walkę. Duncan, zadowolony z obrotu spraw, nakazuje stracić tana Cawdoru, a jego tytuł i posiadłość oddać Makbetowi.
- Scena 3
Znów pojawiają się trzy czarownice, tym razem pośród wrzosowiska. W ich stronę zmierzają powracający do zamku króla Duncana dowódcy wojsk szkockich: Makbet i Banko. Wiedźmy nawiązują krótką rozmowę z żołnierzami. Makbeta tytułują nie tylko tanem Glamis, ale również tanem Cawdoru i przyszłym królem, natomiast jego towarzysza nazywają ojcem królów, a zarazem założycielem dynastii. Choć Szkoci nie pojmują ich słów, część z nich sprawdza się już chwilę później, gdy na ich drodze zjawiają się Ross i Angus, przekazując Makbetowi, że oto został tanem Cawdoru. Zaskoczony Makbet nie może przestać myśleć o drugiej części przepowiedni.
- Scena 4
Król Duncan, będąc jeszcze w pałacu królewskim w Forres, ogłasza chęć odwiedzenia Makbeta w jego zamku. Sam gospodarz zaś uznaje, że wiedźmy musiały go okłamać, ponieważ dotychczasowy władca Szkocji żyje, natomiast na swojego następcę właśnie mianował najstarszego syna, Malcolma.
- Scena 5
Lady Makbet, przebywająca w zamku Makbeta w Inverness, odbiera jego list. Mąż informuje ją o przybyciu króla, a także o przepowiedni, którą otrzymał. Kobieta jest przekonana, że musi wspierać Makbeta w dążeniu do celu (w tym wypadku, zdobycia władzy). Wspólnie muszą więc doprowadzić do śmierci Duncana. W komnacie zjawia się następnie sam Makbet. Żona przedstawia mu swój plan.
- Scena 6
Duncan oraz jego synowie, Malcom i Donalbein, a także królewska świta, docierają do zamku Makbeta. Na powitanie wychodzi im Lady Makbet.
- Scena 7
W zamku Makbeta odbywa się uczta na cześć króla. Gospodarz wciąż nie jest przekonany co do słuszności planowanej zbrodni. Żona przekonuje go jednak, że mają szczęście, ponieważ wszystko układa się po ich myśli. Nakłania Makbeta, by zabił króla we śnie, ona natomiast ma spoić strażników winem, by mąż mógł umazać ich krwią ofiary, co pozwoliłoby przerzucić winę za morderstwo na nich.
Akt II:
- Scena 1
Po zapadnięciu zmroku, Makbet spotyka na dziedzińcu przed zamkiem Banka i jego syna, Fleance'a. Od nich dowiaduje się, że król udał się na spoczynek. Następnie ma przywidzenie: ukazuje mu się nóż umazany we krwi, ustawiony ostrzem w jego stronę. Gdy Makbet powraca do rzeczywistości, decyduje się wykonać zbrodniczy plan.
- Scena 2
Makbet powraca i oznajmia żonie, że dokonał zbrodni. Z powodu głosu, który niespodziewanie usłyszał w czasie zabójstwa (''Nie zaśniesz już więcej!''), zabrał ze sobą noże strażników, będące narzędziami zbrodni. Lady Makbet zachowuje zimną krew – odnosi noże z powrotem, natomiast strażników brudzi krwią króla.
- Scena 3
Rankiem, gdy do zamku docierają Macduff i Ross, zbrodnia wychodzi na jaw. Makbet zabija strażników, co tłumaczy napadem furii – tym samym nie mają oni okazji, by się wytłumaczyć. Szkoci opłakują dobrego władcę, szybko też pojawia się teoria o królobójczym spisku. Synowie Duncana, w obawie o własne życie, postanawiają wyjechać z kraju.
- Scena 4
Macduff mówi Rossowi, że wielu podejrzewa królewskich synów o to, że przyczynili się do śmierci ojca. Jednocześnie też wychodzi na jaw, że nowym władcą ma zostać Makbet. Macduff, z jakiegoś powodu nie ufając świeżo upieczonemu królowi, rezygnuje z uczestnictwa w jego koronacji.
