Ich teksty miały na celu podtrzymanie ducha w narodzie ciemiężonym przez zaborców. I jako takie przeszły do kanonu literatury. Za najważniejsze przykłady literackie z motywem patriotycznym śmiało można uznać "Pana Tadeusza", "Dziady", "Kordiana" czy "Wesele".
Motyw patriotyzmu w literaturze
Motyw patriotyzmu w literaturze polskiej szczególnie dobrze widoczny jest w dziełach twórców epoki romantyzmu i pozytywizmu. Wiązało się to z panującą wówczas w kraju sytuacją. Tak na prawdę w tym okresie Polska nie istniała na mapach, a jedynie w sercach Polaków. Wiara w odzyskanie niepodległości podtrzymywana była właśnie dzięki licznym utworom literackim, które zagrzewały naród do walki i wiary w to, że los się odmieni.
Za jednego z głównych twórców literatury patriotycznej uznawany jest nasz wieszcz narodowy - Adam Mickiewicz. W swoich utworach bardzo często poruszał on sprawy narodowe, budując w Polakach tożsamość i ducha polskości. Jego zaangażowanie wyrażało się nie tylko na drodze twórczości literackiej, ale również poprzez aktywną działalność w ruchu studenckim Filomatów i Filaretów. Oprócz samokształcenia, studenci podejmowali w nim tematykę narodowo-niepodległościową.
Motyw patriotyzmu w literaturze przykłady
Motyw patriotyzmu w literaturze polskiej najbardziej widoczny jest w dziełach Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Widać w nich różne podejście do sprawy narodowej i patriotyzmu. Niemniej jednak dzieła obu wieszczów po dziś dzień są przykładem dzieł o narodowym wydźwięku. Szczególnie zwraca się uwagę na trzecią część dramatu "Dziady", który nawiązuje m.in. do prawdziwych wydarzeń związanych z aresztowaniami członków Towarzystwa Filomatów. Narodowa problematyka stała się popularna w literaturze zwłaszcza po upadku powstania listopadowego. Widać gołym okiem, że poeci podjęli wówczas próbę wytłumaczenia sensu dziejów i męczeńskiej roli Polski. Sprawy te w odmienny sposób poruszane są m.in. w III części "Dziadów" A. Mickiewicza, ale również w "Kordianie" J. Słowackiego czy w "Nie-Boskiej komedii" Z. Krasińskiego.
- Motyw patriotyzmu w "Lalce"
Motyw patriotyzmu pojawia się także w literaturze pozytywistycznej, do której zaliczana jest "Lalka" Bolesław Prusa. Za pośrednictwem postaci subiekta Ignacego Rzeckiego, czytelnicy otrzymują przykład patrioty starej daty. Rzecki jest bowiem człowiekiem bardzo sumiennym i kierującym się wpojonymi w młodości wartościami. To one kazały mu wziąć udział w Wiośnie Ludów czy walkach na Węgrzech w 1848 roku. Niemniej z biegiem czasu Rzecki coraz bardziej uświadamia sobie własną klęskę, ale również klęskę społeczeństwa, które nie potrafi doprowadzić do zmian. Z kolei główny bohater - Wokulski - łączy w sobie cechy bohatera romantycznego i pozytywisty. Podejmuje on liczne działania, które można śmiało uznać za przejaw patriotyzmu. Z powieści wyłania się jednak obraz społeczeństwa polskiego, które nie potrafi współdziałać dla dobra ogółu, dlatego nawet wybitne jednostki nie są w stanie zmienić sytuacji kraju.
- Motyw patriotyzmu w "Panu Tadeuszu"
"Pan Tadeusz" znany jest wszystkim jako nasza epopeja narodowa. Już najmłodsi uczniowie zapoznają się i uczą na pamięć inwokacji. Utwór ten nasycony jest różnymi motywami o charakterze patriotycznym. Począwszy od symboli takich jak dwór Sopliców, który jest typowym przykładem dworu polskiego, w którym znajduje się zegar wygrywający "Mazurka Dąbrowskiego" i portrety bohaterów narodowych, poprzez liczne opisy zwyczajów szlacheckich (uczty, polowania, gościnność itp.) czy strojów charakterystycznych dla szlachty polskiej. Śmiało można wiec stwierdzić, że mickiewiczowski "Pan Tadeusz" jest wręcz przesycony symboliką patriotyczną. Ważnym motywem, który przewija się w utworze jest także uczestnictwo wojsk polskich w różnych wojnach na terenie Europy. Nie można także pominąć tego, że bohaterowie książki poświęcają swoje życie sprawom narodowym - Tadeusz wyrusza na wojnę przeciw Rosji, ksiądz Robak jest orędownikiem powstania. Śmiało można więc stwierdzić, że epopeja Mickiewicza jest doskonałym przykładem wykorzystania motywu patriotyzmu w literaturze.
