Przysłówek - pisownia z "nie". Stopniowanie i podział

Przysłówek jest nieodmienną częścią mowy, która określa przede wszystkim czynności i stany, wprowadzane na ogół przez czasowniki, przymiotniki lub imiesłowy. Na jakie pytania odpowiada przysłówek? Kiedy można go stopniować? Jak się pisze "nie" z przysłówkami?

Przysłówek to nieodmienna część mowy, która określa czynności, stany oraz inne cechy. Występuje przeważnie z czasownikiem, przymiotnikiem lub innym przysłówkiem. Pełni funkcję okolicznika lub orzecznika. Przysłówek odpowiada na pytania: Jak? Gdzie? Kiedy? Przysłówki to nieodmienne części mowy. Oznacza to, że nie podlegają odmianie przez przypadki, liczby, czasy czy osoby.

Przysłówki określają czasowniki, wskazując na okoliczności czynności (sposób, miejsce, czas). Mogą być utworzone albo od przymiotników, albo w inny sposób. W języku polskim przysłówki tworzy się jednak zwykle od przymiotników za pomocą końcówek -e, -o. Ze względu na funkcję składniową do przysłówków należą także zaimki przysłowne.

Jak zapytać dziecko o to, jak było w szkole?

Zobacz wideo

Przysłówek przykłady

Przysłówek odpowiada na pytania: Jak? Gdzie? Kiedy? Ponieważ wyróżnia się przysłówki czasu, miejsca i sposobu, to:

  • na pytanie "jak?" odpowiada tak zwany przysłówek sposobu, który mówi, w jaki sposób dokonuje się dana czynność, określony proces lub stan. Przykładowe przysłówki to: brzydko, chłodno, słabo, powoli, jasno, ładnie,
  • na pytanie "gdzie?" odpowiada tak zwany przysłówek miejsca. Przykładowe przysłówki to: nigdzie, wszędzie, daleko, blisko,
  • na pytanie "kiedy?" odpowiada tak zwany przysłówek czasu. Przykładowe przysłówki to: zawsze, nigdy, dziś, wczoraj, dawno, wcześnie.

Podział przysłówków

Ze względu na cechy funkcjonalne przysłówków podzielić je można na:

  • przysłówki jakościowe. Określają czasowniki lub przymiotniki, odnoszą się do wewnętrznych właściwości procesów, cech i stanów,
  • przysłówki okolicznościowe. Określają rzeczowniki lub czasowniki. Określają okoliczności zdarzenia.

Stopniowanie przysłówków

Przysłówki utworzone od przymiotników (odprzymiotnikowe) zazwyczaj się stopniują dokładnie tak jak przymiotniki, od których pochodzą. Pozostałe przysłówki nie stopniują się (na przykład zawsze, wczoraj).

Wyróżnia się trzy stopnie intensywności cechy: równy, wyższy i najwyższy. Stopniowanie wygląda następująco:  chłodno (stopień równy), chłodniej (stopień wyższy) i najchłodniej (stopień najwyższy).

Jak się pisze "nie" z przysłówkami?

Aby poprawnie zapisać „nie” z przysłówkiem, najpierw należy ustalić jego rodzaj. Trzeba rozpoznać, czy jest to przysłówek odprzymiotnikowy czy też nie. W przypadku przysłówków odprzymiotnikowych ważny jest także ich stopień. Inaczej bowiem zapisuje się przysłówek odprzymiotnikowy w stopniu równym, a przysłówek odprzymiotnikowy w stopniu wyższym i najwyższym. Jak się w tym nie pogubić?

Pisownię "nie" z przysłówkami wyjaśnia Łukasz Mackiewicz, redaktor i korektor, autor książki "497 błędów. Jak nie zbłądzić w zawiłościach polszczyzny". I tak:

  • "nie" z przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym pisze się łącznie. Przysłówek odprzymiotnikowy z reguły odpowiada na pytanie: jak? i wyrażał określoną cechę. Na przykład: nietrudno, niełatwo, niemile (ponieważ są utworzone od przymiotników nietrudny, niełatwy, niemiły),
  • "nie" z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym pisze się rozłącznie. Na przykład: nie lepiej, nie najlepiej, nie trudniej, nie najgorzej,
  • w odniesieniu do przysłówków, które nie są utworzone od przymiotników (przysłówki niepochodzące od przymiotników) obowiązuje pisownia rozdzielna. Przykłady to: nie bardzo, nie całkiem, nie tylko, nie wszędzie, nie tutaj, nie dziś, nie zawsze. Wyjątek stanowi zapis przysłówków: niebawem, nieraz, niezbyt.

"Nie" z przysłówkami. Ćwiczenia

Aby nabrać wprawy w pisaniu "nie" z przysłówkami, warto wykonywać różne ćwiczenia, a i pisać dyktanda. Wiele gotowych materiałów można znaleźć tak w książkach i podręcznikach, jak i w internecie. Jak wyglądają przykładowe ćwiczenia?

Ćwiczenie nr 1

Od poniższych przymiotników utwórz przysłówki.

  • ładny - ……………………………..
  • gładka - ……………………………..
  • smutny - ……………………………..
  • wesoła - ……………………………..

Ćwiczenie nr 2

Dopisz przysłówki o przeciwstawnym znaczeniu.

  • ładnie - ……………………………..  
  • skromnie - ……………………………..
  • niedbale - ……………………………..

Ćwiczenie nr 3

Podkreśl przysłówki.

dzisiaj, dziś, dom, przed, domownik, zadomowić się, wreszcie, daleko, szybko, ale, chłodno, przyjemność, nietrudny, niełatwy, niemiły, przyjemny, bardzo, miło, źle, zdecydowany, decyzja, niebawem, nieraz, niezbyt, zdecydować, zdecydowanie, przyjemnie.

Więcej o:
Copyright © Agora SA