Akt III:
- Scena 1
Makbet już jakiś czas jest królem. Na jednej zbrodni wcale się nie kończy. Władca, czując, że Banko stanowi dla niego zagrożenie (ma być ojcem królów, jego przyjaciel zresztą podejrzewa, że zdobył koronę w nieuczciwy sposób), wynajmuje zabójców, by się go pozbyć.
- Scena 2
Makbet mówi swojej żonie o wyrzutach sumienia i coraz gorszym samopoczuciu. Ta jednak nakazuje mu wziąć się w garść, ponieważ zbliża się uczta, na którą zostali zaproszeni sami ważni goście.
- Scena 3
Płatni zabójcy napadają przed zamkiem na Banka i Fleance’a. Drugiej z ofiar zamachu udaje się ujść z życiem i uciec.
- Scena 4
Podczas uczty jeden z zabójców informuje Makbeta o tym, że zlecone zadanie udało się wykonać jedynie po części. Król coraz bardziej popada w obłęd. Na swoim miejscu widzi zakrwawioną postać Banka.
- Scena 5
Dochodzi do spotkania czarownic z Hekate. Ta zaleca im, by dalej kierowały losami zbrodniczego króla.
- Scena 6
Lenox rozmawia z innym dostojnikiem o tyranii Makbeta. Z wymiany zdań wynika, że Macduff udał się do Anglii, by przekonać tamtejszego władcę, króla Edwarda, do zamachu na monarchę Szkocji, by uwolnić kraj spod jego panowania.
Akt IV:
- Scena 1
Makbet odwiedza domostwo wiedźm w Forres. Chce dowiedzieć się więcej o swojej przyszłości. Na początek pojawia się głowa w hełmie, która ostrzega go przed Macduffem. W następnej scenie Makbet widzi skrwawione dziecko – to oznacza, że nikt zrodzony z niewiasty nie będzie w stanie go zgładzić. Ostatni obraz przedstawia dziecko w koronie, trzymające drzewko – król może być spokojny, ponieważ swoją pozycję utrzyma do momentu, aż Las Birnamski nie podejdzie pod jego posiadłość na wzgórzu Dunsinane. Kiedy władca pyta o potomków Banka, widzi ośmiu królów, ostatni zaś trzyma zwierciadło. W ten sposób zostaje ukazana zapowiedź kolejnej dynastii. Tymczasem powraca Lenox i donosi o wyjeździe Macduffa do Anglii. Makbet decyduje się zaatakować jego zamek w Fife, by zgładzić najbliższych Macduffa.
- Scena 2
Do zamku Macduffa docierają zabójcy wysłani przez Makbeta. Bez trudu odbierają życie Lady Macduff oraz jej dziecku.
- Scena 3
W Anglii Macduff rozmawia z Malcolmem, który schronił się tam przed ewentualną śmiercią z rąk wroga. Opowiada synowi Duncana o krwawych rządach Makbeta, o tym, że poddani go znienawidzili i nikt nie potrafi przewidzieć, jak postąpi ani przeciw komu się zwróci. Macduff dowiaduje się też o wymordowaniu jego rodziny. Wszystko wskazuje jednak na to, że już niebawem los się odmieni – zbuntowani mieszkańcy Szkocji mają ruszyć na swojego króla u boku oddziału wysłanego przez monarchę Anglii. Żołnierzami ma dowodzić generał Siward.
Akt V:
- Scena 1
Medyk, wraz z jedną z dam dworu na zamku w Dunsinane, przygląda się uważnie Lady Makbet. Kobieta bez wątpienia oszalała. Niejednokrotnie widziano ją chodzącą bez celu po posiadłości i usiłującą zmyć z rąk niewidzialną krew.
