Cysta (torbiel) to zamknięta jama wypełniona płynem, gazem lub materiałem półstałym. Zewnętrzna część cysty zwana jest kapsułą. Wyróżnia się torbiele prawdziwe i rzekome. Torbiele rzekome odróżnia brak wyściółki nabłonkowej w jamie cysty.
Torbiele jajników: operacja konieczna? To zależy od rodzaju zmiany. Obejrzyj:
Cysta może pojawić się w każdym miejscu organizmu, może być bardzo mała, ale i duża. Niektóre da się wyczuć palcami, inne zaś dostrzega tylko pod mikroskopem bądź na wyniku badań obrazowych.
Torbiele, w zależności od rozmiaru i lokalizacji, mogą rozwijać się bezobjawowo, ale i wywoływać różne dolegliwości. Zdarza się, że gdy torbiel jest duża, uciska na sąsiadujące narządy czy tkanki. Cysta rzadko jest powiązana z chorobą nowotworową czy ciężkim zakażeniem, przeważnie nie powoduje poważnych czy długoterminowych powikłań.
Cysta - przyczyny powstawania
Cysta może powstać wskutek wielu rożnych procesów zachodzących w organizmie. Najważniejsze czynniki powstawania cyst to:
- zakażenia,
- infekcje,
- zaburzenie przepływu płynu międzytkankowego,
- urazy,
- nowotwory,
- przewlekłe stany zapalne,
- predyspozycje genetyczne,
- gromadzenie się masy łojowej pod naskórkiem,
- wady w rozwoju narządów płodu.
Cysta - rodzaje zmian
Cysta może pojawić się w każdym miejscu organizmu, stąd istnieje wiele rodzajów cyst. Najczęściej występujące to:
- torbiele w piersiach, które są wynikiem łagodnych rozrostowych chorób piersi. Cysty w piersiach to zwykle małe, okrągłe lub owalne guzki wyczuwalne palcami. Częściej są półpłynne, rzadziej twarde. Pojawiają się najczęściej między 30. a 50. rokiem życia.
- torbiel na jajniku, która powstaje zwykle wskutek zahamowania pęknięcia pęcherzyka Graafa. Dzieje się tak wówczas, gdy pęcherzyk nie ma komórki jajowej lub gdy ta obumarła. Nie dochodzi do jajeczkowania, choć pęcherzyk rośnie - w jego wnętrzu gromadzi się płyn. Pęcherzyk po pewnym czasie przekształca się w torbiel. Najczęstszą przyczyną są zaburzenia hormonalne,
- cysta Bakera - torbiel pod kolanem, na tylnej części nogi. Najbardziej nią zagrożone są osoby, które nadmiernie obciążają kolana, zarówno aktywne fizycznie, jak i zmagające się z nadwagą,
- torbiel tarczycy. Jak wskazuje lekarz Agnieszka Dziubosz nieprawidłowe zmiany mogą być pojedyncze, mnogie, jak również obejmować całą tarczycę. Gdy torbiel zostaje wykryta w trakcie badania USG, ale nie można jej wyczuć dotykiem, wówczas nie jest określana w nomenklaturze medycznej jako guzek,
- torbiel na nerce. Jak wyjaśnia dr n. med. Robert Drabczyk, specjalista chorób wewnętrznych, cysta w nerce może być tzw. torbielą prostą nerki (przypomina pęcherzyk wypełniony płynem) lub torbiel złożoną (zmiana ma nieregularny kształt, grube i niejednorodne ściany, niejednorodną zawartość z obecnością przegród, masy tkankowe oraz zwapnienia). Najmniejsze możliwe do wykrycia zmiany mają kilka milimetrów średnicy, a największe - średnicę nawet kilkunastu centymetrów. Najczęściej są pojedyncze, ale może być ich kilka,
- torbiele stawów i ścięgien,
- torbiel tkanki podskórnej, często występująca na twarzy, głowie, szyi czy tułowiu. Możliwa jest torbiel włosowa,
- torbiel Bartholina, czyli powiększenie gruczołów znajdujących się w pobliżu wejścia do pochwy.
Cysta - diagnostyka i leczenie
Cysty zwykle można wyczuć i dostrzec samodzielnie. Trudne do wykrycia są torbiele narządów wewnętrznych, takich jak nerki lub wątroby. Wówczas najczęściej wykrywa się podczas badania obrazowego (RTG, USG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego).
Leczenie torbieli zależy od jej wielkości i lokalizacji. Na przykład torbiele w piersiach, ponieważ znikają po menopauzie, często nie wymagają terapii. Gdy wywołują ból i dyskomfort, przeprowadza się badanie ultrasonograficzne (USG), które pomaga określić lokalizację, wielkość i charakter cysty. Najczęściej wykonuje się biopsję cienkoigłową, czyli pobranie płynu z cysty. Z kolei małe i łagodne cysty jajnika są zwykle leczone terapią hormonalną.
Duże cysty, które dają objawy bądź mogą stać się ich przyczyną z powodu rozrostu i ryzyka ucisku na sąsiadujące narządy, mogą być usunięte chirurgicznie. Ich zawartość może być odciągnięta przez nakłucie lub cewnikowanie jamy torbieli. Czasem konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Gdy pada podejrzenie pojawienia się zmian nowotworowych, wykonuje się biopsję cysty lub pobiera płyn w celu zbadania go pod mikroskopem na obecność komórek nowotworowych.
