Hirsutyzm to występowanie nadmiernego owłosienia u kobiet. Owłosienie charakterystyczne dla hirsutyzmu nazywa się je owłosieniem typu męskiego, ponieważ pojawia się na twarzy (na brodzie i nad górną wargą), klatce piersiowej, wokół brodawek, brzuchu, na plecach - głównie na odcinku krzyżowym, na wewnętrznych stronach ud, a także w okolicy sromu.
Na hirsutyzm bezpośredni wpływ mają hormony, jest on zwykle związany z podwyższonym poziomem męskich hormonów płciowych (androgenów) u kobiet. Przypadłość w swojej łagodnej formie ma charakter idiopatyczny, co oznacza nadmierną wrażliwość mieszków włosowych na hormony - stężenie pochodnych testosteronu zawiera się wówczas w granicach normy. Hirsutyzm w formach bardziej zaawansowanych charakteryzuje się podwyższonym poziomem androgenów, męskich hormonów płciowych.
Hirsutyzm może występować rodzinnie (wrażliwość na androgeny jest wrodzona), ale pojawiać się również podczas ciąży czy wskutek zaburzeń gospodarki hormonalnej. Nadmierne owłosienie typu męskiego występuje u około 5-15% kobiet w okresie rozrodczym, zwykle u pań otyłych. To także bolączka kobiet w okresie przekwitania. Wówczas jajniki przestają produkować estrogeny i progesteron, żeńskie hormony płciowe. Ich niedobór skutkuje nadmiernym owłosieniem na twarzy, przy jednoczesnej utracie włosów na głowie albo łysieniem typu męskiego, czyli powstawanie zakoli. Zaburzenia mogą być również skutkiem niedoczynności tarczycy lub cukrzycy.
Hirsutyzm może się pojawić z wielu innych przyczyn, takich jak:
W niektórych przypadkach nie udaje się wykazać czynnika odpowiedzialnego za hirsutyzm.
A hirsutyzm u dzieci - czy taki problem istnieje? Okazuje się, że tak. Dlatego gdy nadmierne owłosienie budzi niepokój rodziców lub wywołuje dyskomfort psychiczny dziecka, należy skonsultować się z endokrynologiem.
Diagnostyka hirsutyzmu wymaga współpracy endokrynologa i ginekologa. Opiera się ją na wywiadzie medycznym oraz ocenie hirsutyzmu. Pod uwagę bierze się rozmieszczenie owłosienia, jego ilość i nasilenie. Do oceny wykorzystuje się punktową skalę Ferrimana-Gallwaya. Ocenie podlegają okolice zależne od androgenów, czyli górna warga, podbródek, klatka piersiowa, plecy i brzuch, ramiona oraz uda. Każde miejsce ocenia się w skali od 0 do 4 punktów, gdzie 0 oznacza brak owłosienia, a 4 - nasilone owłosienie. Hirsutyzm rozpoznaje się, gdy suma punktów przekroczy 6.
Nie mniej ważnym etapem rozpoznania przypadłości są badania laboratoryjne, czyli oznaczenie stężenia hormonów we właściwych dniach cyklu miesiączkowego. Hirsutyzm - jakie badania wykonać? Do najczęściej wykonywanych należy oznaczanie stężenia: testosteronu, estradiolu, progesteronu, prolaktyny, tyreotropiny, gonadotropin (LH i FSH) czy insuliny. Czasem lekarz zleca wykonanie badania USG narządu rodnego oraz jamy brzusznej lub tomografię komputerową.
Leczenie hirsutyzmu zależy od przyczyny. Zwykle stosuje się farmakoterapię, interwencję kosmetyczną oraz leczenie operacyjne.
W przypadku hirsutyzmu, który jest wywołany zaburzeniami hormonalnymi, włącza się farmakologię. Gdy powodem przypadłości jest nowotwór, niezbędna jest interwencja onkologiczna i chirurgiczna. Wrodzony przerost nadnerczy wymaga zastosowania terapii glikokortykosteroidami oraz antyandrogenami. Gdy stwierdza się hirsutyzm polekowy, spowodowany na przykład stosowaniem testosteronu, musi nastąpić zmiana leku bądź jego dawkowania. W hirsutyzmie idiopatycznym stosuje się różnorodne metody depilacji.
Czy da się wyleczyć hirsutyzm? Powodzenie terapii zależy od wielu czynników, leczenie jest długotrwałe i bywa, że nie przynosi oczekiwanych rezultatów. To dlatego szalenie ważne jest, by nie tylko poddawać się leczeniu, ale i uzupełniać je zabiegami depilacyjnymi.