Małopłytkowość (trombocytopenia) jest skazą krwotoczną, spowodowaną zmniejszeniem liczby płytek krwi we krwi krążącej poniżej wartości prawidłowych. Mówi się o niej, gdy ich liczba spadnie poniżej 150 tys./mm3 (w prawidłowych warunkach w organizmie człowieka liczba płytek krwi wynosi 150-400 tys./μl).
Ponieważ płytki krwi to najmniejsze elementy morfotyczne krwi, małopłytkowość wpływa niekorzystnie na proces krzepnięcia krwi, jest także przyczyną występowania skaz krwotocznych. Jej przebieg może być zmienny, zależny od przyczyny. Choroba może pojawić się już urodzeniu, ale i ujawnić się w wieku dorosłym. Mogą występować okresy zaostrzeń i remisji.
Bez względu na przyczynę małopłytkowości podstawą jej rozpoznania jest obniżenie liczby płytek krwi w morfologii krwi poniżej wartości prawidłowych. Biorąc pod uwagę liczbę płytek małopłytkowość dzieli się na:
Przyczyną małopłytkowości może być:
Małopłytkowość może wystąpić w przebiegu zakażenia wirusami HCV i HIV.
Objawy kliniczne skazy krwotocznej spowodowanej małopłytkowością są takie same - niezależnie od przyczyny. Różnice mogą dotyczyć dynamiki pojawiania się i ustępowania objawów, tendencji do nawrotów czy reakcji na leczenie. Nasilenie skazy krwotocznej jest zależne od liczby płytek. I tak o ile umiarkowana małopłytkowość przebiega zwykle bezobjawowo, z tendencją pojawiania się siniaków po niewielkich urazach i krwawień z dziąseł przy myciu zębów, o tyle przy liczbie płytek poniżej 30x 109/l (tzw. minimum hemostatyczne) może dość do samoistnych krwawień.
Objawy małopłytkowości u rożnych osób są inne. Najbardziej typowymi objawami małopłytkowości są:
Podejrzenie małopłytkowości mogą sugerować objawy skazy krwotocznej, takie jak drobne wybroczyny na skórze klatki piersiowej i twarzy pojawiające się po silnym kaszlu, krwawienie z dziąseł po myciu zębów, skłonność do sińców po najmniejszych urazach.
Podstawowym badaniem wykonywanym w przypadku podejrzenia małopłytkowości jest morfologia krwi z oceną rozmazu krwi obwodowej. W morfologii stwierdza się obniżoną ilość płytek oraz - w zależności od przyczyny małopłytkowości - zwiększoną lub zmniejszoną średnią objętość płytek (MPV).
Rozpoznanie małopłytkowości ustala się na podstawie zmniejszonej liczby płytek w morofologii krwi. Dalsza diagnostyka obejmuje:
Jeśli małopłytkowość jest objawem choroby podstawowej, należy wykonać badania konieczne do jej rozpoznania i wdrożenia właściwego leczenia.
Małopłytkowość, w zależności od rozpoznania, leczy się niezwłocznie lub w przypadku wystąpienia objawów klinicznych. Celem terapii jest zabezpieczenie przed wystąpieniem istotnych krwawień, a nie jest przywrócenie prawidłowej liczby płytek krwi. Na czym polega leczenie?
Na wykluczeniu leków, które mogą wywoływać małopłytkowość, stosowaniu leków z grupy glikokortykosteroidów lub dożylnego preparatu immunoglobulin, w razie stwierdzenia małopłytkowości znacznego stopnia niezbędne jest przetoczenie koncentratu krwinek płytkowych. W leczeniu małopłytkowości wrodzonych stosuje się przeszczepienie szpiku kostnego. Małopłytkowość jest częstą chorobą przewlekłą, której wyleczenie nie jest możliwe. Wówczas terapia ma na celu ograniczenie objawów choroby i zapobieganie powikłaniom.