Choroby zakaźne: po czym poznasz, z którą masz do czynienia?

Gorączka, złe samopoczucie, osłabienie, czasem wysypka... Choroby zakaźne, którymi dzieci tak łatwo dzielą się z rówieśnikami, zwykle zaczynają się bardzo podobnie. Jak je odróżnić i rozpoznać?

Większość powszechnych niegdyś dziecięcych chorób zakaźnych, występuje dziś bardzo rzadko, a to za sprawą obowiązkowych szczepień. Jednak nie przed wszystkimi chorobami mamy tak skuteczną ochronę. Zwłaszcza, że prócz typowych chorób wieku dziecięcego najmłodsi są bardziej narażeni także na inne infekcje, które szczególnie ciężko przechodzą. Są to przede wszystkim zakażenia rotawirusowe i bakteryjne, mononukleoza i grypa.

Niejasny początek

Większość chorób zakaźnych wieku dziecięcego zaczyna się podobnie. Maluch robi się marudny, traci apetyt, ma podwyższoną temperaturę, czasem katar lub kaszel. Na tym etapie nawet doświadczony pediatra może mieć trudności z postawieniem diagnozy. Charakterystyczna dla większości tych chorób wysypka pojawia się bowiem często dopiero po dwóch, trzech dniach

Leczenia praktycznie nie ma (wyjątkiem są szkarlatyna i koklusz, wywoływane przez bakterie), choroba mija sama. Możemy tylko podawać dziecku leki obniżające gorączkę i pilnować, żeby przynajmniej przez pierwsze dni leżało w łóżku, a później nie szalało po domu - chodzi o to, by organizm miał siły do walki z chorobą. Dbajmy też, żeby maluch dużo pił. Pewnie nie będzie miał apetytu, więc postarajmy się dawać mu do jedzenia to, co lubi.

Przy swędzącej wysypce ulgę przyniosą zimne okłady lub nawilżanie wykwitów wacikami zmoczonymi w wywarze lawendy, kwiatu bzu czarnego albo rumianku (z wyjątkiem wykwitów ospy wietrznej). W porozumieniu z lekarzem można też podać dziecku leki przeciwświądowe.

Tama dla infekcji

Dołóżmy starań, żeby nasz maluch nie zarażał innych dzieci. Co prawda może to robić jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów, ale uważni rodzice często potrafią poznać, że coś się już wykluwa. Jeśli wiemy, że w przedszkolu panuje właśnie jakaś choroba zakaźna, to podejrzenie graniczy z pewnością. Powinniśmy więc zatrzymać dziecko w domu i nie zapraszać jego kolegów.

Trudniej uchronić przed zachorowaniem młodsze rodzeństwo i pozostałych domowników (zdarza się, że dorośli, którzy do tej pory jakoś się uchowali, łapią odrę, ospę wietrzną czy koklusz od własnych dzieci, a nawet wnuków). Trzeba pilnować, żeby wszyscy regularnie myli ręce i używali tylko swojego ręcznika, częściej zmieniać pościel, zmywać w bardzo gorącej wodzie. W ten sposób zmniejszymy prawdopodobieństwo, że zachoruje cała rodzina, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że uchronić się przed chorobami zakaźnymi w warunkach wspólnego mieszkania jest bardzo trudno. Niemal stuprocentową pewność dają jedynie szczepienia, a w wielu wypadkach także przebycie określonej choroby w przeszłości.

W tabeli obok zamieszczamy opis najczęściej dziś spotykanych chorób wieku dziecięcego - tych, którym nie potrafimy jeszcze zapobiegać, tych przeciw którym szczepienia obowiązują dopiero od kilku lat i tych, które dziecko (wyjątkowo) może przejść pomimo, że było szczepione. Uwzględniliśmy także groźne zakażenia, przed którymi można uchronić dziecko podając mu zalecaną przez lekarzy szczepionkę odpłatną.