- Scena 2
Do możnych Szkocji docierają informacje o tym, że wojsko angielskie, wraz z powracającym Malcolmem i Macduffem, wkroczyło właśnie na ich ziemie. Niemal wszyscy odwracają się od obecnego króla, w tym Lenox i Angus.
- Scena 3
Starcie jest bliskie. Makbet pozostaje jednak spokojny – w pamięci wciąż ma przepowiednię wiedźm. Medyk informuje go o tym, że jego żona postradała zmysły.
- Scena 4
Zamek Makbeta zostaje zaatakowany. Malcolm nakazuje swoim żołnierzom uciąć po jednej gałęzi z drzew Lasu Birnamskiego, by utrudnić królowi i jego ludziom oszacowanie liczebności jego oddziału.
- Scena 5
Makbet, przebywający w swoim zamku, dowiaduje się o śmierci oszalałej żony. Goniec informuje go również, że Las Birnamski ruszył do natarcia na posiadłość. Król zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że przepowiednia czarownic powoli się wypełnia.
- Scena 6
Do zamku Makbeta docierają Malcolm, Macduff i Siward. Wiedzą, że niebawem dojdzie do ostatecznego rozstrzygnięcia.
- Scena 7
Wszyscy opuszczają Makbeta, a najwierniejsi żołnierze giną. Król broni się jednak jeszcze. Udaje mu się zgładzić dzielnego Siwarda.
- Scena 8
Dochodzi do walki między Makbetem i Macduffem. Jak się okazuje, ten drugi nie został wydany na świat w sposób naturalny, a zawdzięcza swoje życie zabiegowi chirurgicznemu. Tylko on może więc zgładzić króla. Choć Makbet uparcie walczy, ostatecznie ginie z jego ręki.
- Scena 9
Zwycięzcy triumfują. Macduff prezentuje wszystkim odciętą głowę Makbeta. Nowym władcą zostaje Malcolm.
Zobacz też: "Dziady" - streszczenie, części, święto i związane z nim obrzędy
''Makbet'': streszczenie krótkie utworu
Streszczenie krótkie "Makbeta" to doskonały sposób, by przypomnieć sobie ogólny zarys fabuły tragedii.
Makbet i Banko to przyjaciele oraz dowódcy wojsk szkockich, którzy właśnie wracają ze zwycięskiej bitwy. Po drodze spotykają wiedźmy, a te obdarzają ich dziwną przepowiednią: Makbet już wkrótce ma zostać królem, Banko zaś zapoczątkować dynastię. To sprawia, że pierwszy z nich zaczyna obsesyjnie pragnąć władzy. Za namową swojej żony, Lady Makbet, przygotowuje plan zabójstwa obecnego króla, Duncana.
Makbet morduje władcę we własnym domu, winą obarczając strażników. Kolejne podejrzenie pada na synów Duncana, którzy postanawiają zbiec z kraju, by uniknąć ewentualnej śmierci. Makbet szybko zostaje nowym władcą, jednak nie wszystko układa się po jego myśli. Aby uniknąć porażki i zatrzeć ślady, zleca zabójstwo Banka, a następnie każe wymordować rodzinę jednego z dostojników szkockich, Macduffa. Tymczasem Szkoci mają dość jego krwawych rządów. Wraz z oddziałem generała Siwarda, który działa na polecenia króla Anglii i jednym z synów Duncana, wielu z nich wyrusza na zamek władcy.
Lady Makbet, która popadła w obłęd, umiera. Sam Makbet jest jednak spokojny o swoje życie – zgodnie z przepowiednią wiedźm, będzie królem tak długo, dopóki na jego zamek nie ruszy Las Birnamski, a nie zgładzi go nikt poczęty z niewiasty. Żołnierze idą do niego jednak pod osłoną gałęzi ściętych z drzew Lasu Birnamskiego, a w ostatecznym pojedynku zbrodniczy król ginie zabity przez Macduffa, którego lekarze wyjęli z łona matki przed planowanymi narodzinami. Nowym królem zostaje syn Duncana, Malcolm.
