Stłuczony palec często bywa konsekwencją niewinnej zabawy. Ciekawość świata w połączeniu z nieświadomością wielu zagrożeń i nieposkromiona ruchliwość przy słabej koordynacji ruchowej to niestety prosty przepis na dziecięce kontuzje. Chwila nieuwagi rodzica albo nawet z pozoru spokojna zabawa nieraz kończą się dramatycznym krzykiem i płaczem dziecka. Szczególnie często przytrafiają się urazy palców dłoni i stóp. Wystarczy gwałtowniejsze uderzenie palcem u nogi o krawędź mebla albo przytrzaśniecie dłoni drzwiami, by wywołać dramatyczną reakcję malucha. Potrzebna jest doraźna pomoc i uśmierzenie bólu oraz ocena, czy palec nie jest przypadkiem poważniej uszkodzony.
W tej sytuacji warto pamiętać, że stłuczenie to uraz, który nie powoduje przerwania ciągłości skóry, a uszkodzenia wewnętrzne. Do najczęstszych objawów stłuczenia należą:
- obrzęk i podskórne krwawe wylewy (siniaki) w miejscu stłuczenia,
- ostry ból i nadwrażliwość na dotyk,
- ograniczenie ruchu lub całkowita niemożność poruszania stłuczonym palcem.
Dlaczego stłuczony palec tak boli
Nasze dłonie i stopy są silnie unerwione, dlatego urazy w obrębie tych obszarów odczuwamy szczególnie boleśnie. U dziecka liczne kości paliczków i łączące je stawy są bardzo delikatne, mają bardzo skomplikowaną i drobną budowę. Łatwo ulegają uszkodzeniom, a każdy, nawet drobny, uraz powoduje dotkliwy ból. Niestety bardzo trudno jest szybko i trafnie ocenić, czy palec jest tylko stłuczony, czy może wybity lub złamany.
Zaczynamy od pierwszej pomocy
By nie dopuścić do opuchlizny i powstania rozległego siniaka, a także uśmierzyć ból, należy jak najszybciej przyłożyć dziecku zimny okład. Może być on wykonany z wody z octem lub z samej wody. Jeśli mamy pod ręką lód, to najlepiej jest nie przykładać go bezpośrednio do skóry, ale owinięty warstwą czystej tkaniny. Bardzo pomocne są też specjalne kompresy żelowe, które „na wszelki wypadek” przechowuje się w domowej lodówce. Gojenie się stłuczenia potrwa kilka dni, w trakcie których siniak stopniowo zacznie zmieniać kolor (trzeba jednak liczyć się z tym, że znikanie krwiaka trwa od 5 do 10 dni). Możemy smarować obolałe miejsce specjalnym żelem o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Pomocna może okazać się maść z arniki lub kasztanowca, które również pomogą zmniejszyć obrzęk i przyspieszą wchłanianie siniaków.
Niezależnie od tego, w jaki sposób doszło do urazu, jak duża wydawała się siła uderzenia, czy początkowo ból był duży, czy "do wytrzymania", to uszkodzenia mogą być poważne.
Stłuczony? Zwichnięty? Złamany?
Jeśli skóra dłoni lub nogi nie jest uszkodzona ale w wyniku urazu ucierpiały głębiej położone tkanki podskórne, mięśnie i stawy to oznaczać będzie, że palec jest stłuczony. Towarzyszy temu uszkodzenie naczyń krwionośnych, dlatego widoczny jest obrzęk, a często również podskórne i śródskórne wylewy krwi. Staw może wyglądać na zniekształcony. Dziecko z trudem i w ograniczonym zakresie zgina w tym miejscu palec lub zupełnie nie może nim poruszyć.
Myląco podobne są objawy poważniejszych urazów. Przy wybiciu palca, czyli w terminologii medycznej przy zwichnięciu paliczków w stawie, dziecko odczuwa silny ból i nie może poruszyć palcem. Staw jest wyraźnie obrzęknięty. Przy takim uszkodzeniu zimny okład wprawdzie przyniesie dziecku ulgę, ale z pewnością nie wystarczy. Konieczna będzie pomoc lekarza, który nastawi zwichniecie i zaleci unieruchomienie kontuzjowanego obszaru na 3 tygodnie.
Niestety, gdy dziecko płacze i skarży się na silny ból, jego palec jest spuchnięty, zaczerwieniony, cieplejszy w dotyku, a czasem także nienaturalnie ustawiony, ostateczną diagnozą może być złamanie kości paliczków. Wówczas konieczne jest unieruchomienie palca w specjalnej szynie na około miesiąc. Aby jednak nie doprowadzić do zaburzeń krążenia oraz związanych z tym obrzęków, należy kilka razy dziennie ściągać szynę i ćwiczyć palec (do granicy bólu). Jeśli stwierdzone zostanie złamanie z przemieszczeniem, konieczne może okazać się leczenie operacyjne, które przywróci anatomiczną budowę palca.
Tylko lekarz jest w stanie prawidłowo rozpoznać do jak poważnych obrażeń doszło u dziecka. Często konieczne jest wykonanie prześwietlenia RTG, na podstawie którego lekarz postawi diagnozę. Ważne jest, aby nie lekceważyć tego typu urazów - nieleczony może doprowadzić do trwałego zesztywnienia palca i zaburzeń krążenia.