TYPOWE CHOROBY ZAKAŹNE WIEKU DZIECIĘCEGO (ZAZWYCZAJ PRZECHODZI SIĘ JE RAZ W ŻYCIU)

GORĄCZKA TRZYDNIOWA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : najczęściej dzieci między 6. miesiącem a 4. rokiem życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez kontakt z chorym lub nosicielem wirusa

okres wylęgania : 7-10 dni

okres zarażania : do czasu ustąpienia wysypki

objawy:

nagła gorączka, sięgająca nawet 40°C, która utrzymuje się przez 3 dni (stąd nazwa), po czym spada, a na skórze, głównie tułowia, pojawia się drobnoplamista różowa wysypka, która dziecka nie swędzi

powrót do zdrowia : wysypka ustępuje po 1-2 dniach (czasem nawet po kilku godzinach), nie pozostawiając śladu

leczenie : leki przeciwgorączkowe

zapobieganie : niemożliwe

odporność : na całe życie

KRZTUSIEC, czyli KOKLUSZ

co ją wywołuje : bakteria Bordetella pertussis

kto choruje : aż połowa zachorowań dotyczy niemowląt w pierwszym roku życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez kontakt z chorym

okres wylęgania : 5-20 dni (najczęściej 7-10)

okres zarażania : głównie w pierwszej fazie; jeśli podaje się antybiotyk, chory zaraża przez pięć dni od jego podania

objawy:

przez pierwsze 2 tygodnie suchy kaszel, czasem katar. Potem ataki napadowego kaszlu przypominającego pianie koguta. Atak przychodzi nagle, częściej w nocy, maluch nie może złapać tchu, na koniec odkrztusza gęsty, ciągnący się śluz i wymiotuje

powrót do zdrowia : choroba trwa około 6 tygodni, kaszel stopniowo się zmniejsza, ale może nawracać przez kolejne miesiące przy każdej banalnej infekcji

leczenie:

niemowlęta trzeba leczyć w szpitalu, bo mogą u nich wystąpić groźne napady bezdechu. Choremu podaje się antybiotyki, środki uspokajające, robi inhalacje. Uwaga! Jeśli nieszczepione dziecko miało kontakt z chorym na krztusiec, trzeba z nim iść do lekarza, który zleci odpowiedni antybiotyk profilaktycznie

zapobieganie:

obowiązkowe szczepienie di-te-per w 2., 3./4., 5. i 16./18. miesiącu życia. (Ze względu na wygasanie odporności na koklusz z upływem czasu wprowadzono już szczepionkę dla dorosłych.)

odporność : trwa 10-20 lat po szczepieniu i najprawdopodobniej przez całe życie, jeżeli przebyliśmy tę chorobę

OSPA WIETRZNA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : niemowlęta są na ogół dość odporne (do 6. miesiąca życia), o ile matka chorowała na ospę; zdarzają się jednak wyjątki i może zachorować nawet noworodek

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez kontakt z chorym na ospę lub półpasiec; choroba bardzo zakaźna

okres wylęgania : 10-21 dni (najczęściej dwa tygodnie)

okres zarażania : dwa dni przed pojawieniem się wysypki, aż do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków

objawy:

osłabienie, ból głowy, podwyższona temperatura, czasem katar; później wysypka: pojedyncze czerwone plamki, zmieniające się w pęcherzyki wypełnione płynem, które z czasem przysychają, tworząc brunatne strupki; wysypka (zwykle bardzo swędząca) pojawia się rzutami, na skórze są jednocześnie świeże plamki, pęcherzyki i strupy

powrót do zdrowia:

strupki odpadają po kilku dniach i zostają po nich białe plamki, które z czasem znikają; blizny mogą powstać tylko wtedy, gdy dziecko rozdrapało pęcherzyki lub wdało się zakażenie bakteryjne

leczenie : objawowe: środki przeciwgorączkowe oraz łagodzące swędzenie. W ciężkich przypadkach lekarz przepisze acyklowir lub inny lek przeciwwirusowy

zapobieganie : szczepionka zalecana powyżej 9. miesiąca życia, o ile malec wcześniej nie chorował na ospę

odporność : na ospę drugi raz się nie zachoruje, ale wirus pozostaje w organizmie i przy spadku odporności może wywołać półpasiec

