Płaskostopie a zdrowa stopa
Płaskostopie to zniekształcenie stopy, które polega na obniżeniu jej fizjologicznych sklepień, w wyniku czego staje się ona płaska. Zdrowa stopa, czyli taka, która ma prawidłowa budowę, nie dotyka podłoża całą swoją powierzchnią. Ponieważ jej kości tworzą łuk, opiera się o nie trzema punktami, to jest piętą, głową pierwszej kości śródstopia oraz głową piątej kości śródstopia. Prawidłowo zbudowana stopa zapewnia amortyzację podczas chodzenia lub biegania, stabilne podparcie podczas stania oraz utrzymanie prawidłowej postawy ciała.
W przypadku płaskostopia dochodzi do zaniku łuków stopy, w rezultacie stopa nim dotknięta prawie cała przylega do podłoża - jej kości są ułożone w linii prostej. Płaskostopie nie jest problemem wyłącznie estetycznym, ponieważ prowadzi do powstawania obrzęku i bólu, co utrudnia bądź uniemożliwia normalne funkcjonowanie (stanie czy chodzenie). Prowadzi również do przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy.
Rodzaje płaskostopia
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia:
- płaskostopie podłużne - wynik obniżenia łuku przyśrodkowego stopy. Wówczas cała stopa dotyka podłoża,
- płaskostopie poprzeczne - skutek obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy.
Płaskostopie może być wrodzone lub porażenne. U młodzieży może pojawić się tak zwane płaskostopie pozorne, wynikające z dysproporcji pomiędzy wzrostem a obciążeniem.
Płaskostopie - przyczyny
Rozwój płaskostopia może mieć wiele przyczyn. Wśród najczęstszych wymienia się:
- osłabienie lub uszkodzenie więzadeł, stawów i mięśni stopy. Upośledzona praca mięśni, które utrzymują wysklepienie łuków stopy jest główną przyczyną płaskostopia,
- wrodzona wiotkość więzadeł stopy,
- niewłaściwie dobrane obuwie, w tym chodzenie w butach na wysokich obcasach,
- nadmierne obciążenia stopy, duże obciążenia statyczne i dynamiczne,
- nadwaga.
Płaskostopie u dzieci
Płaskostopie może się pojawić w każdym wieku, choć najczęściej spotyka się je u małych dzieci. Dzieje się tak, ponieważ wszystkie rodzą się z płaskostopiem. Ma ono charakter fizjologiczny, jest związane z obecnością poduszeczek tłuszczowych, wiotkich więzadeł i słabych mięśni. W większości przypadków ten rodzaj płaskostopia zanika samoistnie do ukończenia 4. roku życia. Nie jest powodem do zmartwień - to naturalny stan przejściowy.
Sytuacja zmienia się, gdy dziecko ukończy 5. rok życia, a płaskostopie wraz z jego rozwojem nie ustąpiło. Wówczas, gdy łuk sklepieniowy nie wykształcił się odpowiednio, mówi się o płaskostopiu wczesnodziecięcym. Zwykle utrzymuje się ono ze względu na zbyt dużą wiotkość mięśni i więzadeł. Patologię pogłębia wysiłek fizyczny i nadmierne obciążanie (na przykład związane z nadwaga u dziecka).
Płaskostopie - jak leczyć
Leczenie płaskostopia prowadzi ortopeda. Lekarz ocenia stan stóp, wykonuje badanie podoskopowe czy pedobarografię, po czym prowadzi leczenie. Na czym polega terapia? Zwykle ma charakter zachowawczy, polega na regularnych ćwiczeniach korekcyjnych. Zaleca się również pływanie, a także chodzenie boso po powierzchniach o różnych fakturach, takich jak trawa czy piasek. Warto zdecydować się na masaże, naświetlanie lampą sollux czy dynamiczne plastrowanie (kinesiotaping). Ale fizjoterapia to nie jedyny sposób na płaskostopie. Inną metodą jest noszenie dynamicznych wkładek ortopedycznych bądź obuwia ortopedycznego. W ciężkich przypadkach wymagane jest leczenie operacyjne.
Jeśli płaskostopiu towarzyszy ból, zwykle lekarz zaleca, by ograniczyć czasowo aktywność, zastosować specjalne ortezy, które ustawiają stopę w prawidłowym położeniu, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Płaskostopie - powikłania
Płaskostopie, które nie jest leczone, może być przyczyną wielu dolegliwości, takich jak bóle w okolicy podbicia, chroniczne zapalenie więzadeł i torebek stawowych stopy, rogowacenie podeszwowej części śródstopia, odciski w okolicy podeszwowej, zmiany zwyrodnieniowe, deformacje stóp (na przykład haluksy, inaczej paluchy koślawe), a także ciężki, kołyszący i charakterystyczny chód (stawianie stóp lekko na zewnątrz). Często pojawia się ból stopy, który uniemożliwia chodzenie.
