Stomia jest połączeniem między jelitem grubym, jelitem cienkim lub moczowodem a skórą. Rozwiązanie to umożliwia wydalanie kału lub moczu, gdy z różnych przyczyn jest to niemożliwe drogą naturalną. W zależności od przyczyny i zaawansowania choroby, która wymusza wyłonienie stomii, może być ona wykonana na stałe lub czasowo.
Stomia - przyczyny i działanie
Stomia to otwór w dolnej części brzucha - po prawej lub lewej stronie - przez który chirurg wyprowadził fragment jelita. Tą drogą możliwe jest wydalanie kału lub moczu, gdy pozbywanie się ich drogą naturalną jest uniemożliwione albo utrudnione. Gdy konieczne jest odbarczenie chorej części jelita, wykonuje się stomię tymczasową. Po wyleczeniu przywraca się ciągłość przewodu pokarmowego.
Konieczność przeprowadzenia operacji jej wyłonienia może być spowodowana wieloma czynnikami. W przypadku dzieci zdecydowana większość stomii jest wyłaniana czasowo. Stomia najczęściej jest konsekwencją pojawienia się:
- nowotworu jelita grubego,
- chorób zapalnych,
- polipowatości jelita grubego,
- choroby Leśniowskiego-Crohna.
Jeśli dojdzie do nieprawidłowości w funkcjonowaniu jelit, operacyjnie tworzy się nową drogę wypróżniania, która znajduje się na ścianie brzucha. Odtąd wypróżnianie oraz wydalanie gazów odbywa się przez wyłonioną stomię. Nie ma możliwości kontroli wypróżnień i wydalania gazów, ze względu na pominięcie zwieracza, który zamyka ujście jelita. To dlatego trzeba korzystać ze specjalnego worka stomijnego.
Specjaliści odnotowują dwa szczyty zachorowań, które mogą zakończyć się stomią. To druga i trzecia dekada życia oraz piąta i szósta. Obserwuje się jednocześnie, że zarówno problemy związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem jelit, jak i liczba przypadków, które wymagają zakończenia leczenia wyłonieniem stomii, charakteryzuje tendencja wzrostowa. Opieką nad pacjentami ze stomią zajmują się poradnie stomijne lub proktologiczno-stomijne.
Rodzaje stomii
W zależności od zmian chorobowych, które spowodowały wyłonienie stomii, wyróżnia się jej trzy typy. To ileostomia, kolostomia oraz urostomia.
Ileostomię tworzy się, gdy konieczne jest usunięcie całego jelita grubego. Wyłania się ją po prawej stronie brzucha. Wykorzystując do tego część jelita cienkiego. Kolostomię wyłania się, gdy trzeba usunąć część jelita grubego i/lub odbytnicy. Jelito grube zostaje wyłonione na powierzchnię brzucha. Kolostomia może być czasowa. Wyróżnia się także urostomię, która ma na celu utworzenie nowej drogi oddawania moczu z pominięciem pęcherza moczowego, wskutek jego usunięcia. Operacja polega na wszczepieniu moczowodów do wyizolowanego odcinka jelita (jeden koniec zostaje zaszyty, a drugi wprowadzony na powierzchnię brzucha ).
Stomia może być pojedyncza (jednolufowa), gdy na powłoki wyprowadzony jest przekrój światła jednego odcinka jelita lub podwójna (stomia dwulufowa, pętlowa), gdy wyprowadzeniu ulega fałd utworzony z pętli jelita, a na zewnątrz widoczne są dwa otwory.
Stomia - dieta
Pacjenci z wyłonioną stomią muszą pamiętać o diecie. Ta musi być zróżnicowana. Powinny się w niej znaleźć zarówno warzywa i owoce, jak i produkty wysokobiałkowe, takie jak mięso, ryby, jajka, ser, jogurty. Węglowodany powinny stanowić połowę spożywanych produktów.
Przy stomii warto też unikać niektórych produktów i potraw. Są nimi warzywa wzdymające (kalafior, kapusta, fasola, groszek, cebula), a także napoje gazowane, ostre przyprawy, alkohol, czekolada, suszone śliwki, napoje zawierające kofeinę, a także soki z owoców cytrusowych. Celem jest uniknięcie gazów oraz biegunek.
Stomia - zagrożenia i utrudnienia
Myśląc o stomii często zastanawiamy się, czy jej posiadanie nie wyklucza powrotu do aktywności fizycznej sprzed operacji, czy można zajść w ciążę, prowadzić życie seksualne. Jakie są możliwe powikłania, zagrożenia i utrudnienia związane ze stomią?
Choć wiele zależy od ogólnego stanu organizmu oraz typu stomii, zwykle okazuje się, że po okresie rekonwalescencji, który najczęściej trwa około 3 miesięcy, można wrócić do aktywności fizycznej, możliwe jest również życie seksualne oraz zajście w ciążę. Ograniczeniem jest pływanie, ale w słonej wodzie. Woda morska naraża bowiem płytkę worka na nieszczelność, konsekwencją czego może być dostanie się słonej wody w okolice stomii, co wiąże się z dyskomfortem lub bólem, jeśli skóra jest podrażniona. Lekarze twierdzą, że pacjent z prawidłowo wyłonioną stomią, będący pod opieką pielęgniarki stomijnej i wyedukowany w zakresie stomii wraca po operacji do normalnego trybu życia.
