FAS: przyczyny
FAS-em zagrożone są wszystkie dzieci, których matki piły alkohol w ciąży. Płodowy zespół alkoholowy może wystąpić nawet przy pozornie małej ilości alkoholu - żadna dawka alkoholu w ciąży nie jest bezpieczna.
FAS: występowanie
Szacuje się, że na świecie FAS występuje u trzech do dziewięciu dzieci na tysiąc żywych urodzeń. Szacunki polskie mówią, że w naszym kraju dzieci z pełnoobjawowym FAS rodzi się rocznie około 900. Dziesięć razy więcej zaś cierpi na inne zaburzenia związane z piciem alkoholu przez matkę w ciąży. Z badań Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie wynika, że co trzecia kobieta w ciąży piła alkohol.
FAS: objawy
Objawy FAS to liczne zaburzenia fizyczne i psychiczne. Nie każdy alkoholowy zespół płodowy wykazuje wszystkie klinicznie odnotowane objawy. W najgorszym stanie są dzieci, które mają tak zwany pełnoobjawowy alkoholowy zespół płodowy (pełnoobjawowy FAS). Pełnoobjawowy FAS dotyka 10 procent dzieci, których matki w ciąży piły alkohol. Objawy towarzyszące FAS są bardzo liczne. Można je podzielić na przykład na fizyczne i psychiczne. Psychiczne objawy alkoholowego zespołu płodowego wiążą się jednak ściśle z fizycznymi - w dużej mierze są spowodowane uszkodzeniami układu nerwowego.
Główne fizyczne objawy FAS to:
- mała głowa;
- niska waga urodzeniowa;
- opóźnienia wzrostu;
- opóźnienia rozwojowe;
charakterystyczna budowa twarzy (dysmorfia twarzy) - szeroko rozstawione oczy, opadające powieki, płaska twarz, krótki, zadarty nos, słabo zarysowana rynienka nosowa, cienka górna warga, nisko osadzone uszy; - anomalie w budowie stawów i kości;
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego - zaburzenia koordynacji i motoryki, upośledzone odbieranie bodźców, nieprawidłowe odczucia sensoryczne,
mogą wystąpić wady serca, nerek, narządów słuchu i innych organów wewnętrznych.
Najczęstsze psychiczne objawy FAS to:
- trudności z uczeniem się,
- zaburzenia koncentracji, problemy ze skupieniem uwagi,
- krótka pamięć,
- problemy z myśleniem abstrakcyjnym,
- brak umiejętności przewidywania,
- kłopoty z ocenieniem sytuacji,
- nieumiejętność uczenia się na błędach,
- nierozumienie żartów, gestów, mimiki, tonu innych,
- ograniczony zasób słów.
Dzieci z FAS często są nadpobudliwe, mają napady agresji i złości. W dalszym życiu mogą wykazywać większą skłonność do nałogów.
Pozostałe zespoły zaburzeń, które dotykają dzieci, których matki piły alkohol w ciąży, wchodzą w tak zwane spektrum alkoholowych uszkodzeń płodu (w skrócie FASDs, od fetal alcohol spectrum disorders). Do spektrum alkoholowych uszkodzeń płodu zaliczają się:
- alkoholowy efekt płodowy (FAE, od fetal alcohol effect) - ten typ FAS nie obejmuje fizycznych objawów;
- częściowy zespół alkoholowy płodu (PFAS, partial fetal alcohol syndrome) - polega na uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego;
- poalkoholowy defekt urodzeniowy (ARBD, alcohol related birth defects) - uszkodzenia fizyczne;
- poalkoholowe zaburzenia układu nerwowego (ARND, alcohol related neurodevelopment disorders) - zaburzenia neurologiczne.
FAS: leczenie
Alkoholowy zespół płodowy nie jest wyleczalny, można jednak łagodzić jego objawy poprzez różne terapie i rehabilitacje. Dzieci z FAS poddaje się stymulacjom ruchowym i sensorycznym oraz terapiom psychologicznym. Do tego dochodzi leczenie nieprawidłowości anatomicznych - dzieci z FAS niejednokrotnie maja uszkodzone serce, nerki, słuch, nieprawidłowo rozwinięte kości i stawy.
