Badania słuchu u dziecka można już wykonać w pierwszych dniach życia i standardowo przeprowadza się je w polskich szpitalach, w ramach bezpłatnych badań przesiewowych. Akurat słuch naszych dzieci jest sprawdzany dzięki programowi Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
Badania słuchu u dziecka - w jakim wieku?
To istotne, żeby badać wszystkie maluchy, bo u noworodka w praktyce nie można zaobserwować niedosłuchu. Jest to zresztą trudne niemal na każdym etapie rozwoju.
Coraz więcej dzieci rodzi się z wadą słuchu. Czasem to skutek problemów dziedziczonych, kiedy indziej nieprawidłowowości w trakcie ciąży. Nawet jeśli dziecko urodzi się zdrowe, a wynik badania przesiewowego będzie prawidłowy, to z czasem może się zmienić. Przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha środkowego, kłopoty z migdałkami, alergia, wreszcie nadmiar decybeli w otoczeniu - to wszystko upośledza słuch. Skutek? Niemal połowa Polaków przed czterdziestką ma niedosłuch.
Zawsze, gdy niepokoi cię słuch dziecka, należy wyjaśnić to z lekarzem. Nie wykonuje poleceń? Nie reaguje? Może nie słyszy? Rozkręca telewizor? To także niepokojący objaw. Problemy z nauką czasem także sygnalizują niedosłuch.
Najważniejsze badania słuchu przeprowadzane u dzieci
Nowoczesna diagnostyka słuchu jest nieinwazyjna, szybka i często obiektywna (bez wpływu małego pacjenta na wyniki). Czasem wymaga przygotowania, bo np. dziecko musi spać w trakcie, ale trudno to porównywać z problemami przy innych ważnych badaniach.
Cztery badania pozwalają precyzyjnie, chociaż w różnym zakresie, ocenić stan słuchu:
- otoemisja akustyczna (emisja otoakustyczna, OAE),
- rejestracja słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu (ang. ABR - Auditory Brainstem Response, BERA),
- audiometria tonalna,
- tympanometria (audiometria impedancyjna).
Na start: otoemisja
To właśnie OAE jest pierwszym badaniem słuchu, które przechodzą dzieci. Jest proste i szybkie: przypomina nieco pomiar temperatury w uchu. Sonda pomiarowa, w której znajduje się głośnik nadający dźwięk i czuły mikrofon odbierający otoemisję ze ślimaka, kluczowej części ucha wewnętrznego, zostaje umieszczona w uchu badanego. Żeby nic nie zakłócało przebiegu badania, powinno być przeprowadzone w ciszy, w pomieszczeniu dźwiękoszczelnym.
Otoemisja akustyczna (emisja otoakustyczna, OAE) jest badaniem nieinwazyjnym, obiektywnym, łatwym do przeprowadzenia. Pozwala wykryć niedosłuch odbiorczy (dotyczący ucha wewnętrznego bądź nerwu słuchowego), pochodzenia ślimakowego. Otoemisja nie daje nam wiedzy o stopniu problemu, ani jego konkretnym źródle, stąd przy nieprawidłowym wyniku jest podstawą do diagnostyki pogłębionej.
ABR - u malucha najlepiej we śnie
ABR polega na rejestrowaniu czynności bioelektrycznej pnia mózgu, w odpowiedzi na bodźce słuchowe podawane do ucha. To obecnie najpopularniejsze, nieinwazyjne badanie słuchu najmłodszych. Jest niezastąpione w przypadku diagnostyki wszelkich pacjentów, którzy nie mogą współpracować z osobą diagnozującą.
Na głowie pacjenta lekarz umieszcza trzy elektrody - na czole elektrodę aktywną, za uchem (na tzw. wyrostku sutkowatym) badanym elektrodę uziemiającą, a za drugim elektrodę odniesienia. Elektrody połączone są z przedwzmacniaczem, który dalej połączony jest ze wzmacniaczem, zespołem filtrów i ze słuchawkami oraz komputerem. Komputer rejestruje odpowiedzi, uśredniając wartości potencjałów elektrycznych i zapisuje wyniki.
Rejestracja słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu umożliwia wykrycie uszkodzenia słuchu w obszarze ucha środkowego, ślimaka, nerwu słuchowego i pnia mózgu.
Badanie jest bezpieczne, trwa około godziny. Podczas badania wymagana jest cisza. Badany nie może nawet przeżuwać czy przełykać, ma zamknięte oczy, aby zredukować bodźce wzrokowe. U małych dzieci badanie wykonuje się najczęściej po karmieniu, podczas snu. Bywa, że konieczna jest jednodniowa hospitalizacja, bo trudno przewidzieć, o jakiej porze dziecko będzie gotowe do badania.
Audiometria tonalna - potrzebna współpraca
Badanie zdecydowanie dla dzieci starszych, często przed dobraniem aparatu słuchowego. Badanie ocenia próg słyszenia tonów o różnej częstotliwości, rodzaj i głębokość upośledzenia słuchu, a także czy to niedosłuch odbiorczy czy przewodzeniowy (zaburzenie transmisji dźwięku z środowiska zewnętrznego do ucha wewnętrznego)
Najczęstsze wskazania do audiometrii tonalnej:
- podejrzenie niedosłuchu przewodzeniowego
- podejrzenie niedosłuchu odbiorczego
- urazy głowy
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- guzy mózgu
- stwardnienie rozsiane
- choroby naczyń mózgowych, np. tętniaki.
Badanie odbywa się specjalnie izolowanym i wytłumionym pomieszczeniu (tzw. kabinie ciszy). Po każdorazowym usłyszeniu dźwięku, który jest generowany z audiometru do specjalnych słuchawek, badany daje o tym znać. Odpowiedzi mierzy się w w poszczególnych częstotliwościach i natężeniach dźwięku. Wynik podawany jest w postaci krzywych, tzw. audiogramów.
Tympanometria - oceniamy ucho środkowe
Tympanometria to badanie polegające na ocenie podatności błony bębenkowej na zmiany ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym (czyli części ucha zewnętrznego, odpowiedzialnej za przekazywanie dźwięków pobranych z otoczenia przez małżowinę uszną do błony bębenkowej). Tympanometrię wykonuje się w przypadku podejrzenia różnych rodzajów niedosłuchu oraz niedowładu nerwu twarzowego.
Podstawowe wskazanie do badania to niedosłuch przewodzeniowy przy niezmienionej błonie bębenkowej lub z widocznym płynem w jamie bębenkowej.
Badanie nie boli, trwa kilkanaście minut. Wykonuje się je na siedząco. Polega na wprowadzeniu do kanału słuchowego zewnętrznego sondy pomiarowej, która pozwala zmienić ciśnienie w określonym zakresie. Zmiany ciśnienia powodują wychylenia błony bębęnkowej rejestrowane przez tympanometr, a następnie są obrazowane w postaci wykresów. Ostateczny wynik podaje się w formie opisu.
Tympanometria pozwala ocenić stan ucha środkowego: sztywność układu kosteczek (przy występowaniu otosklerozy lub tympanosklerozy), istnienie bezpowietrzności lub płynu w jamie bębenkowej (w przewlekłej niedrożności trąbki słuchowej lub w stanach pozapalnych ucha środkowego). Umożliwia także ocenę ucha wewnętrznego w tzw. niedosłuchu ślimakowym.
