Brak okresu nie zawsze oznacza ciążę. Dlatego jeśli test ciążowy jej nie potwierdzi, zarówno spóźniający się długo okres, jak i zanik miesiączki powinny wzbudzić niepokój. Uspokajające jest to, że niewielkie odchylenia, nawet przy regularnych cyklach miesiączkowych, uznaje się za normę. Mogą to być jedynie epizody, które pojawiają się wskutek podróży i zmiany czasowej bądź zażywania leków. Przeciętnie długość cyklu miesiączkowego u kobiety utrzymuje się w przedziale 26-32 dni.
O braku miesiączki można mówić, gdy menstruacja nie pojawiła się nigdy u kobiety, która ukończyła 16 lat (postać pierwotna) lub krwawienie nie wystąpiło przez trzy kolejne cykle u kobiety, która wcześniej regularnie miesiączkowała (postać wtórna).
Brak okresu - przyczyny
Brak okresu, gdy test ciążowy jest negatywny, może być wywołany przez wiele przyczyn, zarówno natury fizjologicznej, psychicznej, jak i trybu życia. Są to najczęściej:
- wahania hormonalne w cyklu miesięcznym kobiety (np. hiperprolaktynemia, długa faza lutealna, niewydolność ciałka żółtego, zespół policystycznych jajników (PCOS), zwiększone wydzielanie hormonów męskich, w tym testosteronu, wzrost poziomu proklatyny,
- choroby, które zaburzają równowagę hormonalną (zaburzenia funkcjonowania jajników, podwzgórza czy przysadki mózgowej, ale również choroby tarczycy, takie jak nadczynność i niedoczynność, cukrzyca),
- stres, tak w życiu osobistym, jak i w pracy. Stres uwalnia hormony, które mogą zahamować owulację - to adrenalina czy kortyzol. Dodatkowo wpływa na niewydolność podwzgórzowo-przysadkową,
- gwałtowne chudnięcie, głodówki,
- niedożywienie, anemia,
- otyłość, która związana jest z nadprodukcją estrogenu, który w pewnym stopniu jest wytwarzany poza jajnikami, w komórkach tkanki tłuszczowej,
- zaburzenia odżywiania się, takie jak anoreksja, bulimia,
- podróż, zmiana stref czasowych,
- wyczerpanie fizyczne, zarówno wywołane przemęczeniem, jak i intensywną aktywnością fizyczną. Przeforsowany organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować.
- klimakterium, premenopauza. Brak miesiączki to jeden z objawów menopauzy. Inne to nadmierna uderzenia gorąca, wzmożona potliwość, wahania nastrojów.
- przyjmowane leki (np. antydepresantów, leków hormonalnych czy nasennych),
- zmiany hormonalne pojawiające się wskutek odstawienia antykoncepcji (organizm często potrzebuje czasu, by gospodarka hormonalna się uregulowała),
- nowotwory (guzy okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, guzy jajnika, rak błony śluzowej macicy).
Brak okresu - badanie
Kiedy w spodziewanym terminie nie pojawi się okres, pierwszym wykonanym badaniem powinien być test ciążowy, który wykrywa gonadotropinę kosmówkową (hCG). To niezbędne, by móc ustalić, czy brak miesiączki jest spowodowany ciążą, czy odpowiadają za to inne czynniki.
Test potwierdzający ciążę można wykonać w domu (testy paskowe, strumieniowe i płytkowe). Bardzo czułe testy, które można kupić w aptece, mogą potwierdzić ciążę nawet kilka dni przed spodziewaną miesiączką. Niemniej warto mieć na uwadze, że domowe testy nie zawsze dają pewność, w przeciwieństwie do tych wykonanych w laboratorium. Jeśli wynik badania będzie pozytywny, należy pomyśleć o wizycie u ginekologa - w celu potwierdzenia ciąży. Jeśli wynik testu ciążowego będzie negatywny, pozostaje obserwować swój organizm i czekać. Sytuacją, która powinna wymusić podjęcie dalszych kroków diagnostycznych jest zatrzymanie miesiączki i niewystąpienie jej w całym cyklu. W takiej sytuacji brak okresu może być sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego.
Brak okresu wymaga diagnostyki, dlatego oprócz wywiadu lekarskiego oraz badania ginekologicznego lekarz może zalecić wykonanie badań, takich jak oznaczenie hormonów płciowych, tarczycy i prolaktyny, czasem USG narządów rodnych.
Brak okresu - leczenie
Brak okresu, jeśli nie jest wywołany ciążą, zwykle wymaga leczenia bezpośredniej przyczyny zaburzenia. Prawdopodobnie niezbędne okaże się przyjmowanie przepisanych przez ginekologa leków. Zarówno leczenie pierwotnego, jak i wtórnego braku miesiączki najczęściej polega na przyjmowaniu tabletek hormonalnych. Nieodzowna może okazać się zmiana trybu życia oraz sposobu żywienia.
Wyjątkiem jest menopauza, która wiąże się z zanikiem miesiączkowania na stałe i nie wymaga terapii, choć wiele kobiet decyduje się hormonalną terapię zastępczą (HTZ), by złagodzić jej objawy. Do naturalnego wygaśnięcia czynności jajników dochodzi około 50. roku życia.
