Duszności to subiektywne wrażenie braku powietrza i niemożności wzięcia oddechu, często połączone ze wzmożonym wysiłkiem mięśni oddechowych. Duszność może być ostra i przewlekła.
Duszności w klatce piersiowej - objawy
Uczucie braku powietrza może pojawić się w wielu sytuacjach, na przykład po wzmożonym wysiłku fizycznym czy w ciąży. To skutek dostarczania organizmowi zbyt małej ilości tlenu i upośledzenia wydalania z niego dwutlenku węgla. Wówczas oddech staje się przyśpieszony, płytszy, serce bije szybciej, pojawia się kołatanie serca i uczucie narastającego niepokoju. Obserwuje się ruchomość skrzydełek nosa i zaciąganie międzyżebrzy. Dusznościom wywołanym przez choroby płuc najczęściej towarzyszy kaszel, świsty słyszalne podczas oddychania i uczucie ściskania w klatce piersiowej.
Duszności w klatce piersiowej mogą mieć różne nasilenie, w zależności od okoliczności i charakteru przypadłości. Czasem pojawiają się jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego bądź w szczególnych sytuacjach. Umiarkowane uczucie duszności ustępuje po odpoczynku czy uspokojeniu się. Duszności mogą też występować wyłącznie podczas wzmożonego wysiłku, na przykład w czasie wchodzenia po schodach. Wówczas chory musi się zatrzymywać, by złapać oddech. W skrajnych przypadkach duszności uniemożliwiają wychodzenie z domu, utrudniają nawet takie czynności jak ubieranie się.
Częstą przypadłością są duszności w ciąży. Jeśli są łagodne, uznaje się je za objaw fizjologiczny. Ma to związek ze zmianami, jakie zachodzą w organizmie przyszłej mamy: zarówno ze zwiększoną ilością progesteronu, jak i powiększającą się macicą.
Duszności w klatce piersiowej - przyczyny
Duszności mogą być wywołane przez wiele czynników, takich jak:
- schorzenia układu oddechowego, choroby klatki piersiowej i mięśni,
- schorzenia układu krążenia,
- choroby ośrodkowego układu nerwowego,
- zwiększone zapotrzebowanie na tlen, zmniejszony dowóz tlenu,
- czynniki psychogenne.
Duszności mogą przytrafić się każdemu - na przykład w stresie, na dużych wysokościach, podczas silnych przeżyć emocjonalnych lub zaburzeń lękowych. Przyczyną duszności, zwłaszcza u małych dzieci, jest obecność ciała obcego w drogach oddechowych. Wówczas dziecko kaszle, pojawiają się świsty podczas wdechu.
Duszność - podział i rodzaje
Duszność można podzielić na ostrą i przewlekłą. Z postacią ostrą wiąże się obrzęk płuc, astma oskrzelowa, odma opłucnowa czy zator tętnicy płucnej. Z kolei duszność przewlekła wywołana jest przez astmę oskrzelową, płyn w jamie opłucnej, przewlekłą niewydolność serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) oraz zmiany naciekowe płuc.
W zależności od okoliczności występowania wyróżnia się:
- duszność wysiłkową, która związana jest z wysiłkiem fizycznym,
- duszność spoczynkową, pojawiającą się w spoczynku. Najczęściej świadczy o dużym zaawansowaniu choroby układu oddechowego,
- napadową - taką, która pojawia się nagle.
Duszności można również podzielić na:
- wdechowe (sercowe), będące konsekwencją osłabienia pracy serca, zwężenia górnych dróg oddechowych oraz nadciśnienia w żyłach płucnych.
- wydechowe (płucne), związane ze zbyt małą elastycznością pęcherzyków płucnych oraz zwężeniem oskrzelików. Typowe dla rozedmy płuc, zapalenia oskrzeli czy dychawicy oskrzelowej. Problem z oddychaniem dotyczy głównie fazy wydechu.
- mieszane, o których mówi się, kiedy problemy z oddychaniem dotyczą tak wdechu, jak i wydechu. Pojawiają się w przewlekłych oraz podostrych chorobach układu oddechowego.
Duszności w klatce piersiowej - leczenie
Jeśli duszności pojawiły się wskutek silnego przeżycia bądź stresu, wystarczy wytonować, uspokoić się, wyciszyć i oddychać powoli. Jeżeli przyczyną są stany lękowe, wywołane na przykład przebywaniem w zatłoczonym i ciasnym otoczeniu, należy wyjść, najlepiej na świeże powietrze. Gdy napad duszności przydarzył się astmatykowi, pomogą preparaty rozszerzające oskrzela. Czasem konieczne jest podanie tlenu. Jak widać nie ma jednej metody leczenia duszności, a postępowanie zależy od jej charakteru i nasilenia oraz przyczyny, która ją wywołała.
W większości przypadków epizody duszności w klatce piersiowej wymagają kontaktu z lekarzem. Szczególnie niepokojąca jest duszność spoczynkowa, gdy kłopot z oddechem towarzyszą nocne poty bądź utrata masy ciała, a ataki duszności wywołują zaburzenia świadomości, ból w klatce piersiowej czy sinicę. Jeżeli duszności są nasilone tak, że utrudniają mówienie bądź towarzyszy im ból w klatce piersiowej, krwioplucie lub osłabienie, należy wezwać karetkę.
