Obrzęki u dziecka - o czym mogą świadczyć i kiedy wskazana jest konsultacja lekarska?

Obrzęki u dzieci zwykle pojawiają się nagle, w określonej sytuacji, gdyż są związane z reakcją alergiczną czy skutkiem urazu. Bywają też skutkiem odwodnienia, ale i chorób serca, nerek czy reumatycznych. Dowiedz się, skąd bierze się opuchlizna u dzieci i czego spodziewać się u lekarza.
Zobacz wideo

Obrzęki u dzieci, podobnie jak u dorosłych, często pojawiają się na twarzy (np. w okolicy powiek, ust), w okolicy stawu kolanowego, obejmują stopy, kostki, a jeśli są skutkiem reakcji uczuleniowej (np. po ugryzieniu meszki) czy urazu (stłuczenia), mogą wystąpić niemal wszędzie.

Obrzęki u dzieci: skutek urazu, anafilaksja

Zazwyczaj powód opuchlizny u dziecka jest dość prosty do ustalenia. Stłuczenie, skręcenie, zwichnięcie czy złamanie kończyny - urazy, niezależnie od tego jak są poważne, mogą objawiać się właśnie obrzękiem i zasinieniem. Pomoc w takich sytuacjach udzielana jest zazwyczaj doraźnie, czasem wskazane jest dłuższe leczenie ortopedyczne czy chirurgiczne.

Nietrudno też odkryć przyczynę opuchlizny, gdy pojawia się po ugryzieniach owadów czy w wyniku alergii (choćby po spożyciu konkretnego produktu, ale także po kontakcie z substancja chemiczną, sierścią kota etc.). Warto przy tym pamiętać, że reakcja alergiczna może być gwałtowna, a nawet zagrażać życiu.

Typowe objawy wstrząsu anafilaktycznego, poza obrzękiem warg, języka, całej twarzy i układu oddechowego, grożącym uduszeniem, to:

  • zaczerwienienie i świąd skóry, pokrzywka, wysypka, ale także skóra blada, spocona,
  • zimne ręce i nogi,
  • łzawienie oczu,
  • kaszel, chrypka,
  • osłabienie, ogólne złe samopoczucie,
  • "kołatanie" serca (jego przyspieszona praca),
  • biegunka, wymioty,
  • ból i zawroty głowy,
  • nagły spadek ciśnienia krwi, prowadzący nawet do zasłabnięcia.

Nie muszą wystąpić wszystkie. Już 2-3 objawy są podstawą, by podejrzewać anafilaksję i wezwać pogotowie.

Wszystko o wstrząsie anafilaktycznym i pierwszej pomocy

Obrzęk naczynioruchowy u dzieci - przebieg podobny do anafilaksji

Wśród stanów nagłych i przejściowych (chociaż objawy mogą utrzymywać się nawet kilka dni) należy wymienić obrzęk naczynioruchowy. Charakteryzuje go nie tylko opuchlizna skóry oraz tkanki podskórnej, ale i błon śluzowych. Najczęściej obrzęk naczynioruchowy obejmuje twarz (wargi, powieki), błony śluzowe wewnątrz jamy ustnej, dłonie, stopy i okolice stawów. U chłopców obrzęk czasem występuje też w obrębie moszny.

Obrzękowi naczynioruchowemu nieraz towarzyszy pokrzywka (stąd automatyczne skojarzenia z alergią) i świąd (swędzenie) skóry. Zdarza się jednak, że robi się blada, wrażliwa na dotyk.

Wiele objawów obrzęku naczynioruchowego o ciężkim przebiegu może przypominać wstrząs anafilaktyczny. Zdarza się choćby biegunka, silny ból brzucha, zaburzenia oddychania, trudności z przełykaniem. Jeśli masz wątpliwości, obrzęk naczynioruchowy u dziecka nasila się - nie wahaj się i dzwoń na pogotowie.

Obrzęk naczynioruchowy może być wywołany przez alergeny. Czasem jednak pojawia się w przebiegu infekcji wirusowych lub bakteryjnych. Mogą go wywołać czynniki zewnętrzne (zimno, ciepło, stres). Bywa i tak, że jego przyczyny nie udaje się ustalić i wówczas mówimy o obrzęku naczynioruchowym idiopatycznym.

Niewykluczone, że dziecko, u którego wystąpił ostry epizod obrzęku naczynioruchowego, będzie musiało nosić przy sobie adrenalinę i nauczyć się ją stosować (jak przy zagrożeniu wstrząsem anafilaktycznym).

Czasem obrzęk naczynioruchowy, zwłaszcza gdy przebiega łagodnie i rodzice nie widzą wyraźnej potrzeby, by szybko skonsultować się z lekarzem, bywa mylony z niedoczynnością tarczycy, różą, bądź półpaścem (rzadko występuje u dzieci, ale się zdarza).

Zdarza się rzeczywiście, że obrzęk ustępuje sam, bez żadnego leczenia. Bywa jednak także objawem innego problemu ze zdrowiem (w tym chorób wątroby, nerek), dlatego warto skonsultować się z pediatrą, by wykluczyć taką ewentualność.

Obrzęki u dzieci - przewlekły problem

Chociaż chcielibyśmy o tym zapomnieć, dzieci, nawet te najmłodsze, mogą poważnie zachorować. Specjaliści podkreślają, że niejednokrotnie najmłodsi są leczeni z opóźnieniem, bo mamy skłonność do lekceważenia niepokojących sygnałów dziecięcego organizmu. Dotyczy to czasem nawet pediatrów.

Więcej na ten temat: "Błahe" dolegliwości u dzieci - kiedy mogą oznaczać poważny problem zdrowotny

Obrzęki okolicy oczu, czasem całej twarzy, nóg mogą towarzyszyć chorobom nerek, bo te powodują zatrzymanie sodu i wody w organizmie. Infekcja górnych dróg oddechowych nie wyklucza problemu z nerkami, więc nie należy się dziwić, że lekarz mimo stwierdzenia infekcji gardła dodatkowo zleca badanie moczu.

W tak zwanym zespole nerczycowym często puchnie dosłownie całe ciało. Nasilające się (lub przejściowe, nawracające) obrzęki uogólnione dotyczą też chorób tarczycy.

Obrzęki, zwykle kończyn, które z czasem nie ustępują po odpoczynku, towarzyszą też chorobom serca, a także schorzeniom reumatycznym.

Czytaj więcej o chorobach serca u dzieci

Jeśli twoje dziecko przewlekle choruje i przyjmuje leki, upewnij się czy to przypadkiem nie one są przyczyną obrzęków. Wprawdzie w przypadku wielu środków medycznych udało się wyeliminować ten skutek uboczny, ale wciąż są takie, które opuchliźnie sprzyjają i nie da się ich zastąpić (choćby prednizon). O tym czy kontynuacja terapii jest konieczna mimo pbrzęków lub czy lek można odstawić (zamienić na inny) zawsze musi decydować lekarz.

Uwaga! Obrzęki bywają skutkiem odwodnienia. Jeśli twoje dziecko regularnie pije za mało, organizm może zacząć robić "zapasy" wody.

Sprawdź, ile powinno pić dziecko

Jeśli podejrzewasz obrzęk uogólniony, warto też wykluczyć nadwagę.

Więcej o:
Copyright © Agora SA