Alergiczny nieżyt nosa to, w terminologii medycznej zespół objawów klinicznych wywołanych przez IgE-zależną reakcję zapalną błony śluzowej nosa na alergen. Oznacza to, że błona śluzowa dziecka wydziela katar w wyniku nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na pyłki roślin, roztocza, sierść zwierząt, pierze, pleśń lub kurz.
Katar alergiczny jest najczęstszą chorobą alergiczną na świecie, bardziej rozpowszechnioną w krajach rozwiniętych. Chorym mieszkającym w rejonach zurbanizowanych oprócz pyłków, które są alergenami, doskwierają także zawieszone w powietrzu spaliny. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi alergii u dzieci jest częste przebywanie w pomieszczeniach wypełnionych dymem tytoniowym.
Najczęstszymi objawami kataru związanego z alergią są:
- wodnisty katar,
- swędzenie w nosie i uczucie zatkania,
- zaczerwienienie i swędzenie oczu,
- kichanie,
- oddychanie przez usta,
- odchrząkiwanie (spowodowane spływaniem wydzieliny po tylnej ściance gardła),
- osłabienie powonienia i smaku.
U dzieci łatwo zauważyć częste pocieranie nosa i podrażnienie, także okolic ust.
Wszystkie te objawy wyraźnie nasilają się, gdy dziecko przebywa na dworze lub ma kontakt z alergenami (np. bawi się z kotem, na którego sierść jest uczulone). Objawy są zazwyczaj bardzo dokuczliwe i nasilone, nie sposób ich przeoczyć. Mogą ustępować samoistnie albo pod wpływem podjętego leczenia.
Alergiczny nieżyt nosa przyjmuje dwie formy:
- okresowy nieżyt nosa (sezonowy) - objawy pojawiają się przez mniej niż 4 dni w tygodniu lub utrzymują się przez okres krótszy niż 4 tygodnie,
- przewlekły (całoroczny) - objawy pojawiają się przez więcej niż 4 dni w tygodniu lub utrzymują się przez okres powyżej 4 tygodni.
W zależności od tego jak duże jest nasilenie objawów i jak mocno wpływają one na codzienne funkcjonowanie chorego (sen, naukę i zabawę), katar alergiczny można określić jako łagodny, umiarkowany lub ciężki. Jeśli trwa dłużej niż 7-10 dni powinniśmy skonsultować się z lekarzem.
Jak diagnozuje się alergiczny nieżyt nosa?
Objawy alergii wziewnej są często mylone z zapaleniem zatok o podłożu bakteryjnym. Niestety taka mylna diagnoza może mieć przykre skutki, gdyż podawanie antybiotyku zamiast leków na alergię nie przynosi poprawy stanu chorego, ale powoduje niepotrzebne osłabienie organizmu. Jeśli oprócz kataru żadne symptomy nie świadczą o przeziębieniu powinniśmy szukać pomocy u alergologa.
Alergie łatwiej zdiagnozować, gdy jej objawy występują nagle i mają oczywistą przyczynę, jak w przypadku uczulenia na sierść zwierząt. Katar ustępuje, gdy ustaje kontakt a alergenem.
Przy alergiach na pyłki roślin, pleśń lub kurz nieżyt może trwać nawet przez wiele tygodni. Charakterystyczna jest też sezonowość - objawy pojawiają się w sezonie pylenia rośli. Alergia na pyłki roślin (pyłkowica) jest najczęstszą formą alergii wziewnej.
Aby potwierdzić alergię wykonuje się testy skórne z alergenami wziewnymi i bada poziom przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi.
Leczenie alergicznego nieżytu nosa
Alergie trzeba leczyć, gdyż objawy mogą się nasilać i prowadzić do rozwoju astmy. Katar sienny może wiązać się też z przerostem migdałków i alergicznym wypryskiem.
Stosuje się:
- antyalergiczne krople do nosa, które obkurczają i uszczelniają śluzówkę,
- odczulanie (immunoterapię swoistą) - niektórym chorym można podawać szczepionki alergenowe,
- leki antyhistaminowe, które hamują reakcję alergiczną organizmu,
- płukanie nosa preparatami oczyszczającymi i regenerującymi powierzchnię śluzówki,
- krople do oczu - zapobiegające powstaniu zapalenia spojówek.
Najważniejszym zaleceniem jest unikanie, o ile to możliwe, kontaktu z alergenem.
