Stan zapalny: przyczyny, objawy i leczenie

Stan zapalny jest uporządkowanym i złożonym procesem, będącym fizjologiczną reakcją organizmu na czynniki uszkadzające jego tkanki. Celem jest ochrona ustroju przed bakteriami, wirusami i innymi szkodliwymi patogenami. Reakcja zapalna jest zwykle sprzymierzeńcem, niestety czasem może być niebezpieczna.

Stan zapalny to uporządkowany proces, który rozwija się w tkance unaczynionej pod wpływem czynnika uszkadzającego. Celem zapalenia jest obrona organizmu. Proces zapalny prowadzi do usunięcia czynnika chorobotwórczego i pozwala na powrót tkanki do stanu fizjologicznego. Stan zapalny to inaczej zapalenie, reakcja zapalna, proces zapalny, odczyn zapalny (łac. inflammatio). Stan zapalny zalicza się do mechanizmów odporności wrodzonej.

Na czym polega stan zapalny? U podłoża reakcji zapalnej leżą zmiany w naczyniach krwionośnych. Oznacza to, że w wyniku reakcji obronnej dochodzi do rozszerzenia naczyń, zwiększenia ukrwienia tkanki i przepuszczalności naczyń. W konsekwencji zaczyna przepływać więcej krwi, a komórki odpornościowe przenikają z krwi do zajętego bakteriami śródbłonka.

Stan zapalny kojarzy się z odpornością, a odporność z... cebulą. Nie tylko wspiera ona naszą odporność, ma też działanie bakteriobójcze. To nie koniec! Niewiele osób wie, że dzięki dużej dzięki dużej zawartości związków siarki dba o włosy i paznokcie. Dlaczego jeszcze warto włączyć ją do swojej diety?

Zobacz wideo

Stan zapalny - przyczyny

Zapalenie może być wywołane czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi (zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi). Do czynników chemicznych należą substancje ze środowiska zewnętrznego człowieka, które działają toksycznie na organizm. Biologiczne czynniki stanu zapalnego to wirusy, bakterie i grzyby, które wnikają do organizmu i wywołują chorobę. Czynniki fizyczne to na przykład działanie wysokiej temperatury czy promieniowania. Stan zapalny może stanowić element odporności przeciwbakteryjnej, przeciwwirusowej lub przeciwgrzybiczej, ale i zostać wywołany uszkodzeniami tkanek: oparzeniem czy niedokrwieniem.

Stan zapalny - objawy

Stan zapalny rozwija się w organizmie natychmiast, gdy tylko komórki układu odpornościowego rozpoznają zagrożenie. Objawy stanu zapalnego są zależne od narządu, układu czy tkanek, które zostały nim objęte. Wiele zależy od ukrwienia i unerwienia, wypełnianych funkcji i rozległości reakcji zapalnej. Objawy zapalenia można podzielić na miejscowe i ogólnoustrojowe. Objawy miejscowe stanu zapalnego pojawiają się bezpośrednio w miejscu zajętym reakcją zapalną.

Objawy ostrego stanu zapalnego nazywane są tetradą Celsusa. Obejmują one cztery kardynalne objawy ostrego zapalenia. Piąty objaw dołączono nieco później za sprawą Galena. Tym samym uznaje się, że miejscowy stan zapalny manifestuje się w postaci takich objawów jak:

  1. zaczerwienienie (rubor). To skutek wzmożonego przepływu krwi w zainfekowanym miejscu,
  2. ból (dolor). Wynika z pobudzenie receptorów bólowych mediatorami reakcji zapalnej,
  3. podwyższona temperatura (calor). Zwiększone ciśnienie krwi sprawia, że chore miejsce jest cieplejsze niż reszta ciała,
  4. obrzęk (tumor). To efekt wycieku komórek i białek z naczyń krwionośnych do tkanki,
  5. zaburzenie funkcji tkanki (functio laesa). Dysfunkcja narządu może być całkowita lub częściowa. Zależy to od nasilenia stanu zapalnego.

Ogólnoustrojowe objawy stanu zapalnego to:

Stan zapalny - diagnostyka i leczenie

Stan zapalny, który zwykle służy ochronie organizmu, nie zawsze ma dobroczynne działanie. Czasem konieczne jest ograniczenie reakcji zapalnej. To niezbędny krok zwłaszcza w sytuacji, gdy objawy zapalne zaczynają zagrażać życiu lub gdy stan zapalny nie został w pełni wygaszony i przyjął postać przewlekłą, prowadzącą do wielu różnych schorzeń, chorób autoimmunologicznych oraz nowotworów. Zapalenie pełni funkcje ochronną w organizmie, ale tylko wówczas, gdy jest w stanie ostrym. Przewlekły stan zapalny nie jest już czynnikiem fizjologicznym, a chorobotwórczym.

W diagnostyce stanu zapalnego wykorzystuje się różne badania obrazowe i laboratoryjne. Należą do nich między innymi: odczyn Biernackiego, CRP, prokalcytonina. W badaniach obrazowych tkanki zajęte stanem zapalnym są zmienione.

Leczenie stanu zapalnego zależy od jego nasilenia, umiejscowienia, objawów i czynnika, który wywołał zapalenie. Jeśli zapalenie zostało wywołane przez bakterie, wdraża się antybiotykoterapię. Jeśli przyczyną są grzyby, stosuje się leki antygrzybiczne. Do leczenia zakażeń stosuje się także leki przeciwbólowe, przeciwobrzękowe oraz przeciwzapalne.

Nie każde zapalenie wymaga natychmiastowego stosowania leków. Łagodne stany zapalne, które obejmują jamę ustną czy skórę, można leczyć ziołami. Pomaga szałwia i rumianek. Warto stosować dietę przeciwzapalną, bogatą w tłuste ryby, zielone warzywa, owoce i warzywa oraz orzechy.

Więcej o:
Copyright © Agora SA