PŁONICA, CZYLI SZKARLATYNA

co ją wywołuje : bakterie Streptococcus pyogenes (z rodzaju paciorkowców)

kto choruje : niemowlęta są odporne, jeśli chorowała matka. Najczęściej chorują dzieci między 3. a 10. rokiem życia

sposób zakażenia : kontakt z chorym lub z przedmiotami, których używa

okres wylęgania : 1-5 dni

okres zarażania : od początku choroby do 24 godzin od rozpoczęcia kuracji właściwie dobranym antybiotykiem

objawy:

początek nagły: wysoka gorączka, ból gardła (jest szkarłatne). Język, pokryty białym nalotem, trzeciego dnia robi się ciemnoczerwony. Na twarzy (oprócz okolicy brody i ust), pod pachami i w pachwinach pojawia się drobnoplamista wysypka, która rozprzestrzenia się na całe ciało

powrót do zdrowia : wysypka znika w ciągu 7 dni, ale skóra jeszcze przez kilka tygodni jest szorstka i z reguły intensywnie się złuszcza (zwłaszcza na dłoniach i stopach)

leczenie:

konieczne jest jak najszybsze podanie antybiotyku (z grupy penicylin); w miarę potrzeby także leków łagodzących ból gardła i przeciwgorączkowych; dziecko powinno leżeć w łóżku, dopóki antybiotyk nie zacznie działać i jego samopoczucie wyraźnie się nie poprawi

zapobieganie : na razie niemożliwe (szczepionka w opracowaniu)

odporność : przebycie choroby nie daje trwałej odporności, możliwe są następne 2-3 zachorowania

RÓŻYCZKA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : niemowlęta mają odporność od matki, najczęściej chorują dzieci między 5. a 15. rokiem życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorym

okres wylęgania : 14-21 dni

okres zarażania : 10 dni przed wysypką i do 15 dni od jej pojawienia się. Uwaga! Dzieci z różyczką wrodzoną zarażają przez wiele miesięcy

objawy:

początek jak przy lekkim przeziębieniu, ale czasem pierwszym objawem jest bladoróżowa, plamista wysypka na całym ciele; charakterystyczny jest także obrzęk węzłów chłonnych na karku i za uszami

powrót do zdrowia : wysypka znika w ciągu 1-5 dni, nie pozostawiając przebarwień; dłużej może utrzymywać się powiększenie węzłów chłonnych

leczenie : brak

zapobieganie:

Od 2003 r. obowiązkowe szczepienie szczepionką potrójną, tzw. MMR podawaną w 13.-15. miesiącu); wśród starszych dzieci szczepi się obowiązkowo tylko dziewczynki (w 13. roku życia).

odporność : na całe życie

RUMIEŃ ZAKAŹNY

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : niemowlęta mają odporność od matki; najczęściej chorują dzieci między 2. a 12. rokiem życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorym

okres wylęgania : 4-14 dni

okres zarażania : ok. 7 dni przed pojawieniem się wysypki i przez pierwsze dni jej trwania

objawy:

początek nagły: maluch wygląda, jakby miał intensywne wypieki, następnego dnia wysypka rozprzestrzenia się na ramiona i nogi; ze względu na różne wzory i kształty, jakie przyjmuje, bywa nazywana girlandowatą

powrót do zdrowia : po 7 dniach wysypka znika, może jednak pojawiać się jeszcze pod wpływem kąpieli, ogrzania, natarcia lub nasłonecznienia skóry

