Dysplazja stawów biodrowych

Kiedy dowiadujesz się, że dziecko ma dysplazję, jesteś przerażona. Z niepokojem myślałaś, czy podołasz zakładaniu jednej pieluchy, a tymczasem lekarz każe ci wkładać dwie i jeszcze straszy aparatem...

Stawy biodrowe dziecka kształtują się w łonie matki. Kiedy noworodek przychodzi na świat, głowa kości udowej powinna pasować do panewki. Otoczone torebką stawową stanowią one staw biodrowy - dzięki niemu możemy płynnie ruszać nogami. Czasem jednak panewka jest zbyt płytka lub głowa nie dość zaokrąglona i elementy stawu nie pasują idealnie do siebie. Mówimy wtedy o dysplazji.

Dysplazja może dotyczyć tylko jednego stawu biodrowego lub obu. W Polsce sześcioro dzieci na 100 rodzi się z tym schorzeniem.

Kogo dotyka dysplazja?

Nie znamy przyczyn powstawania dysplazji, ale na pewno bardziej na nią narażone są:

dziewczynki (dysplazja występuje u nich sześć razy częściej niż u chłopców). To wpływ hormonu giętkości, relaksyny, który rozluźnia przed porodem stawy miednicy kobiety ciężarnej. Chrząstki mającej się urodzić dziewczynki także nie są nań obojętne, jej stawy biodrowe robią się zbyt elastyczne i niestabilne;

dzieci, które w czasie porodu były ułożone miednicowo. W czasie skurczów porodowych nóżki malucha są stale wyprostowane i silnie przyginane do tułowia, jak przy skłonie. Może to doprowadzić do rozciągnięcia i uszkodzenia elementów stawu biodrowego;

dzieci, których rodzice lub rodzeństwo urodzili się z dysplazją.

Dysplazji stawów biodrowych nie można wykryć przed porodem ani jej zapobiec. Wszystkie maluchy są badane zaraz po porodzie, jeszcze na oddziale noworodkowym, by wykryć ewentualną wadę.

Lekarz sprawdza, czy dziecko symetrycznie odwodzi na boki obie nóżki i czy przy ruchach głowa kości udowej nie wyskakuje ze stawu. Jeśli słychać wtedy wyraźny "klik", oznacza to, że staw jest niestabilny, a biodro z dysplazją. Lekarz bada też, czy fałdy pod pośladkami malucha są symetryczne i czy oba uda są równej długości. Jest to badanie rutynowe. Niesymetryczność fałdów nie świadczy jeszcze o dysplazji, natomiast nierówna długość ud to już objaw niepokojący, który może wskazywać na jej występowanie.

Jeżeli lekarz zauważy coś niepokojącego, zleci USG stawów biodrowych (w niektórych krajach takie badanie wykonuje się rutynowo u wszystkich dzieci zaraz po urodzeniu). USG znakomicie pokazuje ułożenie główki i panewki i jest zupełnie nieszkodliwe dla malucha. Nawet jeżeli budowa stawów wydaje się przy pierwszym badaniu prawidłowa, muszą one być zbadane ponownie, nie później niż w 4. tygodniu życia.

Kiedy powtórzyć USG stawów biodrowych?

Postępowanie przy dysplazji stawu biodrowego

Po rozpoznaniu dysplazji lekarz zleca najczęściej układanie malucha na brzuchu. Może także zalecić tzw. szerokie pieluchowanie (obecnie coraz rzadziej lekarze stosują to zalecenie), które sprawia, że nóżki są ułożone w pozycji żabki: zgięte pod kątem prostym w stosunku do tułowia i rozłożone na boki. W takim ułożeniu staw przebudowuje się i rozwija.

Do szerokiego pieluchowania najlepsze są pieluchy tetrowe. Dwie składa się w prostokąt, a trzecią złożoną w trójkąt nakłada na pozostałe. Jeżeli maluch używa pieluch jednorazowych, taką kombinację pieluch tetrowych nakłada się na pieluchę jednorazową.

Po 2-3 tygodniach trzeba zgłosić się z dzieckiem do lekarza. Jeśli dysplazja jest od początku zaawansowana lub jeżeli szerokie pieluchowanie nie przyniosło poprawy, maluch będzie musiał nosić specjalny aparat, który zapewni stałe rozłożenie nóżek pod właściwym kątem.

Niemowlę na aparacie do rozłożenia nóżek

Lekarz stwierdzi, jaki aparat będzie musiało nosić twoje dziecko. Może to być rozwórka Koszli albo poduszka Frejki lub specjalna szyna. Aparat zwykle zdejmuje się tylko do kąpieli oraz przy przewijaniu malucha.