leczenie : nie wymaga

zapobieganie : brak

odporność : na całe życie

ŚWINKA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : niemowlęta mają odporność od matki; rzadko chorują dzieci poniżej 2. roku życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorym

okres wylęgania : 14-24 dni

okres zarażania : do 7 dni przed początkiem choroby i do 9 dni od jej ujawnienia się

objawy:

bolesny obrzęk ślinianki przyusznej (czasem obu), twarz kształtem przypomina gruszkę. Chory czuje suchość w ustach (ślinianki przestają produkować ślinę) i ból przy przełykaniu kwaśnych potraw

powrót do zdrowia : po 7-9 dniach obrzęk ustępuje i jeśli nie ma powikłań, po 10 dniach można uznać, że dziecko jest zdrowe

leczenie : wyłącznie objawowe: okłady rozgrzewające na szyję, leki przeciwgorączkowe, leżenie w łóżku, zalecana lekka dieta, gdyż obrzęk szyi utrudnia gryzienie i przełykanie

zapobieganie : od 2003 r. obowiązkowe szczepienie szczepionka potrójną, tzw. MMR, w 13.- -15. miesiącu i 7. roku życia. (Starsze dzieci można nią szczepić odpłatnie)

odporność : na całe życie (sporadycznie dorośli chorują po raz drugi)

CHOROBY ZAKAŹNE, NA KTÓRE CHORUJĄ ZARÓWNO DZIECI, JAK I DOROŚLI (NA OGÓŁ MOŻNA JE PRZECHODZIĆ WIĘCEJ NIŻ RAZ W ŻYCIU)

GRYPA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : wszyscy; szczególnie niebezpieczna jest jednak dla niemowląt, małych dzieci i osób powyżej 65. roku życia

sposób zakażenia : drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorym

okres wylęgania : 1-6 dni od zarażenia

okres zarażania : w ciągu kilku dni przed wystąpieniem objawów, a później jeszcze przez cztery dni

objawy:

nagle pojawia się wysoka gorączka (powyżej 37,8°C), dreszcze, suchy i męczący kaszel, katar, mogą wystąpić krwawienia z nosa, silne bóle głowy, bóle mięśni, uczucie rozbicia i krańcowego wyczerpania

powrót do zdrowia : choroba trwa około tygodnia, może po niej pozostać jeszcze przez jakiś czas kaszel, ogólne osłabienie i spadek odporności

leczenie:

objawowe - lekarz może zalecić środki łagodzące ból głowy, gorączkę, wysięk z nosa i kaszel. Dziecko musi z początku dużo leżeć i dużo pić, jeść to, na co ma ochotę, bo brak mu apetytu. W czasie rekonwalescencji powinno jak najdłużej pozostać w domu (nawet do trzech, czterech tygodni), żeby nie złapało kolejnej infekcji

zapobieganie : coroczne szczepienie (najlepiej między sierpniem a listopadem), począwszy od 7. miesiąca

odporność : grypę można przechodzić wielokrotnie, bo wywołują ją różne szczepy wirusów

MONONUKLEOZA

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : dzieci; dorośli - jeśli nie przechodzili jej w dzieciństwie

sposób zakażenia : drogą kropelkową

okres wylęgania : 30-50 dni

okres zarażania : do pół roku od zachorowania; okresowo wirus może pojawiać się w ślinie przez całe życie

objawy:

bardzo wysoka gorączka utrzymująca się do dwóch tygodni; złe samopoczucie, brak apetytu, powiększenie, nieraz znaczne, migdałków podniebiennych; uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, punkcikowate, krwotoczne plamki w tyle podniebienia; powiększenie wątroby i śledziony

powrót do zdrowia : trwa zwykle około miesiąca, malec może być w tym czasie wiecznie zmęczony, apatyczny, mieć kłopoty z koncentracją

leczenie:

jedynie objawowo: leżenie w łóżku, leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, dieta bogata w witaminy; w razie powikłań lekarz może przepisać leki zawierające kortykosterydy, czasem (bardzo rzadko) antybiotyk

zapobieganie : nie ma szczepionki przeciwko tej chorobie

odporność : po przechorowaniu na całe życie

ROTAWIRUS

co ją wywołuje : wirus

kto choruje : wszyscy; szczególnie niebezpieczna dla niemowląt i małych dzieci

sposób zakażenia : drogą pokarmową - to klasyczna choroba "brudnych rąk"; niekiedy także drogą kropelkową

okres wylęgania : 1-7 dni, zazwyczaj 2

okres zarażania : dobę przed i do kilkunastu dni od pierwszych objawów

objawy:

po okresie wylęgania występują łagodne objawy przeziębienia, po czym dołączają się gwałtowne wymioty i biegunka. Stolce (do kilkunastu na dobę) są luźne, wodniste, zielonożółte; z reguły nie zawierają krwi ani śluzu. Dziecko ma niezbyt wysoką gorączkę; traci ogromne ilości płynów i elektrolitów, jest słabe, senne

powrót do zdrowia : choroba trwa około tygodnia, może po niej pozostać jeszcze przez jakiś czas kaszel, ogólne osłabienie i spadek odporności

leczenie:

małe dzieci na ogół w szpitalu, gdzie dostają dożylnie płyn z elektrolitami; starsze zwykle w domu (muszą być regularnie pojone, także doustnymi preparatami elektrolitowymi); gdy miną wymioty, mogą jeść wszystko (poza świeżymi owocami); wskazany jogurt lub mleko z probiotykami i preparat pomocny w odbudowie flory jelit

zapobieganie:

niemowlę między 6. a 24. tygodniem życia można zaszczepić szczepionką zalecaną, starsze dziecko ochroni w pewnym stopniu przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk po powrocie do domu, przed jedzeniem i po wyjściu z ubikacji)

odporność : przechorowanie daje częściową odporność, kolejne zachorowania przebiegają na ogół coraz łagodniej aż do bezobjawowych

CIĘŻKIE ZAKAŻENIA BAKTERYJNE (SEPSA)

co ją wywołuje : bakterie (pneumokoki, meningokoki, paciorkowce ropotwórcze, Haemophilus influenzae - Hib i inne)

kto choruje : wszyscy; szczególnie niebezpieczne są jednak dla niemowląt i małych dzieci

sposób zakażenia : ryzyko rośnie przy spadku odporności (np. po długiej kuracji antybiotykami lub sterydami), po przebyciu ospy wietrznej, po operacjach

okres wylęgania : zwykle 1-2 dni; ciężkie zakażenie bakteryjne najdalej w ciągu kilku dni, a u niemowląt nawet paru godzin, może przejść w sepsę (posocznicę)

okres zarażania : różny w zależności od bakterii i stosowanego leczenia

objawy:

wysoka temperatura, utrzymująca się zwykle pomimo podawania środków przeciwgorączkowych, zły stan ogólny dziecka, wysypka podobna do płoniczej; alarmujące jest pojawienie się drobnych sinawych wybroczyn na ciele

powrót do zdrowia : 1-2 tygodnie

leczenie : antybiotykiem w warunkach szpitalnych, najczęściej na oddziale intensywnej terapii. Z reguły lekarz ordynuje także inne środki w zależności od potrzeb małego pacjenta

zapobieganie:

szczepienia przeciw Hib są obowiązkowe; zalecane są szczepienia: przeciw pneumokokom - wszystkie dzieci od 2. miesiąca do 2. roku życia, a starsze - jeśli chodzą do żłobka lub przedszkola, mają obniżoną odporność lub są przewlekle chore; przeciw meningokokom - niemowlęta od 2. miesiąca

odporność : po szczepieniu co najmniej 10-20 lat lub dłużej; przechorowanie przez małe dzieci nie pozostawia trwałej odporności

Więcej o:
Copyright © Agora SA