Pielęgnacja dziecka unieruchomionego aparatem jest dość uciążliwa. Trudno je wsadzić do wózka, trzeba bez przerwy ściągać i zakładać aparat (przewijanie, mycie). Maluch nie może swobodnie się przewracać ani bawić; aparat mu niestety przeszkadza i czasami obciera. Dobrze jest uszyć na rozwórkę flanelowy pokrowiec, a także kilka razy dziennie smarować kremem ciało dziecka w miejscach, gdzie styka się z aparatem.

Warto się jednak pomęczyć, by później zapomnieć o problemach ze stawami biodrowymi. Co 3-4 tygodnie lekarz powinien wyznaczać wizyty kontrolne; bada wtedy niemowlę, ogląda jego stawy za pomocą USG i reguluje ustawienie aparatu.

Jeśli dysplazję rozpoznano zaraz po urodzeniu i natychmiast rozpoczęto leczenie, prawdopodobnie po 2-3 miesiącach aparat będzie można zdjąć. Dysplazja nie pozostawi po sobie żadnego śladu. Maluch będzie siadał i chodził nie później niż jego rówieśnicy.

Jeśli dysplazję zauważono dopiero u kilkumiesięcznego niemowlęcia, leczenie będzie trwać znacznie dłużej (zwykle tyle miesięcy, ile ma malec w chwili rozpoczęcia kuracji).

Zwichnięty staw biodrowy

Czasem staw dziecka już od urodzenia jest tak ukształtowany, że głowa kości udowej w ogóle nie styka się z panewką. O takim stawie mówi się, że jest zwichnięty. Głowa kości wędruje ku górze i w bok, można ją wyczuć palcami przez skórę biodra. Odwodzenie nogi po stronie zwichniętego stawu jest znacznie ograniczone, a nóżka krótsza.

Konieczne jest wstawienie głowy kości udowej na swoje miejsce. U niemowląt zwichnięcie nastawia się ręcznie i dziecko musi nosić rozwórkę przez kilka miesięcy. Przy zwichnięciach późno wykrytych konieczne jest skomplikowane leczenie na wyciągu ortopedycznym.

Do zwichnięcia może też dojść, kiedy dziecko z niewyleczoną dysplazją zaczyna samodzielnie chodzić. Obciążenie chorego stawu powoduje, że główka wyskakuje z panewki, maluch utyka (lub chodzi jak kaczka, gdy oba stawy są zwichnięte), sylwetka deformuje się. Kiedy leczenie na wyciągu nie przynosi rezultatów, niezbędna jest operacja.

Jak dbać o biodra niemowlaka

Oto kilka rad, do których warto się zastosować, bez względu na to, czy twoje dziecko ma dysplazję, czy też nie:

Przy przewijaniu, gdy chcesz podłożyć pieluchę, unoś pupę malucha do góry; nigdy nie chwytaj go za stopy i nie podciągaj ich.

Gdy nosisz niemowlę, pilnuj, by jego nóżki były zawsze w rozkroku, by siedziało okrakiem na twoim biodrze czy brzuchu.

Nie prostuj mu nóżek, niech będą zgięte i rozłożone na boki. Nie zawijaj dziecka w beciki ("na mumię"), nie mierz wzrostu, prostując mu nóżki.

Ubieraj malucha w luźne śpioszki i pajacyki, które nie krępują ruchów nóg.

Przez pierwsze 6 tygodni możesz stosować szerokie pieluchowanie.

Często układaj dziecko na brzuchu; unikaj kładzenia go na boku w pierwszych 3 miesiącach - to niekorzystna pozycja dla jego bioder.

Nie przyspieszaj nauki chodzenia, unikaj używania chodzika; zapobiegniesz tym samym przyszłym bólom bioder i kręgosłupa.

Dysplazja stawów biodrowych

Chodzik: dobry czy zły?

Przeczytaj odpowiedzi lekarzy na pytania o rozwój dziecka

 

Podyskutuj na Forum:

 

Trzy miesiące i podejrzenie o dysplazję. Nie chcę dziecku zakładać aparatu na nóżki

 

Dysplazja stawów biodrowych - sposoby rehabilitacji

 

Czy ćwiczenia i pieluszkowanie przy dysplazji wystarczą, czy trzeba założyć dziecku aparat?

 

Jakie mogą być konsekwencje nieleczonej dysplazji?

Więcej o:
Copyright © Agora SA